Ujawniona tajemnica przedsiębiorstwa jako czyn nieuczciwej konkurencji

Ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji z dnia 16 kwietnia 1993 r. (Dz. U. 2018 r. poz. 419) reguluje zapobieganie i zwalczanie nieuczciwej konkurencji w działalności gospodarczej, w szczególności produkcji przemysłowej i rolnej, budownictwie, handlu i usługach – w interesie publicznym, przedsiębiorców oraz klientów. Dana ustawa mówi również czym jest tajemnica przedsiębiorstwa.

Warto przypomnieć, że przedsiębiorcami, w rozumieniu ustawy, są osoby fizyczne, osoby prawne oraz jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej, które prowadząc, chociażby ubocznie, działalność zarobkową lub zawodową, uczestniczą w działalności gospodarczej (art. 2 ww. ustawy).

Zgodnie z art. 3 ust. 1 ww. ustawy czynem nieuczciwej konkurencji jest działanie sprzeczne z prawem lub dobrymi obyczajami, jeżeli zagraża lub narusza interes innego przedsiębiorcy lub klienta. Czynami nieuczciwej konkurencji są w szczególności:

• wprowadzające w błąd oznaczenie przedsiębiorstwa,

• fałszywe lub oszukańcze oznaczenie pochodzenia geograficznego towarów albo usług, wprowadzające w błąd oznaczenie towarów lub usług,

• naruszenie tajemnicy przedsiębiorstwa,

• nakłanianie do rozwiązania lub niewykonania umowy,

• naśladownictwo produktów, pomawianie lub nieuczciwe zachwalanie,

• utrudnianie dostępu do rynku,

• przekupstwo osoby pełniącej funkcję publiczną, a także nieuczciwa lub zakazana reklama,

• organizowanie systemu sprzedaży lawinowej oraz prowadzenie lub organizowanie działalności w systemie konsorcyjnym (art. 3 ust. 2 ww. ustawy).

Co znaczy tajemnica przedsiębiorstwa?

Przez tajemnicę przedsiębiorstwa rozumie się informacje techniczne, technologiczne, organizacyjne przedsiębiorstwa lub inne informacje posiadające wartość gospodarczą, które jako całość lub w szczególnym zestawieniu i zbiorze ich elementów nie są powszechnie znane osobom zwykle zajmującym się tym rodzajem informacji albo nie są łatwo dostępne dla takich osób, o ile uprawniony do korzystania z informacji lub rozporządzania nimi podjął, przy zachowaniu należytej staranności, działania w celu utrzymania ich w poufności (art. 11 ust. 2 ww. ustawy).

Warto podkreślić, że informacje uznane za tajemnice przedsiębiorstwa nie mogą być powszechnie znane w danej branży czy łatwe do odszukania przez innych zainteresowanych. Zatem przedsiębiorca powinien zadbać o jak najlepsze zabezpieczenie tajemnic swojej firmy przed ujawnieniem ich osobom nieuprawnionym. Informacje traktowane jako tajemnice przedsiębiorstwa powinny być szczególnie chronione przez przedsiębiorców w celu zachowania ich w niejawności.

Pozyskanie informacji stanowiących tajemnicę przedsiębiorstwa stanowi czyn nieuczciwej konkurencji, w szczególności gdy następuje bez zgody uprawnionego do korzystania z informacji lub rozporządzania nimi i wynika z nieuprawnionego dostępu, przywłaszczenia, kopiowania dokumentów, przedmiotów, materiałów, substancji, plików elektronicznych obejmujących te informacje lub umożliwiających wnioskowanie o ich treści (art. 11 ust. 3 ww. ustawy).

Wobec powyższego, przedsiębiorcy powinni w większym stopniu zabezpieczyć tajemnice przedsiębiorstwa, by w przyszłym procesie o naruszeniu czynów nieuczciwej konkurencji uchronić się przed argumentem strony przeciwnej, że nie dochowali należytej staranności, ponieważ informacje chronione o firmie były łatwe do odszukania lub znane innym osobom w branży.

Przykład 1.

W firmie produkującej kosmetyki pielęgnacyjne doszło do konfliktu pomiędzy dwoma wspólnikami, w której wyniku jeden z nich przekazał konkurencji informacje dotyczące technologii produkcji. W procesie przed sądem o naruszenie czynów nieuczciwej konkurencji, nieuczciwy wspólnik wykazał, że dostęp do dokumentów, urządzeń produkcyjnych i informacji o procesie produkcji nie był należycie zabezpieczony. Wskazał, że z pracownikami nie podpisano umów o zachowaniu poufności, natomiast umowy o współpracy z kontrahentami nie były chronione stosownymi klauzulami o zachowaniu tajemnicy przedsiębiorstwa. Zatem poufne informacje o firmie były dostępne innym osobom z branży. Wobec powyższego sąd wydał wyrok o braku podstaw do uznania, że dokonano czynów nieuczciwej konkurencji poprzez naruszenie tajemnicy przedsiębiorstwa. Brak należytej staranności i zastosowania szczególnych warunków do ochrony tajemnicy przedsiębiorstwa, wpłynął na negatywny wynik sprawy i stwierdzenie, że informacje te były ujawnione do wiadomości publicznej.

Warto podkreślić, że do odpowiedzialności za pozyskanie informacji z zakresu czynów nieuczciwej konkurencji mogą być pociągnięte osoby, które weszły w posiadanie tych informacji, mimo że wiedziały lub łatwo mogły się dowiedzieć, że są to tajemnice przedsiębiorstwa.

Dłuższa ochrona informacji poufnych przedsiębiorstwa

Czynem nieuczciwej konkurencji jest ujawnienie, wykorzystanie lub pozyskanie cudzych informacji stanowiących tajemnicę przedsiębiorstwa (art. 11 ust. 1 ww. ustawy). Zatem pozyskanie wiadomości stanowiących tajemnicę firmy będzie już podstawą do roszczenia z tytułu wyżej wskazanej ustawy. W celu ochrony poufnych informacji, przedsiębiorca nie będzie ograniczony czasowo czy też zobowiązany do wypełnienia szczególnych wymogów formalnych.

Warto wskazać, że z poprzednio obowiązującej ustawy wykreślono zapis, zgodnie z którym wyłącznie przez 3 lata po ustaniu stosunku pracy pracownik był zobowiązany do nieujawniania, wykorzystywania czy rozpowszechniania tajemnic przedsiębiorstwa. Obecnie tajemnice dotyczące firmy będą podlegały ochronie, dopóki nie staną się ogólnodostępne czy  możliwe do odszukania dla innych.

Wykorzystanie lub ujawnienie informacji stanowiących tajemnicę przedsiębiorstwa stanowi czyn nieuczciwej konkurencji, w szczególności gdy następuje bez zgody uprawnionego do korzystania z informacji lub rozporządzania nimi i narusza obowiązek ograniczenia ich wykorzystywania lub ujawniania wynikający z ustawy, czynności prawnej lub z innego aktu albo gdy zostało dokonane przez osobę, która pozyskała te informacje, dokonując czynu nieuczciwej konkurencji (art. 11 ust. 4 ww. ustawy).

Roszczenia przysługujące pokrzywdzonemu przedsiębiorcy

W razie dokonania czynu nieuczciwej konkurencji, przedsiębiorca, którego interes został zagrożony lub naruszony, może żądać (art. 18 ust. 1 ww. ustawy):

• zaniechania niedozwolonych działań;

• usunięcia skutków niedozwolonych działań;

• złożenia jednokrotnego lub wielokrotnego oświadczenia odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie;

• naprawienia wyrządzonej szkody, na zasadach ogólnych;

• wydania bezpodstawnie uzyskanych korzyści, na zasadach ogólnych;

• zasądzenia odpowiedniej sumy pieniężnej na określony cel społeczny związany ze wspieraniem kultury polskiej lub ochroną dziedzictwa narodowego – jeżeli czyn nieuczciwej konkurencji był zawiniony.

Zgodnie z art. 18 ust. 3 ww. ustawy w razie dokonania czynu nieuczciwej konkurencji polegającego na naruszeniu tajemnicy przedsiębiorstwa sąd, na wniosek uprawnionego, może zobowiązać pozwanego do podania do publicznej wiadomości informacji o wyroku albo treści wyroku, w oznaczony sposób i w oznaczonym zakresie, jeżeli jest to uzasadnione ze względu na okoliczności dokonania czynu nieuczciwej konkurencji, w szczególności sposób dokonania czynu, wartość informacji, których dotyczył czyn, skutek czynu oraz prawdopodobieństwo dokonania czynu nieuczciwej konkurencji w przyszłości, a w przypadku, jeżeli pozwanym jest osoba fizyczna – jeżeli dodatkowo nie sprzeciwia się temu uzasadniony interes pozwanego, w szczególności wzgląd na ochronę jego dóbr osobistych. Sposób i zakres podania do publicznej wiadomości informacji o wyroku albo treści wyroku nie może prowadzić do ujawnienia tajemnicy przedsiębiorstwa.

W przypadku stwierdzenia dokonania czynu nieuczciwej konkurencji polegającego na naruszeniu tajemnicy przedsiębiorstwa sąd może, na wniosek pozwanego, zobowiązać go do zapłaty na rzecz powoda stosownego wynagrodzenia, w wysokości nie wyższej niż wynagrodzenie, które w chwili jego dochodzenia byłoby należne tytułem udzielenia przez uprawnionego zgody na korzystanie z informacji, przez czas nie dłuższy niż do ustania stanu tajemnicy. Jednak pozwany powinien wykazać, że w chwili wykorzystywania lub ujawniania informacji stanowiących tajemnicę przedsiębiorstwa nie wiedział ani przy zachowaniu należytej staranności nie mógł wiedzieć, że informacje te pozyskano od osoby, która je wykorzystała lub ujawniła w sposób niezgodny z przepisami (art. 18 ust. 4 ww. ustawy).

Ponadto w razie dokonania czynu nieuczciwej konkurencji polegającego na naruszeniu tajemnicy przedsiębiorstwa uprawniony może żądać, zamiast wyżej wskazanego odszkodowania, naprawienia szkody przez zapłatę sumy pieniężnej w wysokości odpowiadającej wynagrodzeniu, które w chwili jego dochodzenia byłoby należne tytułem udzielenia przez uprawnionego zgody na korzystanie z informacji stanowiących tajemnicę przedsiębiorstwa (art. 18 ust. 5 ww. ustawy).

Warto dodać, że zgodnie z nowelizacją przepisów dotyczących czynów nieuczciwej konkurencji nie będzie karane pozyskanie informacji składających się na tajemnice przedsiębiorstwa, jeśli pozyskano je poprzez zupełnie inne metody, badania, testy, które można było pozyskać z legalnego źródła i były dostępne szerszemu gronu.

Podsumowując, należy podkreślić, że znowelizowane przepisy wzmacniają ochronę tajemnicy przedsiębiorstwa. Pracownicy będą zobowiązani do zachowania jej przez dłuższy czas niż dotychczas, tj. do czasu braku ich powszechnej dostępności. Pokrzywdzeni przedsiębiorcy będą mogli oczekiwać od osób, które dokonują czynów nieuczciwej konkurencji poprzez naruszenie tajemnicy przedsiębiorstwa, rekompensaty finansowej lub podania wyroku do publicznej wiadomości. Przedsiębiorcy nie będą musieli zgłaszać takich naruszeń i dokonywać dodatkowych formalności, ponieważ sąd zbada podstawy roszczenia o dokonanie czynów nieuczciwej konkurencji.