Przedsiębiorca ma prawo wprowadzić do majątku firmy samochód prywatny i dokonywać jego amortyzacji. Wartość dokonanych odpisów stanowi koszt, który pomniejsza zobowiązania podatnika wobec fiskusa. Jednak, co w przypadku, gdy właścicielem pojazdu jest współmałżonek? Odpowiedź na to pytanie znajdziemy w przepisach.
Samochód firmowy jako środek trwały
Przypomnijmy, że zgodnie z art. 22a ust. 1 updof do środków trwałych przedsiębiorca może zaliczyć m.in. środki transportu, będące jego własnością lub współwłasnością, nabyte lub wytworzone we własnym zakresie, kompletne i zdatne do użytkowania, o przewidywanym okresie używania dłuższym niż rok. Kolejnym warunkiem jest wykorzystywanie ich na potrzeby związane z prowadzoną działalnością. Co ważne, środkiem trwałym mogą być również pojazdy oddane do używania na podstawie umowy najmu, dzierżawy lub leasingu finansowego.
Zakup przez współmałżonka a amortyzacja
Wspólność majątkowa wśród małżonków powoduje, że kupowane sprzęty należą do każdego z nich. Nie jest ważne, kto faktycznie dokonał zapłaty. Żona może zatem wprowadzić do środków trwałych w firmie pojazd zakupiony przez męża i dokonywać jego amortyzacji. Warunkiem jest zakup samochodu już w trakcie trwania związku małżeńskiego oraz to, że mąż nie prowadzi odrębnej działalności gospodarczej, w której również chciałby wykorzystywać samochód. Wtedy też wartość początkowa środka trwałego określana jest jako 100% wartości pojazdu, wynikającej z dokumentu zakupu.
Jedno auto i dwie działalności
Jeżeli zarówno mąż, jak i żona prowadzą odrębne działalności gospodarcze, to samochód ów może być środkiem trwałym w obydwu firmach. Reguła ta została określona w art. 22g ust. 11 updof, zgodnie z którym w sytuacji, gdy składnik majątku stanowi współwłasność podatnika, wartość początkową tego składnika ustala się w takiej proporcji jego wartości, w jakiej pozostaje udział podatnika we własności tego składnika majątku. Zasada ta nie ma zastosowania do składników majątku stanowiących wspólność majątkową małżonków, chyba że małżonkowie wykorzystują składnik majątku w działalności gospodarczej prowadzonej odrębnie. Wtedy też wyznacza się wartość początkową wg proporcji udziałów, które wynoszą zwykle po 50%.
Przekazanie z działalności do działalności
Bywa również tak, że jeden z małżonków zamyka działalność, a drugi ją otwiera. W takim wypadku ten, który przejmuje środki trwałe do nowo otwartej firmy, zobowiązany jest do kontynuowania amortyzacji. Oznacza to nie tylko kontynuację wybranej metody amortyzacji, ale też ilości pozostałych odpisów. W myśl art. 22g ust. 12 oraz ust. 13 pkt 5 updof - wartość początkową ustala się w wysokości wartości początkowej, określonej w ewidencji środków trwałych małżonka. Art. 22h ust. 3 updof doprecyzowuje natomiast, że nowy podmiot dokonuje odpisów amortyzacyjnych z uwzględnieniem dotychczasowej wysokości odpisów.
Jeżeli zatem pojazd powinien zostać amortyzowany w okresie 5 lat, przy czym po upływie 2 lat mąż zamknął firmę i przekazał pojazd do firmy żony - może ona amortyzować środek trwały do zrównania pozostałej wartości odpisów z wartością początkową, a więc przez okres kolejnych 3 lat.
Zakup przed ślubem
W świetle przepisów podatkowych partner podatnika, który nie posiada jeszcze statusu małżonka, będzie traktowany jak zupełnie obca osoba. Oznacza to, że przedsiębiorca, aby stać się właścicielem pojazdu - musi go odkupić. Również po wstąpieniu w związek małżeński samochód uznawany jest za majątek osobisty małżonka i stanowi jego wyłączną własność. Odnosi się do tego art. 33 pkt 1 k.r.o. W takim wypadku można sporządzić umowę o rozszerzeniu wspólności majątkowej. Mówi o tym art. 47 § 1 k.r.o., w myśl którego małżonkowie mogą przez umowę zawartą w formie aktu notarialnego wspólność ustawową rozszerzyć lub ograniczyć albo ustanowić rozdzielność majątkową lub rozdzielność majątkową z wyrównaniem dorobków (umowa majątkowa).
Skutki intercyzy
W przypadku ustanowienia jeszcze przed ślubem rozdzielności majątkowej, należy pamiętać, że samochód zakupiony przez współmałżonka będzie jego wyłączną własnością. Co za tym idzie, aby drugi z małżonków mógł go wprowadzić do ewidencji środków trwałych w swojej działalności - musiałby go odkupić.
Co do zasady możliwe jest zatem ujęcie w środkach trwałych firmy samochodu zakupionego przez współmałżonka. W niektórych przypadkach jest to jedynie obwarowane dodatkowymi obowiązkami. Po ich spełnieniu pojazd można wprowadzić do firmy i dokonywać odpisów amortyzacyjnych, które zwiększą wysokość kosztów podatkowych.
