W dobie globalizacji i praktycznie nieograniczonego dostępu do rynku światowego, przedsiębiorstwa coraz częściej decydują się na ekspansję poza terytorium kraju. W celu stworzenia sieci punktów handlowych konieczne jest otwieranie nowych zakładów w innych państwach. W związku z tym pojawia się pytanie, w jaki sposób należy dokonać rozliczenia dochodu uzyskanego przez położony zakład w innym kraju, gdy siedziba firmy znajduje się w Polsce?
Co to jest zakład?
Mówiąc ogólnie, poprzez zakład rozumiemy formę prowadzenia działalności gospodarczej poza granicą Polski, w postaci wyodrębnionej organizacyjnie części przedsiębiorstwa. Bardziej szczegółową definicję odnajdziemy natomiast w Modelowej Konwencji OECD. Konwencja ta stanowi podstawowy wzór wszystkich umów o unikaniu podwójnego opodatkowania oraz wzajemnego rozliczania dochodów osiąganych przez podatnika w różnych krajach. Zgodnie z art. 5 tejże Konwencji zakład to stała placówka, przez którą całkowicie lub częściowo prowadzona jest działalność gospodarcza przedsiębiorstwa.
Z powyższego wynikają pewne obligatoryjne warunki, które muszą być spełnione, abyśmy mogli mówić o zakładzie. Przede wszystkim poprzez zakład rozumieć należy zagraniczną placówkę. Musi być to zatem pewne wyodrębnione miejsce mające konkretną lokalizację geograficzną. Warto w tym miejscu zaznaczyć, że nieistotny jest tytuł prawny do tego miejsca, równie dobrze zagraniczną placówkę może stanowić przestrzeń wynajmowana lub wydzierżawiana. W dalszej kolejności wskazano, iż zakład musi mieć charakter stały. Oznacza to, że działalność gospodarcza musi być prowadzona w sposób ciągły, z zamiarem i ukierunkowaniem na stałe jej prowadzenie poprzez zakład.
Przykład 1.
Pracownicy polskiego przedsiębiorstwa zostali oddelegowani do Berlina celem nadzorowania długoletniego projektu budowlanego. W toku działalności korzystają z wynajętych powierzchni biurowych. Należy w tym przypadku uznać, iż mamy do czynienia z zakładem.
Przykład 2.
Polska firma jest właścicielem biura w Paryżu. Biuro jest nieużywane od dłuższego czasu. W roku 2017 r. jeden z pracowników przez parę dni korzystał z biura podczas wykonywania pojedynczego zlecenia dla francuskiego kontrahenta. W tej sytuacji placówka nie jest wykorzystywana w sposób stały, co oznacza, że nie możemy jej uznać za zakład.
Modelowa Konwencja zawiera również przykładowy katalog placówek, które w świetle przepisów mogą zostać uznane za zakład. W szczególności będą to:
-
miejsce zarządu;
-
filia;
-
biuro;
-
zakład fabryczny;
-
warsztat;
-
kopalnia, źródło ropy naftowej lub gazu, kamieniołom albo każde inne miejsce wydobywania zasobów naturalnych.
Zakład w innym kraju - zasady opodatkowania
W przypadku gdy ustalimy, iż dana placówka w istocie stanowi zakład, należy zastanowić się, w jaki sposób rozliczyć dochód uzyskiwany z tytułu wykonywania działalności gospodarczej przez zakład. Głębsze rozważania na temat tego problemu również doprowadzą do treści Konwencji Modelowej OECD. Otóż w świetle art. 7 Konwencji, jeżeli przedsiębiorstwo wykonuje działalność gospodarczą poprzez położony za granicą zakład, to zyski przedsiębiorstwa mogą być opodatkowane w kraju położenia zakładu – jednak tylko w takiej mierze, w jakiej mogą być przypisane temu zakładowi. W takim przypadku należy przypisać temu zakładowi takie zyski, które mógłby on osiągnąć, gdyby wykonywał taką samą lub podobną działalność w takich samych lub podobnych warunkach jako samodzielne przedsiębiorstwo i był całkowicie niezależny w stosunkach z przedsiębiorstwem, którego jest zakładem.
Z powyższego możemy zatem wywnioskować, że dochód osiągnięty przez zakład w innym kraju może zostać opodatkowany przez władze tego kraju. Oczywiście oprócz tego istnieje obowiązek rozliczenia się z całości osiągniętego zysku przez podatnika mającego siedzibę w Polsce, podmiot mający siedzibę lub miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej podlega bowiem obowiązkowi podatkowemu od całości swoich dochodów (przychodów) bez względu na miejsce położenia źródeł przychodów. Taka sytuacja może zatem doprowadzić do powstania zjawiska podwójnego opodatkowania. W celu uniknięcia takiej sytuacji Konwencja OECD przewiduje możliwość zastosowania jednej z metod unikania podwójnego opodatkowania. Metodami tymi są wyłączenie z progresją oraz proporcjonalne odliczenie.
Zgodnie z pierwszą zasadą, dochód w państwie źródła jest zwolniony w kraju siedziby firmy, ale jest uwzględniany dla określenia należnego podatku. W drugim przypadku, do dochodu w kraju dolicza się dochód z zagranicy, a od podatku od łącznych dochodów odlicza się proporcjonalnie podatek zapłacony za granicą. To, którą z tych metod należy zastosować w konkretnym przypadku, uzależnione jest od postanowień między poszczególnymi krajami oraz przyjętymi regułami określonymi we wzajemnych umowach.
Na zakończenie warto też zaznaczyć, że przy ustalaniu zysków zakładu dopuszcza się odliczanie nakładów ponoszonych dla tego zakładu włącznie z kosztami zarządzania i ogólnymi kosztami administracyjnymi, niezależnie od tego, czy powstały w państwie właściwym dla zakładu, czy też gdzie indziej.
