Prowadzę firmę budowlaną, mam problem z ustaleniem, kiedy należy uznać, iż usługa budowlana została wykonana. Czy powinienem wziąć pod uwagę moment podpisania protokołu czy też zakończenia prac? W którym momencie powstaje obowiązek podatkowy VAT w firmie budowlanej?
Stefan, Dygowo
Jeszcze nie tak dawno obowiązek podatkowy VAT w firmie budowlanej powstawałby w momencie podpisania protokołu i odbioru prac przez zamawiającego. Jednak obecnie stanowisko organów podatkowych w tej kwestii jest inne.
Na podstawie art. 19a ust. 1 ustawy o VAT obowiązek podatkowy powstaje z chwilą dokonania dostawy towarów lub wykonania usługi.
Natomiast jeżeli przed dokonaniem dostawy towaru lub wykonaniem usługi otrzymano całość lub część zapłaty, a w szczególności przedpłatę, zaliczkę, zadatek, ratę, wkład budowlany lub mieszkaniowy przed ustanowieniem spółdzielczego prawa do lokalu mieszkalnego lub lokalu o innym przeznaczeniu, obowiązek podatkowy VAT w firmie budowlanej powstaje z chwilą jej otrzymania w odniesieniu do otrzymanej kwoty (art. 19a ust. 8 ustawy o VAT).
W praktyce oznacza to, że obowiązek podatkowy od sprzedaży powstaje w dniu dostawy towaru lub wykonania usługi. Jeżeli sprzedawca przed tym dniem otrzymał zaliczkę, obowiązek podatkowy powstanie z chwilą otrzymania zaliczki, w odniesieniu do otrzymanej kwoty.
Jednak zgodnie z art. 19a ust. 5 pkt 3 lit. a) ustawy o VAT obowiązek podatkowyz tytułu świadczenia usług budowlanych lub budowlano - montażowych powstaje z chwilą wystawienia faktury, jeżeli tego rodzaju usługi są świadczone na rzecz innego podatnika lub osoby prawnej niebędącej podatnikiem.
Jednak wskazane uregulowania nie dotyczą usług budowlanych i budowlano-montażowych świadczonych na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej. Zastosowanie znajdują wówczas zasady ogólne, czyli obowiązek podatkowy powstaje w momencie wykonania omawianych usług.
Co niezwykle istotne, powiązanie momentu powstania obowiązku podatkowego z datą sporządzenia faktury ma jednak zastosowanie pod warunkiem, że faktura zostanie wystawiona terminowo.
Jeżeli podatnik nie wystawi faktury lub wystawi ją z opóźnieniem, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą upływu terminów wystawienia faktury określonych w art. 106i ust. 3 i 4 u.p.t.u., a jeżeli go nie określono – z chwilą upływu terminu płatności. Przy świadczeniu usług budowlanych lub budowlano - montażowych faktura powinna być wystawiona nie później niż 30 dnia od dnia wykonania usługi. Jednocześnie faktura za tego rodzaju usługi nie może być wystawiona wcześniej niż 30 dnia przed ich wykonaniem lub otrzymaniem przed wykonaniem usługi całości lub części zapłaty.
Jak wskazują organy podatkowe, moment wykonania robót budowlanych nie może być identyfikowany z datą protokołu zdawczo - odbiorczego, a jedynie z momentem faktycznego wykonania usług, czyli fizycznym zakończeniem prac. Stanowisko takie zaprezentował Minister Finansów w interpretacji ogólnej z 1 kwietnia 2016 r., sygn. PT3.8101.41.2015.AEW.2016.AMT.141 gdzie możemy przeczytać:
(…)datę wykonania usługi budowlanej lub budowlano-montażowej należy przyjąć datę faktycznego wykonania usługi, tj. dzień, w którym – w związku z wykonaniem określonej umową usługi lub jej części (jeżeli usługa jest przyjmowana częściowo) doszło do faktycznego zakończenia prac lub ich części – wykonawca zgłasza je do odbioru (w opinii wykonawcy usługi lub ich część są gotowe do ich przyjęcia przez nabywcę usługi). W przypadku zatem, gdy usługa jest oddawana w całości, za moment wykonania tej usługi należy uznać moment faktycznego jej wykonania, tj. dzień, w którym wykonawca w związku z wykonaniem całości określonej umową usługi zgłosił ją nabywcy do odbioru. Gdy usługa będzie natomiast przyjmowana częściowo – tj. umowa będzie przewidywała cykliczne zapłaty po wykonaniu części usługi budowlanej lub budowlano-montażowej, za moment wykonania części usługi należy wskazać moment, w którym wykonawca faktycznie wykonał część określonej umową usługi (doszło do faktycznego zakończenia części prac) i zgłosił ją nabywcy do odbioru (art. 19a ust. 2 ustawy o VAT).
Podobne stanowisko zaprezentował dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie w interpretacji indywidualnej z 14 marca 2014 r., sygn. IPPP1/443-24/14-2/AS, w której wskazuje:
Forma, sposób i rodzaj dokumentu potwierdzającego wykonanie robót budowlanych, co do zasady, powinny być określone w umowie łączącej strony. W branży budowlanej przyjętą przez strony praktyką jest podpisywanie protokołów zdawczo - odbiorczych, potwierdzających wykonanie całości lub części prac przez wykonawcę. Z protokołu wynika zazwyczaj, kto i jakie prace wykonał, kiedy zostały wykonane oraz kiedy zostały przyjęte przez drugą stronę. Protokół zdawczo - odbiorczy potwierdza odbiór wykonanych prac, a nie określa momentu wykonania usługi (…).
W mojej opinii stanowisko takie jest nieprawidłowe. Moim zdaniem za dzień wykonania usługi (częściowego wykonania usługi) należy uznać dzień potwierdzenia przez zamawiającego wykonania robót tj. dzień podpisania protokołu zdawczo - odbiorczego.
Dopiero z chwilą potwierdzenia wykonania prac w umówionej formie (poprzez podpisanie protokołu zdawczo -odbiorczego przez strony umowy) można twierdzić, że usługa została wykonana. Potwierdzenie wykonania prac stanowi sfinalizowanie usługi budowlanej (lub jej części), bez którego nie jest możliwe korzystanie z usługi przez zamawiającego ani żądanie od niego zapłaty wynagrodzenia.
W dniu potwierdzenia wykonania prac (tj. w dniu podpisania protokołu zdawczo - odbiorczego) następuje definitywne zakończenie wykonywania usługi. Przed odbiorem świadczący usługi budowlane nie ma pewności, czy roboty zostaną odebrane przez zamawiającego i tym samym uznane za wykonane. Przy robotach budowlanych niezwykle często dochodzi do sytuacji, w której przy odbiorze odbierający wskazuje wykonawcy niezbędne poprawki i tym samym nie można uznać prac za wykonane w momencie zgłoszenia do odbioru.
