Umowa B2B – jak ją dobrze napisać?

Umowa B2B to umowa o dzieło lub umowa o świadczenie usług zawarta pomiędzy dwoma przedsiębiorcami. Jakie zasady należy uwzględnić, by sporządzić prawidłową umowę B2B? Dowiesz się z poniższego artykułu!

Umowa B2B a umowa o pracę

Przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy:

• na rzecz pracodawcy;
• pod jego kierownictwem;
• w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę.

Ponadto warto mieć na uwadze stanowisko orzecznictwa, zgodnie z którym: „Zasada osobistego wykonywania pracy oznacza, że pracownik winien pracę wykonywać osobiście i nie może tego obowiązku spełniać za pośrednictwem innej osoby. Istotą stosunku pracy jest również to, aby praca odbywała się pod kierownictwem pracodawcy i by pracownik stosował się do jego poleceń związanych z organizacją i przebiegiem pracy. Umowa o pracę jest umową starannego działania. Świadcząc pracę, pracownik jest podporządkowany pracodawcy, co do czasu, miejsca i sposobu jej wykonywania. Stosunek pracy jest stosunkiem zobowiązaniowym uzewnętrzniającym wolę umawiających się stron […]” – wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu – III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych – z 11 maja 2022 roku (III AUa 1344/20).

Stosunek powstający w wyniku zawarcia umowy B2B z założenia nie zawiera powyższych cech.

Charakterystyczne dla umowy B2B są natomiast postanowienia:

• umożliwiające wykonywanie zadań zlecanych umową za pośrednictwem osób trzecich, np. pracowników wykonawcy lub jego podwykonawców;
• podkreślające samodzielność wykonawcy w realizacji obowiązków będących przedmiotem umowy;
• podkreślające samodzielny dobór przez wykonawcę miejsca i czasu wykonywania zadań będących przedmiotem umowy B2B.

Przy ustaleniu cech odróżniających umowę B2B od umowy o pracę warto wziąć pod uwagę cechy charakterystyczne działalności gospodarczej. Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych za działalność gospodarczą uznaje działalność zarobkową wytwórczą, budowlaną, handlową, usługową, polegającą na poszukiwaniu, rozpoznawaniu i wydobywaniu kopalin ze złóż, polegającą na wykorzystywaniu rzeczy oraz wartości niematerialnych i prawnych:

• prowadzoną we własnym imieniu;
• bez względu na jej rezultat, 
• w sposób zorganizowany;
• w sposób ciągły.

Działalność prowadzona przez wykonawcę umowy B2B powinna mieć powyższe cechy.

Zakaz konkurencji

W przypadku stosunku pracy pracownik zobowiązany jest zachować względem pracodawcy lojalność. Bezpośrednio z Kodeksu pracy wynika, że pracownik nie może prowadzić działalności konkurencyjnej wobec pracodawcy ani też świadczyć pracy w ramach stosunku pracy lub na innej podstawie na rzecz podmiotu prowadzącego taką działalność (zakaz konkurencji).

Kodeks pracy przewiduje także szczególne zasady dotyczące zakazu konkurencji po zakończeniu umowy z pracownikiem. Pracodawca i pracownik mający dostęp do szczególnie ważnych informacji, których ujawnienie mogłoby narazić pracodawcę na szkodę, zawierają umowę o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy – obowiązkowo taki zakaz konkurencji powinien przewidywać wynagrodzenie dla pracownika. Nie może być ono niższe od 25% wynagrodzenia otrzymanego przez pracownika przed ustaniem stosunku pracy przez okres odpowiadający okresowi obowiązywania zakazu konkurencji; odszkodowanie może być wypłacane w miesięcznych ratach.

Zasady te nie obowiązują w przypadku umowy B2B, co należy uwzględnić przy tworzeniu projektu takiej umowy. Przede wszystkim warto uwzględnić w umowie postanowienia wprowadzające taki zakaz konkurencji. 

Wprowadzając zakaz konkurencji, możemy, lecz nie musimy, przewidzieć z tytułu jego obowiązywania wynagrodzenie dla wykonawcy.

Zgodnie z orzecznictwem Sądu Najwyższego: „Klauzula konkurencyjna bez ekwiwalentu, przy zastrzeżeniu kary umownej za jej naruszenie, mimo braku symetrii nie traci sensu gospodarczego i mieści się w granicach lojalności kontraktowej. Zleceniobiorca nie był słabszą stroną, a uzyskana przez niego wiedza zagrażała interesom ekonomicznym powoda w wypadku wykorzystania jej w interesie innego przedsiębiorcy. Nie można przyjąć niezgodności takiego ukształtowania praw obowiązków w klauzuli konkurencyjnej z aksjologią leżącą podstaw stosunków cywilnoprawnych w obrocie gospodarczym. W szczególności nie zostały przekroczone granice słuszności i dobrych obyczajów. Z tych względów ani zawarcie umowy tej treści, ani wykorzystanie przez powoda przewidzianej w niej sankcji wobec złamania zakazu nie naruszyły zasad przewidzianych w art. 353(1) i art. 5 kc” – wyrok Sądu Najwyższego z 5 grudnia 2013 roku (V CSK 30/13).

Trzeba mieć jedynie na uwadze, aby zakaz konkurencji dostosowany był do sytuacji i nie był zbyt szeroki, tak aby nie narazić się na zarzut niezgodności z zasadami współżycia społecznego.

Umowa B2B a własność intelektualna

W przypadku umowy o pracę, jeżeli ustawa lub umowa o pracę nie stanowią inaczej, pracodawca, którego pracownik stworzył utwór w wyniku wykonywania obowiązków ze stosunku pracy, nabywa z chwilą przyjęcia utworu autorskie prawa majątkowe w granicach wynikających z celu umowy o pracę i zgodnego zamiaru stron.

Jeżeli zamawiający zawierający umowę B2B chce, aby na zamawiającego przeszły prawa do rezultatów prac powstałych w ramach umowy, konieczne jest wprowadzenie do niej postanowień o przeniesieniu praw autorskich.

Aby uniknąć uznania umowy za nieważną, należy w umowie B2B wymienić pola eksploatacji, na jakich mają przejść prawa autorskie do rezultatów. Pola eksploatacji stanowią w szczególności:

• w zakresie utrwalania i zwielokrotniania utworu – wytwarzanie określoną techniką egzemplarzy utworu, w tym techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
• w zakresie obrotu oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór utrwalono – wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy;
• w zakresie rozpowszechniania utworu w sposób inny niż określony powyżej – publiczne wykonanie, wystawienie, wyświetlenie, odtworzenie oraz nadawanie i reemitowanie, a także publiczne udostępnianie utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym.

Zalecane jest również wprowadzenie postanowień dotyczących praw osobistych. 

Prawami osobistymi są prawa do:

• autorstwa utworu;
• oznaczenia utworu swoim nazwiskiem lub pseudonimem albo do udostępniania go anonimowo;
• nienaruszalności treści i formy utworu oraz jego rzetelnego wykorzystania;
• decydowania o pierwszym udostępnieniu utworu publiczności;
• nadzoru nad sposobem korzystania z utworu.