Urlop wypoczynkowy po urlopie rodzicielskim, a przed wychowawczym (na przełomie roku)

Urlopy związane z rodzicielstwem mogą trwać przez wiele miesięcy – w sumie nawet przez kilka lat. W niektórych przypadkach skutkuje to utratą możliwości pełnego korzystania z urlopu wypoczynkowego, w innych – wymiar urlopu pozostaje bez zmian. Ile wynosi urlop wypoczynkowy po urlopie rodzicielskim?

Prawo do urlopu rodzicielskiego 

Zgodnie z art. 182^1a § 1 Kodeksu pracy (kp) po wykorzystaniu urlopu macierzyńskiego albo zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi urlopu macierzyńskiego pracownik ma prawo do urlopu rodzicielskiego w wymiarze do:

• 32 tygodni – w przypadku urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie;
• 34 tygodni – w przypadku urodzenia dwóch lub więcej dzieci przy jednym porodzie.

W odróżnieniu od urlopu macierzyńskiego, który przysługuje pracownikowi z mocy prawa, urlop rodzicielski jest udzielany na pisemny wniosek pracownika składany w terminie nie krótszym niż 21 dni przed rozpoczęciem korzystania z urlopu. Pracodawca jest obowiązany  wniosek uwzględnić. Pracownik może zrezygnować z korzystania z urlopu rodzicielskiego w każdym czasie za zgodą pracodawcy i powrócić do pracy (art. 182^1d § 1 i 3 kp).

Urlop wypoczynkowy po urlopie rodzicielskim

Na wniosek pracownika pracodawca jest zobowiązany udzielić mu urlopu wypoczynkowego bezpośrednio po urlopie rodzicielskim (art. 163 § 3 w związku z art. 182^1g kp).

Mamy tu do czynienia z wyjątkiem od zasady wyrażonej w art. 163 § 1 kp, w której myśl przy ustalaniu planu urlopów pracodawca bierze pod uwagę wnioski pracowników oraz konieczność zapewnienia normalnego toku pracy. Regulacja zawarta w art. 163 § 3 w związku z art. 182^1g kp oznacza, że pracodawca, choć generalnie nie jest związany wnioskiem pracownika zawierającym propozycję terminu udzielenia mu urlopu, to jednak jest nim związany, gdy pochodzi on od pracownika powracającego z urlopu rodzicielskiego. Do rozpoczęcia urlopu na wniosek takiego pracownika wystarczające jest złożenie stosownego wniosku. Jeżeli wspomniany pracownik korzystający z omawianego uprawnienia nie wnosi o podział urlopu, powinien on zostać udzielony w całości, niezależnie od tego, czy pracownik ma zamiar korzystać jeszcze z urlopu wychowawczego.

Należy podkreślić, że art. 163 § 3 kp nie modyfikuje w żaden sposób zasady, o której mowa w art. 161 kp stanowiącym, że pracodawca jest obowiązany udzielić pracownikowi urlopu w tym roku kalendarzowym, w którym pracownik uzyskał do niego prawo. Kodeks pracy dopuszcza więc możliwość udzielenia urlopu wypoczynkowego później niż w tym roku kalendarzowym, w którym pracownik nabył do niego prawo, ale nie przewiduje, że można takiego urlopu udzielić wcześniej, tzn. przed nabyciem do niego prawa, co znajduje uzasadnienie w celu urlopu wypoczynkowego, jakim jest zapewnienie pracownikowi możliwości corocznej regeneracji sił fizycznych i psychicznych (por. wyrok Sądu Najwyższego – Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych z 7 czerwca 2011 roku, II PK 314/10).

Przykład 1.

Okres zatrudnienia pracownika wynosi 12 lat, zatem zgodnie z art. 154 § 1 pkt 2 kp roczny wymiar przysługującego mu urlopu wypoczynkowego to 26 dni. 31 marca zakończył on urlop rodzicielski, po czym na jego wniosek pracodawca udzielił mu urlopu wypoczynkowego w pełnym wymiarze, czyli 26 dni, gdyż fakt przebywania pracownika przez pierwsze 3 miesiące roku na urlopie rodzicielskim nie wpływa na obniżenie wymiaru urlopu wypoczynkowego w tym roku.

Prawo do urlopu wychowawczego 

Jak wynika z art. 186 kp, pracownik zatrudniony co najmniej 6 miesięcy ma prawo do urlopu wychowawczego w celu sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem. Do 6-miesięcznego okresu zatrudnienia wlicza się poprzednie okresy zatrudnienia. Wymiar urlopu wychowawczego wynosi do 36 miesięcy. Jest on udzielany na okres nie dłuższy niż do zakończenia roku kalendarzowego, w którym dziecko kończy 6. rok życia. Jeżeli z powodu stanu zdrowia potwierdzonego orzeczeniem o niepełnosprawności lub stopniu niepełnosprawności dziecko wymaga osobistej opieki pracownika, niezależnie od urlopu na zwykłych warunkach może być udzielony urlop wychowawczy w wymiarze do 36 miesięcy, jednak na okres nie dłuższy niż do ukończenia przez dziecko 18. roku życia.

Urlop wychowawczy na przełomie roku a wymiar urlopu wypoczynkowego 

W myśl art. 155² § 1 pkt 2 kp do pracownika powracającego do pracy u dotychczasowego pracodawcy w ciągu roku kalendarzowego po trwającym co najmniej 1 miesiąc okresie urlopu wychowawczego stosuje się odpowiednio przepis art. 155¹ § 1 pkt 2 kp (o tzw. urlopie proporcjonalnym). Oznacza to, że pracownikowi powracającemu z urlopu wychowawczego przysługuje urlop wypoczynkowy w wymiarze:

• proporcjonalnym do okresu pozostałego do końca danego roku kalendarzowego – w razie pozostania w zatrudnieniu przez czas nie krótszy niż do końca danego roku kalendarzowego;
• proporcjonalnym do okresu zatrudnienia w danym roku kalendarzowym – w razie pozostania w zatrudnieniu przez czas krótszy niż do końca danego roku kalendarzowego.

Przykład 2.

Pracownik o stażu pracy krótszym niż 10 lat, zatrudniony w ramach pełnego etatu, korzystał z urlopu wychowawczego na przełomie lat 2021 i 2022. W 2022 roku powrócił do pracy z tego urlopu 1 lipca. W związku z tym w 2022 roku pracownikowi przysługuje urlop wypoczynkowy w wymiarze proporcjonalnym do okresu pozostałego do końca tego roku kalendarzowego (przy założeniu, że pracownik nie zakończy zatrudnienia przed 31 grudnia 2022 roku). Proporcja wynosi w tym przypadku 6/12 (stosunek liczby miesięcy pozostałych do przepracowania po powrocie z urlopu wychowawczego do wszystkich miesięcy w roku). Zatem wymiar urlopu wyniesie w tym przypadku 10 dni (20 dni × 6/12).

Urlop wychowawczy w ramach jednego roku kalendarzowego 

Jeżeli jednak urlop wychowawczy wykorzystywany jest po nabyciu przez pracownika prawa do urlopu wypoczynkowego w danym roku kalendarzowym, czyli po 1 stycznia (por. art. 153 § 2 kp), i w tym samym roku pracownik wraca do pracy (urlop wypoczynkowy nie trwa na przełomie lat kalendarzowych), to nie dokonuje się proporcjonalnego obniżenia przysługującego pracownikowi za ten rok wymiaru urlopu wypoczynkowego. Wynika to pośrednio z art. 155² § 2 kp, który nakazuje zastosowanie zasady proporcjonalności urlopu wypoczynkowego w omawianej sytuacji wyłącznie w odniesieniu do pracownika powracającego do pracy po trwającym w ramach danego roku kalendarzowego co najmniej 1-miesięcznym okresie:

• urlopu bezpłatnego;
• pełnienia zasadniczej służby wojskowej, pełnienia terytorialnej służby wojskowej rotacyjnie, pełnienia służby w aktywnej rezerwie w dniach tej służby, odbywania ćwiczeń wojskowych w ramach pasywnej rezerwy albo pełnienia służby zastępczej;
• tymczasowego aresztowania;
• odbywania kary pozbawienia wolności;
• nieusprawiedliwionej nieobecności w pracy.

O okresie urlopu wychowawczego wspomniany przepis nie wspomina.

Przykład 3.

Pracownik korzystał z urlopu wychowawczego od 1 lutego do 10 grudnia tego samego roku kalendarzowego. W tym przypadku wymiar jego urlopu wypoczynkowego nie uległ proporcjonalnemu obniżeniu i wynosi – zależnie od stażu pracy pracownika – 20 albo 26 dni.

Przykład 4.

Po zakończeniu urlopu rodzicielskiego pracownikowi udzielono urlopu wypoczynkowego na przełomie lat 2021 i 2022 – w okresie od 15 grudnia do 20 stycznia. W ten sposób wykorzystał on pełny wymiar urlopu wypoczynkowego za 2021 rok (20 dni, gdyż staż pracy pracownika wynosi mniej niż 10 lat) i część wymiaru za 2022 rok. Następnie 21 stycznia 2022 roku rozpoczął urlop wychowawczy, który zakończył się 30 listopada 2022 roku. W związku z tym, że urlop wychowawczy został rozpoczęty w 2022 roku po 1 stycznia, czyli po nabyciu prawa do urlopu wypoczynkowego w tym roku, urlop wypoczynkowy za 2022 rok nie ulega proporcjonalnemu zmniejszeniu w związku z tym urlopem wychowawczym.

 Podsumowując, korzystanie przez pracownika z urlopu rodzicielskiego, podobnie jak z urlopu macierzyńskiego, nie wpływa na proporcjonalne obniżenie wymiaru urlopu wypoczynkowego. Do obniżenia wymiaru urlopu wypoczynkowego nie dochodzi także w związku z korzystaniem z urlopu wychowawczego rozpoczynającego się po 1 stycznia, a kończącego przed 31 grudnia tego samego roku. Natomiast, jeśli urlop wychowawczy przypada na przełomie roku kalendarzowego, dochodzi do proporcjonalnego obniżenia wymiaru urlopu wypoczynkowego.