Umorzenie jest wyrazem definitywnej rezygnacji z możliwości wyegzekwowania należności z tytułu nieopłaconych składek od podmiotów zobowiązanych do ich uregulowania. Należy zaznaczyć, że z uwagi na publicznoprawny charakter należności z tytułu składek ZUS umorzenie składek - także umorzenie składek przedsiębiorców - jest rozwiązaniem o charakterze wyjątkowym, bowiem terminowe opłacanie należnych składek jest obowiązkiem płatników.
Umorzenie składek przedsiębiorcy - kiedy jest możliwe?
Możliwość umorzenia składek przedsiębiorcy przez ZUS wynika z o art. 28 Ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych oraz z Rozporządzenia Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej w sprawie szczegółowych zasad umarzania należności z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne.
Należności z tytułu składek mogą być umarzane tylko w przypadkach:
- całkowitej nieściągalności,
- ze względu na stan majątkowy i sytuację rodzinną zobowiązanego.
Umorzenie ma charakter uznaniowy i stosowane jest tylko w sytuacjach wyjątkowych. |
Z całkowitą nieściągalnością składek mamy do czynienia, gdy:
- dłużnik zmarł, nie pozostawiając żadnego majątku lub pozostawił ruchomości niepodlegające egzekucji albo pozostawił przedmioty codziennego użytku domowego, których łączna wartość nie przekracza kwoty stanowiącej trzykrotność przeciętnego wynagrodzenia i jednocześnie brak jest następców prawnych oraz nie ma możliwości przeniesienia odpowiedzialności na osoby trzecie,
- sąd oddalił wniosek o ogłoszenie upadłości dłużnika lub umorzył postępowanie upadłościowe,
- nastąpiło zaprzestanie prowadzenia działalności przy jednoczesnym braku majątku, z którego można egzekwować należności, małżonka, następców prawnych, możliwości przeniesienia odpowiedzialności na osoby trzecie,
- nie nastąpiło zaspokojenie należności w zakończonym postępowaniu likwidacyjnym,
- wysokość nieopłaconej składki nie przekracza kwoty kosztów upomnienia w postępowaniu egzekucyjnym,
- naczelnik urzędu skarbowego lub komornik sądowy stwierdził brak majątku, z którego można prowadzić egzekucję,
- jest oczywiste, że w postępowaniu egzekucyjnym nie uzyska się kwot przekraczających wydatki egzekucyjne.
O trudnej sytuacji majątkowej i rodzinnej można mówić w sytuacjach:
- gdy opłacenie należności z tytułu składek pozbawiłoby zobowiązanego i jego rodzinę możliwości zaspokojenia niezbędnych potrzeb życiowych,
- poniesienia strat materialnych w wyniku klęski żywiołowej lub innego nadzwyczajnego zdarzenia powodujących, że opłacenie należności z tytułu składek mogłoby pozbawić zobowiązanego możliwości dalszego prowadzenia działalności,
- przewlekłej choroby zobowiązanego lub konieczności sprawowania opieki nad przewlekle chorym członkiem rodziny, pozbawiającej zobowiązanego możliwości uzyskiwania dochodu umożliwiającego opłacenie należności.
Umorzenie składek przedsiębiorcy może objąć składki:
na ubezpieczenia społeczne
emerytalne
rentowe
wypadkowe
na ubezpieczenie zdrowotne
na Fundusz Pracy
na Fundusz Emerytur Pomostowych.
Nie podlegają umorzeniu składki przedsiębiorcy na ubezpieczenie chorobowe, gdyż ich opłacanie w przypadku osób prowadzących jednoosobową działalność gospodarczą jest dobrowolne.
Umorzenie składek przedsiębiorcy - wniosek
Aby starać się o umorzenie należności składkowych, należy złożyć wniosek i wyczerpujące uzasadnienie.
Wniosek o umorzenie składek powinien zawierać:
- informację o okresie i kwocie zadłużenia,
- wskazanie z jakich powodów zaprzestane zostało opłacanie składek,
- uzasadnienie wraz z informacjami wskazującymi, że uregulowanie zadłużenia nie jest możliwe,
- wskazanie rodzaju pomocy publicznej, o jaką się ubiega się osobą, będąca nadal przedsiębiorcą.
Ponadto w zależności od powodu, z jakiego składany jest wniosek o umorzenie, powinny być do niego dołączone następujące załączniki:
- dokumentacja potwierdzająca brak możliwości nawet częściowego uregulowania zadłużenia,
- dokumentacja obrazująca kondycję finansową oraz możliwości płatnicze,
- dokumentacja potwierdzająca przewlekle zły stan zdrowia lub konieczność sprawowania opieki nad chorym członkiem rodziny,
- dokumenty dotyczące pomocy publicznej (w przypadku przedsiębiorców, którzy się o nią ubiegają).
To na wnioskującym spoczywa obowiązek uwiarygodnienia i pełnego udokumentowania swojej sytuacji finansowej lub zdrowotnej. Może on aktywnie uczestniczyć w toczącym się postępowaniu tj. zgłaszać nowe dowody, wypowiadać się na temat zebranych materiałów. |
Wniosek można złożyć w następujących formach:
- pisemnej - drogą pocztową lub osobiście w każdej jednostce ZUS,
- ustnej - do protokołu (w jednostce ZUS),
- elektronicznej - z wykorzystaniem portalu pod adresem pue.zus.pl, który jest częścią Platformy Usług Elektronicznych ZUS (PUE).
Rozpatrzenie wniosku i wydanie decyzji o umorzeniu składek przedsiębiorcy
Co do zasady ZUS powinien wydać decyzję w sprawie umorzenia składek w ciągu 30 dni, a w sprawach szczególnie skomplikowanych w ciągu dwóch miesięcy. Wniosek może być pozostawiony bez rozpoznania, ale tylko w przypadku, gdy pomimo wezwania nie uzupełnione zostaną braki formalne w wymaganej dokumentacji.
Warto pamiętać Okres, za jaki zgodnie z decyzją ZUS zostały umorzone należności z tytułu składek, nie zostanie zaliczony do okresu ubezpieczenia przy ustalaniu prawa do renty lub emerytury. |
ZUS rozstrzyga wniosek o umorzenie w drodze decyzji administracyjnej. Od otrzymanej decyzji przysługuje prawo złożenia w terminie 14 wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy.
Po ponownym rozpatrzeniu wniosku organ rentowy:
- utrzymuje w mocy decyzję,
- uchyla decyzję w całości lub części i wydaje decyzję w tym zakresie lub
- umarza postępowanie odwoławcze.
