Podatek akcyzowy dotyczy określonych kategorii produktów, które obejmują m.in.: wyroby energetyczne, energię elektryczną, napoje alkoholowe oraz wyroby tytoniowe. Akcyza, podobnie jak podatek od towarów i usług, należy do podatków pośrednich. Jednak w przeciwieństwie do większości danin płaconych w urzędach skarbowych lub gminach - organami odpowiednimi w sprawie akcyzy są naczelnicy urzędów celnych oraz dyrektorzy izb celnych. Ustalenie właściwości miejscowej organów podatkowych wyznacza zasada ogólna, jednak istnieją szczególne przypadki, dla których ustawa przewiduje inne wytyczne.
Właściwość miejscowa organów podatkowych dla celów podatku akcyzowego - zasady ogólne
Zgodnie z art. 14 ust. 3 ustawy o podatku akcyzowym co do zasady właściwość miejscowa organów podatkowych ustalana jest na podstawie miejsca wykonywania czynności lub wystąpienia stanu faktycznego, które podlegają opodatkowaniu.
Przykład 1.
Przedsiębiorstwo XYZ ma siedzibę w Katowicach, natomiast w Opolu posiada skład podatkowy. W powyższym przypadku właściwymi organami są Naczelnik Urzędu Celnego w Opolu oraz Dyrektor Izby Celnej w Opolu, gdyż firma wykonuje czynności podlegające opodatkowaniu w Opolu.
Szczególne przypadki ustalania właściwości miejscowej organów podatkowych
W przypadku czynności podlegających opodatkowaniu akcyzą występujących na obszarze właściwości miejscowej dwóch lub więcej organów podatkowych, właściwość miejscową ustala się odrębnie:
- dla osób prawnych, jednostek organizacyjnych nie posiadających osobowości prawnej,
- dla osób fizycznych.
W pierwszym przypadku właściwość miejscową ustala się na podstawie adresu siedziby prowadzonej działalności, w drugim - adresu zamieszkania.
Przykład 2.
Firma ABC ma siedzibę w Warszawie. Posiada także skład podatkowy we Wrocławiu oraz w Katowicach. W jaki sposób należy ustalić właściwość miejscową? Ponieważ firma ABC wykonuje działalność we właściwości dwóch różnych organów podatkowych, należy ustalić właściwość miejscową zgodnie z art. 14 ust. 4 pkt. 1, czyli według siedziby przedsiębiorstwa. W przypadku firmy ABC siedziba znajduje się w Warszawie, a więc organami podatkowymi właściwymi dla niej będą: Naczelnik Urzędu Celnego w Warszawie oraz Dyrektor Izby Celnej w Warszawie.
Ustawodawca przewidział także szczególne sposoby ustalania właściwości miejscowej w sytuacjach:
- ustalania norm dopuszczalnych ubytków wyrobów akcyzowych lub dopuszczalnych norm zużycia wyrobów akcyzowych,
- przemieszczania wyrobów akcyzowych z zastosowaniem procedury zawieszenia poboru akcyzy,
- powiadamiania naczelnika urzędu celnego przez podmiot prowadzący skład podatkowy o zamiarze wyprowadzenia wyrobów akcyzowych ze składu podatkowego.
W powyższych przypadkach właściwość miejscową ustala się ze względu na miejsce wykonywania czynności podlegających opodatkowaniu akcyzą lub występowania stanów faktycznych, związanych z wykonywaniem powyższych czynności.
W przypadku odnotowania obciążenia lub zwolnienia zabezpieczenia generalnego z obciążenia, właściwość miejscową organów podatkowych ustala się na podstawie miejsca dokonania czynności lub wystąpienia stanu faktycznego. Natomiast, gdy zobowiązanie wygaśnie z tytułu zapłaty - za organ właściwy do odnotowania zwolnienia zabezpieczenia z obciążenia uznaje się naczelnika urzędu celnego, któremu podatnik składa deklarację podatkową.
Przedsiębiorca ubiegający się o zwrot akcyzy powinien zwrócić się do naczelnika urzędu celnego i dyrektora izby celnej, u których dokonano rozliczenia i zapłaty akcyzy.
Jeśli nie można ustalić właściwości miejscowej organów podatkowych na podstawie zasad określonych w ustawie o podatku akcyzowym (art. 14 ust. 3-5, 7-9) właściwym organem podatkowym jest Naczelnik Urzędu Celnego w Warszawie i Dyrektor Izby Celnej w Warszawie.
Ustalenie miejsca rozliczenia podatku akcyzowego przebiega inaczej niż w przypadku większości podatków. W ustawie o podatku akcyzowym przedstawiono generalną zasadę ustalenia właściwości miejscowej organów podatkowych. Wyznaczenie jednolitych reguł dla wszystkich przypadków nie jest jednak możliwe, dlatego też przewidziano szereg wyjątków, dla których ustalone zostały odrębne sposoby ustalania miejsca właściwych organów podatkowych.
