Zarząd jest organem, który pojawia się w spółkach z ograniczoną odpowiedzialnością oraz spółkach akcyjnych. Może być przy tym zarówno jednoosobowy, jak i złożony z większej liczby osób. Nienależnie od tego, jak duży jest konkretny zarząd i jakiej spółki dotyczy, zakres odpowiedzialności jego członków jest zawsze taki sam. Czy w przypadku rezygnacji odpowiedzialność członka zarządu nadal występuje? Odpowiadamy w artykule!
Czym jest zarząd spółki?
Zgodnie z treścią art. 201 Kodeksu spółek handlowych w przypadku spółki z ograniczoną odpowiedzialnością zarząd prowadzi jej sprawy i reprezentuje ją na zewnątrz. Mogą być do niego powołane osoby spośród wspólników lub spoza ich grona. Członek zarządu jest powoływany i odwoływany uchwałą wspólników, chyba że umowa spółki stanowi inaczej. Uchwała wspólników lub umowa spółki może określać wymagania, jakie powinni spełniać kandydaci na stanowisko członka zarządu.
Zarząd pojawia się także przy spółce akcyjnej, jak stanowi bowiem art. 368 ksh, prowadzi on sprawy spółki i reprezentuje ją. Składa się on z jednego albo większej liczby członków. Do zarządu mogą być powołane osoby spośród akcjonariuszy lub spoza ich grona. Członków powołuje i odwołuje rada nadzorcza, chyba że statut spółki stanowi inaczej. Członek zarządu może być odwołany lub zawieszony w czynnościach także przez walne zgromadzenie. Uchwała walnego zgromadzenia lub statut spółki może określać wymagania, jakie powinni spełniać kandydaci na stanowisko członka zarządu.
Zakwalifikowanie danej osoby jako członka zarządu nie jest zależne od tego, czy i w jakim zakresie faktycznie spełnia ona swoje obowiązki w spółce.
W praktyce zarząd podejmuje szereg ważnych czynności związanych z szeroko rozumianym prowadzeniem spraw danej spółki. To tam zapadają najważniejsze decyzje odnośnie do przyszłości przedsiębiorstwa, a także dalszej linii rozwoju oraz możliwości zaciągania nowych zobowiązań i spłaty już tych istniejących.
Członek zarządu
Członkiem zarządu spółki z o.o. lub spółki akcyjnej może być tylko osoba fizyczna posiadająca pełną zdolność do czynności prawnych. W skład tego organu nie mogą więc wchodzić ani osoby niepełnoletnie, ani ubezwłasnowolnione. Wykluczone jest także zasiadanie w zarządzie osób prawnych (np. innych spółek prawa handlowego, nawet jeśli są one pełnoprawnymi wspólnikami innej spółki).
Powołanie do zarządu spółki kapitałowej osoby, która nie spełnia warunków wynikających z art. 18 § 2 ksh, jest nieskuteczne.
Mandat członka zarządu jest kadencyjny, co oznacza, że dana osoba sprawuje swoją funkcję przez określony czas. Oczywiście nic nie stoi na przeszkodzie, aby wcześniej zrezygnowała ze swoich obowiązków (np. wskutek choroby lub zwykłej decyzji).
Odpowiedzialność członka zarządu
W przypadku spółki z o.o. odpowiedzialność członka zarządu kształtuje się zgodnie z warunkami określonymi w art. 299 ksh. Tak naprawdę taka sama odpowiedzialność istnieje również w przypadku członków zarządu spółki akcyjnej. Zgodnie z powyższym przepisem, jeżeli egzekucja przeciwko spółce okaże się bezskuteczna, członkowie zarządu odpowiadają solidarnie za jej zobowiązania.
Pamiętajmy, że powyższa regulacja nie narusza przepisów ustanawiających dalej idącą odpowiedzialność członków zarządu. Nie ponoszą oni odpowiedzialności za niezłożenie wniosku o ogłoszenie upadłości w czasie, gdy prowadzona jest egzekucja przez zarząd przymusowy albo przez sprzedaż przedsiębiorstwa, na podstawie przepisów Kodeksu postępowania cywilnego, jeżeli obowiązek złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości powstał w czasie prowadzenia egzekucji.
Warto w tym miejscu podkreślić, że brak dopełnienia obowiązków rejestracyjnych nie powoduje ustania odpowiedzialności danego członka zarządu za zobowiązania jego spółki. Innymi słowy, jeśli w chwili powstania zobowiązania konkretna osoba wchodziła w skład zarządu spółki i nie była ujawniona w rejestrze przedsiębiorców KRS, nie może uwolnić się od swojej odpowiedzialności.
Przykład 1.
Michał, Jan i Ewa są członkami zarządu spółki z o.o. od stycznia 2021 roku. W marcu br. spółka zaciągnęła zobowiązanie, które nie zostało przez nią spłacone – o wszystkim wiedzieli członkowie zarządu spółki. Egzekucja komornicza wszczęta wobec spółki okazała się bezskuteczna, stąd komornik zażądał spłaty długu od wszystkich członków zarządu. W chwili dokonywania zajęcia ujawniła się informacja, że Jan nie został wpisany do KRS i oficjalnie nigdy nie widniał jako członek zarządu tej spółki (Michał i Ewa byli wpisani do rejestru poprawnie i o czasie). Jan powołuje się na tę okoliczność i twierdzi, że nie odpowiada za zobowiązania spółki, ponieważ oficjalnie nie jest członkiem jej zarządu. Brak wpisu w KRS nie jest jednak okolicznością łagodzącą, ponieważ Jan wykonywał zadania jako członek zarządu – komornik może więc dokonać skutecznego zajęcia majątków wszystkich wskazanych osób.
Odpowiedzialność członka zarządu a rezygnacja
Od chwili rezygnacji członka zarządu z pełnienia funkcji nie odpowiada on za zobowiązania spółki, które powstały po oficjalnym wygaśnięciu jego mandatu. Nie ma przy tym znaczenia, kiedy taka osoba zostanie formalnie wykreślona z KRS. Po skutecznym złożeniu oświadczenia o rezygnacji dana osoba nie ma już faktycznej możliwości ani obowiązku ingerencji w sprawy spółki.
Przykład 2.
Michał, Jan i Ewa są członkami zarządu spółki z o.o. od stycznia 2021 roku. W lutym 2021 roku Michał zrezygnował z pełnienia funkcji członka zarządu spółki ze względów osobistych – do teraz figuruje jednak jako członek zarządu w KRS. W marcu 2021 roku spółka zaciągnęła zobowiązanie, które do tej pory nie zostało uregulowane. Egzekucja komornicza wszczęta wobec spółki okazała się bezskuteczna, stąd komornik zażądał spłaty długu od wszystkich członków zarządu. Michał może uwolnić się od swojej odpowiedzialności, wskazując, że w chwili zaciągania długu przez spółkę nie był członkiem jej zarządu – rezygnacja została przyjęta i skutecznie dokonana, na co Michał posiada stosowne dowody. W tej sytuacji komornik nie ma prawa dokonywać zajęcia majątku Michała, ponieważ nie może on odpowiadać za zobowiązania spółki w czasie, w którym nie wchodził w skład jej zarządu. Fakt nieaktualnych wpisów w KRS nie ma tutaj żadnego znaczenia, ponieważ posiadają one charakter deklaratywny, tzn. potwierdzają jedynie zaistniały wcześniej stan prawny.
Przykład 3.
Michał, Jan i Ewa są członkami zarządu spółki z o.o. od stycznia 2021 roku. W kwietniu 2021 roku Michał zrezygnował z pełnienia funkcji członka zarządu spółki ze względów osobistych – na skutek błędu w systemie KRS został wykreślony jako członek zarządu już w lutym 2021 roku (faktycznie nie sprawował już tej funkcji 20 kwietnia 2021 roku). W marcu 2021 roku spółka zaciągnęła zobowiązanie, które do tej pory nie zostało uregulowane. Egzekucja komornicza wszczęta wobec spółki okazała się bezskuteczna, stąd komornik zażądał spłaty długu od wszystkich członków zarządu. Michał nie może uwolnić się od swojej odpowiedzialności, wskazując, że w chwili zaciągania długu przez spółkę oficjalnie nie był członkiem jej zarządu – takie dane figurują bowiem w KRS. Faktycznie bowiem sprawował tę funkcję w chwili zaciągania zobowiązania przez spółkę. Komornik ma więc pełne prawo, aby ściągnąć dług z majątku Michała, Jana i Ewy.
Podsumowanie
Odpowiedzialność członka zarządu po rezygnacji wygasa co do tych zobowiązań, które zostały zaciągnięte przez spółkę po dacie oficjalnego wygaśnięcia mandatu danej osoby. Jeśli nieuregulowane długi powstały jednak za kadencji danej osoby, to rezygnacja nie uchroni jej przed odpowiedzialnością majątkową w tym zakresie. Pamiętajmy, że data wykreślenia danego członka zarządu z KRS nie ma żadnego wpływu na kwestię odpowiedzialności takiej osoby – wpisy w KRS mają bowiem charakter wyłącznie deklaratywny, a nie konstytutywny.
