0 0
dni
0 0
godz
0 0
min
0 0
sek

Jak przebiega podwyższenie kapitału zakładowego a rozporządzanie udziałami?

Nasz ekspert:
Artykuły autora

Wielkość tekstu:

Każda spółka kapitałowa ma prawo do podwyższenia swojego kapitału zakładowego w dowolnie wybranym momencie. Można tego dokonać na kilka różnych sposobów. Jak podwyższenie kapitału zakładowego wpływa jednak na prawo poszczególnych wspólników do rozporządzania posiadanymi udziałami?

Podwyższenie kapitału zakładowego

Zgodnie z treścią art. 257 i 260 Kodeksu spółek handlowych uchwałą wspólników o zmianie umowy spółki można podwyższyć kapitał zakładowy, przeznaczając na ten cel środki z kapitału zapasowego lub kapitałów (funduszy) rezerwowych utworzonych z zysku spółki  Nowe udziały przysługują wspólnikom w stosunku do ich dotychczasowych udziałów i nie wymagają objęcia. Jeżeli podwyższenie kapitału zakładowego następuje nie na mocy dotychczasowych postanowień umowy spółki przewidujących maksymalną wysokość podwyższenia kapitału zakładowego i termin podwyższenia, może ono nastąpić jedynie przez zmianę umowy spółki.

Podwyższenie kapitału zakładowego następuje przez podwyższenie wartości nominalnej udziałów istniejących lub ustanowienie nowych. Jeżeli podwyższenie kapitału zakładowego następuje na podstawie dotychczasowych postanowień umowy spółki, oświadczenia dotychczasowych wspólników o objęciu nowych udziałów wymagają formy pisemnej pod rygorem nieważności.

Podwyższenie kapitału zakładowego wiąże się najczęściej z inwestycjami danej spółki oraz jej ogólnie rozumianym rozwojem. Pojawia się głównie wtedy, gdy spółka posiada odpowiednio wysokie środki finansowe, którymi chce zagospodarować w konkretnie oznaczony sposób.

Podwyższenie kapitału zakładowego spółki wiąże się ściśle z utworzeniem nowych udziałów lub emisją nowych akcji, względnie z podwyższeniem wartości udziałów lub akcji już istniejących. Jest to związane z prawem do rozporządzania takimi udziałami lub akcjami, przynajmniej do czasu oficjalnego zarejestrowania podwyższonego kapitału w KRS.

Rozporządzanie udziałami w spółce

Co do zasady każdy wspólnik ma prawo do swobodnego rozporządzania udziałami, których jest właścicielem. Oczywiście umowa spółki może przewidywać w tym zakresie odmienne zasady, np. wymagać uzyskania zgody zgromadzenia wspólników, gdy ma dojść do sprzedaży oznaczonych udziałów. Niezależnie od tego art. 16 KSH stanowi, że rozporządzenie udziałem albo akcją dokonane przed wpisem spółki kapitałowej do rejestru albo przed zarejestrowaniem podwyższenia kapitału zakładowego, albo emisji nowych akcji bez wartości nominalnej jest nieważne.

Z powyższego wynika więc, że planowane lub niezgłoszone do KRS podwyższenie kapitału zakładowego uniemożliwia skuteczne rozporządzanie nowymi udziałami lub udziałami o podwyższonej wartości przez wspólnika. Nie ma przy tym znaczenia, czy rozporządzenie będzie miało charakter odpłatny (umowa sprzedaży), czy nieodpłatny (umowa darowizny).

Wyrok SA w Białymstoku z 20 grudnia 2012 roku (sygn. akt I ACa 660/12)

Umowa sprzedaży udziałów, będących prawami majątkowymi, oznaczonymi co do tożsamości, przenosi ich własność na nabywcę. Jest więc umową o podwójnym skutku – zobowiązująco-rozporządzającym (art. 155 § 1 kc). Oferta sprzedaży, która wprawdzie sama nie skutkuje zbyciem rzeczy lub prawa, niewątpliwie jest czynnością do tego prowadzącą. Identyfikuje ona cechy danej umowy, a więc również jej podwójny skutek, w przypadku gdy chodzi o umowę sprzedaży. Dla swej skuteczności (ważności), z punktu widzenia regulacji art. 16 ksh, oferta musiała zostać zatem złożona po zarejestrowaniu spółki. W rezultacie, czynność prawna, która ukonstytuowała się wskutek przyjęcia oferty złożonej przed tą datą, jak sama oferta, jest dotknięta nieważnością.

Pierwszeństwo w nabyciu udziałów w podwyższonym kapitale zakładowym

Zgodnie z treścią art. 258 § 2 ksh, jeżeli umowa spółki lub uchwała o podwyższeniu kapitału nie stanowi inaczej, dotychczasowi wspólnicy mają prawo pierwszeństwa do objęcia nowych udziałów w podwyższonym kapitale zakładowym w stosunku do swoich dotychczasowych udziałów. W praktyce oznacza to, że co do zasady nowymi udziałami nie można rozporządzać w całkowicie dowolny sposób – spółka musi zaproponować je dotychczasowym wspólnikom, a dopiero gdy ci nie będą zainteresowani ich nabyciem, mogą sprzedać je nowym wspólnikom.

Przykład 1.

Spółka z o.o. postanowiła podwyższyć wysokość swojego kapitału zakładowego z dotychczasowej kwoty 5000 zł do 10 000 zł. Zdecydowała, że zrobi to poprzez ustanowienie nowych udziałów. W umowie spółki znalazł się jednak zapis, że wyłączone zostaje prawo pierwszeństwa obecnych wspólników przy nabywaniu nowych udziałów, jeśli będzie się to wiązało z podwyższeniem kapitału zakładowego. W tej sytuacji sprzedaż nowych udziałów może nastąpić na rzecz obcych osób, tzn. tych, które zechcą stać się wspólnikami poprzez nabycie udziałów.

Przykład 2.

Spółka z o.o. postanowiła podwyższyć wysokość swojego kapitału zakładowego z dotychczasowej kwoty 5 000 zł do 10 000 zł. Zdecydowała, że zrobi to poprzez ustanowienie nowych udziałów. W umowie spółki nie ma żadnego zapisu dotyczącego prawa pierwszeństwa przy nabywaniu nowych udziałów powstałych wskutek podwyższenia kapitału zakładowego. W związku z tym pierwszeństwo przy nabywaniu takich udziałów przysługuje dotychczasowym wspólnikom z mocy samego prawa (tj. na podstawie art. 258 § 2 ksh). Jeśli spółka zdecyduje się na sprzedaż nowych udziałów osobom trzecim, z całkowitym pominięciem wspólników, tak podjęta czynność będzie nieważna – udziały nie przejdą na nowych wspólników, chyba że dotychczasowi zrezygnują z przysługującego im prawa pierwszeństwa nabycia.

Wyrok SN z 21 października 2016 roku (sygn. akt IV CSK 835/15)

Według dyspozytywnego przepisu art. 258 § 1 ksh o tym, jakie zasady obowiązują przy objęciu udziałów w podwyższonym kapitale zakładowym, w pierwszym rzędzie decydują postanowienia umowy spółki. W razie braku unormowań umownych kwestie te mogą być uregulowane w uchwale o podwyższeniu kapitału zakładowego, a dopiero w dalszej kolejności obowiązują reguły ustawowe. Zatem ustawodawca dopuścił możliwość odmiennego unormowania w uchwale o podwyższeniu kapitału zakładowego praw pierwszeństwa dotychczasowych wspólników w objęciu udziałów w podwyższonym kapitale zakładowym w stosunku do ustawowych zasad, gdy umowa spółki tego nie reguluje. Wówczas pozbawienie w uchwale niektórych wspólników prawa pierwszeństwa w objęciu udziałów konkretnego podwyższenia kapitału zakładowego nie stanowi zmiany umowy spółki, która uszczupla ich prawa udziałowe. Aby doszło do uszczuplenia praw udziałowych w rozumieniu art. 246 § 3 ksh, muszą one być przyznane w umowie spółki albo wynikać z przepisów prawnych.

Nabycie udziału po podwyższeniu kapitału zakładowego

Decydując się na nabycie udziału w podwyższonym kapitale zakładowym spółki, wspólnik musi złożyć stosowne oświadczenie. Rozporządzanie nowymi udziałami nie następuje bowiem z mocy samego prawa – wspólnik może odmówić nabycia jakichkolwiek nowych udziałów lub sprzeciwić się podwyższeniu wartości już mu przysługujących.

Oświadczenie dotychczasowego wspólnika o objęciu nowego udziału bądź udziałów lub o objęciu podwyższenia wartości istniejącego udziału bądź udziałów wymaga formy aktu notarialnego.

Wynagrodzenie notariusza za sporządzenie stosownego dokumentu jest liczone od wartości udziałów i wynosi 1/10 kwot przedstawionych poniżej:

  • jeśli wartość udziału wynosi do 3 000 zł – 100 zł;

  • powyżej 3 000 zł do 10 000 zł – 100 zł + 3% od nadwyżki powyżej 3 000 zł;

  • powyżej 10 000 zł do 30 000 zł – 310 zł + 2% od nadwyżki powyżej 10 000 zł;

  • powyżej 30 000 zł do 60 000 zł – 710 zł + 1% od nadwyżki powyżej 30 000 zł;

  • powyżej 60 000 zł do 1 000 000 zł – 1 010 zł + 0,4% od nadwyżki powyżej 60 000 zł;

  • powyżej 1 000 000 zł do 2 000 000 zł – 4 770 zł + 0,2% od nadwyżki powyżej 1 000 000 zł;

  • powyżej 2 000 000 zł – 6 770 zł + 0,25% od nadwyżki powyżej 2 000 000 zł.

Podsumowanie

Rozporządzanie udziałami powstałymi w przypadku podwyższenia kapitału zakładowego spółki jest możliwe tylko, gdy nowy kapitał został wpisany do rejestru. Sprzedaż lub darowizna takich udziałów przed wpisem do KRS będzie nieważna, a co za tym idzie – bezskuteczna. Trzeba jednak pamiętać, że rozporządzanie udziałami może być ograniczone prawem pierwszeństwa nabycia nowych udziałów, które przysługuje dotychczasowym wspólnikom. Umowa spółki może jednak wyłączyć to prawo – wówczas rozporządzanie nowymi udziałami jest niezależne od woli obecnych wspólników.

Artykuły
Brak wyników.
Więcej artykułów
Wzory
Brak wyników.
Więcej wzorów