Prowadzę od 2020 roku działalność gospodarczą polegającą na świadczeniu usług gastronomicznych. Za 2020 oraz 2021 rok poniosłem stratę podatkową w kwotach odpowiednio -25 000 zł oraz -7500 zł. Pierwszy raz strata podatkowa będzie rozliczana we wrześniu 2024 roku z uwagi na wystąpienie dochodu. Natomiast od początku 2024 roku do sierpnia poniosłem nieznaczną stratę. Zastanawiam się, czy mogę odliczyć straty podatkowe i dzięki temu zmniejszyć wysokość składki zdrowotnej?
Jakub, Warszawa
Etapy ustalania wysokości składki zdrowotnej
Jedną z grup, które obowiązkowo podlegają ubezpieczeniom społecznym i zdrowotnemu, są przedsiębiorcy.
Osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą w różnej formie podlegają obowiązkowo ubezpieczeniu emerytalnemu oraz rentowemu.
Z tego też względu na mocy art. 66 ust. 1 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (zwaną dalej ustawą o NFZ) osoby spełniające warunki do objęcia ubezpieczeniami społecznymi podlegają obowiązkowo ubezpieczeniu zdrowotnemu.
Zgodnie z art. 82 ust. 5 ustawy o NFZ do tych osób zaliczają się osoby fizyczne prowadzące działalność jednoosobową lub jako wspólnik spółki cywilnej, a także jako wspólnik:
- jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością;
- spółki jawnej, będącej podatnikiem podatku dochodowego od osób prawnych;
- spółki komandytowej;
- spółki komandytowo-akcyjnej przez komplementariusza;
- prostej spółki akcyjnej przez akcjonariusza wnoszącego do spółki wkład, którego przedmiotem jest świadczenie pracy lub usług.
Osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą, z której dochody opodatkowują według zasad ogólnych, w tym wypadku skalą podatkową, obliczają wysokość comiesięcznej składki zdrowotnej zgodnie z art. art. 81 ust. 2c ustawy o NFZ.
Etapy ustalania wysokości składki zdrowotnej | |
Za każdy miesiąc podlegania ubezpieczeniu osoby prowadzące pozarolniczą działalność (na skali, podatku liniowym czy korzystając z IP BOX) wpłacają składkę na ubezpieczenie zdrowotne od miesięcznej podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne stanowiącej dochód z działalności gospodarczej uzyskany w miesiącu poprzedzającym miesiąc, za który opłacana jest składka, ustalony w poniższy sposób. | |
Etap nr | Objaśnienie |
1 | Dochód za pierwszy miesiąc podlegania ubezpieczeniu w roku składkowym jest ustalany jako różnica między osiągniętymi przychodami a poniesionymi kosztami uzyskania tych przychodów w rozumieniu ustawy o PIT (zgodnie z Ustawą z dnia 26 lipca 1991 roku o podatku dochodowym od osób fizycznych, zwanej dalej ustawą o PIT). |
2 | Dochód ustalony w sposób, o którym mowa w pkt 1, jest pomniejszany o kwotę składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe opłaconych w tym miesiącu, jeżeli nie zostały zaliczone do kosztów uzyskania przychodów. |
3 | Dochód za kolejne miesiące ustala się jako różnicę między sumą przychodów w rozumieniu ustawy o PIT, osiągniętych od początku roku, i sumą kosztów uzyskania tych przychodów w rozumieniu ustawy o PIT, poniesionych od początku roku. |
4 | Dochód ustalony w sposób, o którym mowa w pkt 3, jest pomniejszany o sumę dochodów ustalonych za miesiące poprzedzające i o różnicę między sumą składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe, zapłaconych od początku roku, a sumą składek odliczonych w poprzednich miesiącach. Dochód nie jest pomniejszany o składki, które zostały zaliczone do kosztów uzyskania przychodów. |
Strata podatkowa a wysokość składki zdrowotnej
Ustawodawca jednoznacznie określa sposób ustalania dochodów na cele obliczenia podstawy składki zdrowotnej i samej składki zdrowotnej.
Odsyła w tym celu do art. 24 ust. 1-2b ustawy o PIT, a zatem do uregulowań normujących osiąganie dochodu z działalności gospodarczej, dla której właściwą ewidencją przychodów i kosztów jest:
- podatkowa księga przychodów i rozchodów, albo
- księgi rachunkowe.
Nie odsyła natomiast do art. 9 ust. 3 ustawy o PIT, który określa zasady odliczeń poniesionych strat podatkowych z lat ubiegłych.
Oznacza to, że ustawodawca nie uwzględnił możliwości odliczania straty podatkowej od dochodu obliczanego na cele ustalenia wysokości składki zdrowotnej.
Podstawa składki zdrowotnej nie uwzględnia możliwości odliczenia poniesionych strat podatkowych z lat ubiegłych.
Natomiast, jeżeli podatnik ponosi w bieżącym roku podatkowym stratę podatkową, to za ten miesiąc (miesiące) podstawa składki zdrowotnej przy skali podatkowej nie może być niższa niż kwota minimalnego wynagrodzenia przypadająca na 1 lutego roku bieżącego (nowego okresu składkowego), a zatem kwoty 4242 zł, a sama składka zdrowotna 381,78 zł miesięcznie.
Przykład 1.
Przedsiębiorca prowadzi lokal gastronomiczny, począwszy od 2020 roku. Za 2020 oraz 2021 rok poniósł stratę podatkową w kwotach odpowiednio -25 000 zł oraz -7500 zł. Pierwszy raz straty podatkowe będzie odliczać we wrześniu 2024 roku z uwagi na wystąpienie dochodu, ponieważ od początku 2024 roku do sierpnia poniósł nieznaczną stratę. Czy w takim wypadku przedsiębiorca może odliczyć stratę podatkową i dzięki temu zmniejszyć wysokość składki zdrowotnej?
Może odliczyć stratę podatkową, ale tylko na cele obliczenia zaliczki na podatek dochodowy. Niestety nie ma możliwości w aktualnym stanie prawnym odliczenia straty podatkowej od dochodu na cele obliczenia wysokości składki zdrowotnej.
Zatem dochód za wrzesień 2024 roku będzie mógł być pomniejszony o straty podatkowe za lata 2020 oraz 2021 na cele obliczenia zaliczki na podatek dochodowy według skali podatkowej.
Natomiast wysokość składki zdrowotnej za październik 2024 roku będzie uwzględniała dochód za wrzesień 2024 roku po odliczeniu zapłaconych składek ZUS społecznych przedsiębiorcy, jednak bez odliczenia straty podatkowej.
Powyższe stanowisko znajduje swoje potwierdzenie m.in. w piśmie z 24 lipca 2023 roku (sygn. WPI/200000/43/674/2023) wydanym przez Centralę Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w sprawie ustalenia podstawy wymiaru składki na ubezpieczenia zdrowotne z tytułu pozarolniczej działalności gospodarczej w sytuacji wystąpienia u przedsiębiorcy straty z lat ubiegłych, w którym stwierdza, że: „[…] Należy podkreślić, iż dochód będący podstawą wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne liczy się inaczej niż dla celów podatkowych. Co prawda jest on ustalany jako różnica między przychodami a kosztami uzyskania przychodów w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ale można go pomniejszyć tylko o składki na ubezpieczenie społeczne, jeśli nie zostały zaliczone do kosztów. Przy obliczeniu składki zdrowotnej nie można uwzględnić straty podatkowej poniesionej w latach poprzednich.
Z przytoczonych przepisów wynika, iż Przedsiębiorca prowadzący pozarolniczą działalność gospodarczą opodatkowany na zasadach ogólnych podatkiem liniowym, który wygenerował stratę w latach ubiegłych i chce ją obecnie uwzględnić w podstawie wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne, nie będzie miał do tego prawa ze względu na brzmienie art. 81 Ust. 2c ustawy zdrowotnej. […]”.
Przypadek omawiany przez ZUS dotyczy wprawdzie formy opodatkowania podatkiem liniowym, jednak możliwość odliczania straty podatkowej w odniesieniu do ustalenia wysokości składki zdrowotnej odnosi się do zasad ogólnych, a więc także do formy opodatkowania skalą podatkową.
