Podatnicy posiadający środki trwałe co do zasady mogą dokonać zmiany metody ustalania wielkości odpisów jedynie w przypadku amortyzacji degresywnej. Wynika to głównie z przepisów, jakie obowiązują przy zastosowaniu tej metody, zostały one bowiem narzucone przez ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz od osób prawnych.
Zmiana metody amortyzacji
Jak wynika z art. 22h ust. 2 u.p.d.o.f., podatnicy dokonują wyboru jednej z metod amortyzacji dla przyjętych do użytkowania środków trwałych przed rozpoczęciem ich amortyzacji. Następnie wybrany sposób powinni stosować do pełnego zamortyzowania danego składnika majątku. Zatem podatnik, który rozpoczął już pomniejszanie wartości początkowej przedmiotu poprzez odpisy, nie może zmienić wybranej metody amortyzacji. Dlatego też przed dokonaniem ostatecznego wyboru warto przemyśleć wady i zalety dotyczące działalności każdej z dostępnych możliwości amortyzacji. Jedyny wyjątek istnieje w przypadku amortyzacji degresywnej, podczas której podatnik jest zobowiązany do zmiany metody na liniową, jeżeli roczna suma odpisów amortyzacyjnych w danym roku podatkowym będzie niższa niż przy zastosowaniu stawki liniowej.
Amortyzacja degresywna
Amortyzacja degresywna zakłada, iż przydatność ekonomiczna środka trwałego maleje w miarę jego starzenia się. Pozwala zatem zastosować malejącą stawkę amortyzacyjną. Metoda ta znajdzie zastosowanie w stosunku do środków trwałych tj.:
maszyn i urządzeń zaliczanych do grupy 3-6 i 8 KŚT,
środków transportu - z wyłączeniem samochodów osobowych.
W pierwszym roku użytkowania składnika majątku odpisów amortyzacyjnych należy dokonywać od wartości początkowej przy zastosowaniu stawek podanych w wykazie zawartym w załączniku pierwszym do ustawy, podwyższonych o współczynnik nie wyższy niż 2,0. Natomiast w kolejnych latach podatkowych od ich wartości początkowej pomniejszonej o dotychczasowe odpisy amortyzacyjne, ustalonej na początek kolejnych lat ich używania.
Następnie, począwszy od roku podatkowego, w którym suma odpisów amortyzacyjnych obliczonych metodą degresywną będzie niższa niż przy zastosowaniu stawki liniowej, należy rozpocząć amortyzację liniową, ustalając jednak wartość odpisu od wartości początkowej środka trwałego.
Zatem podatnik powinien na początku roku podatkowego obliczyć kwotę odpisu według amortyzacji degresywnej, a następnie porównać ją z wartością, jaka miałaby zastosowanie przy metodzie liniowej. Jeżeli okaże się on niższy, powinien rozpocząć amortyzację według stawki liniowej.
Przykład 1.
Przedsiębiorca postanowił zakupić na potrzeby działalności gospodarczej maszynę produkcyjną, którą wprowadził do ewidencji środków trwałych 01 stycznia 2014 roku. Jej wartość początkowa wynikająca z faktury to: 300.000 PLN. Stawka, jaką należy przyjąć przy amortyzacji zgodnie z wykazem wynosi: 20%. Właściciel zdecydował się na amortyzację degresywną przy zastosowaniu stawki podwyższonej o współczynnik 2,0. Plan amortyzacji jest zatem następujący:
Rok 2014: odpis w wysokości = 300.000 x 2 x 20% = 120.000 PLN;
Rok 2015: odpis w wysokości = (300.000 - 120.000) x 2 x 20% = 72.000 PLN;
Rok 2016: odpis w wysokości = 60.000 PLN, ponieważ:
odpis według metody degresywnej = (300.000 - 192.000) x 2 x 20% = 43.200 PLN;
odpis według metody liniowej = 300.000 x 20% = 60.000 PLN;
zatem: 43.200 < 60.000, więc należy rozpocząć stosowanie odpisów zgodnie ze stawką liniową.
Rok 2017: odpis w wysokości = 48.000 PLN, ponieważ (300.000 - 120.000 - 72.000 - 60.000 = 48.000, więc amortyzowana jest pozostała część wartości środka trwałego.
Zmiana częstotliwości odpisów
Ustawodawca, chociaż nie pozwala na stosowanie różnych metod w trakcie amortyzacji środków trwałych, to jednak umożliwia zmianę częstotliwości dokonywania odpisów. Jak wynika z art. 22h ust. 4, podatnik może dokonywać odpisów amortyzacyjnych:
miesięcznie,
kwartalnie,
jednorazowo na koniec roku.
Powyższa zasada obowiązuje przy każdej metodzie amortyzacji - liniowej, degresywnej, czy też przy wykorzystaniu indywidualnej stawki. Jednak jedynym możliwym momentem na zmianę częstotliwości odpisów jest początek roku podatkowego.
