Wymiana towaru na wolny od wad jest ważnym uprawnieniem przysługującym klientom wobec sprzedawców na podstawie rękojmi. Jak powinien zachować się sprzedawca? Kto ponosi koszty demontażu i odesłania rzeczy? Jakie terminy obowiązują? Kiedy sprzedawca może odmówić wymiany rzeczy?
Prawa klientów z rękojmi za wady
Jeśli zakupiona rzecz ma wady, kupujący może ją reklamować u sprzedawcy na podstawie przepisów o rękojmi za wady (art.556 i nast. Kodeksu cywilnego) .
Prawa klienta z rękojmi za wady to:
Odstąpienie od umowy i zwrot pieniędzy.
Obniżenie ceny.
Wymiana towaru na wolny od wad.
Naprawa wadliwego towaru.
Wymiana towaru na wolny od wad
Klient w ramach uprawnień z rękojmi za wady, może żądać od sprzedającego wymiany rzeczy na wolną od wad (art. 561 § 1 Kodeksu cywilnego).
W jakim terminie powinna nastąpić wymiana towaru na niewadliwy przez sprzedawcę?
Kodeks cywilny wymaga, aby sprzedawca zrobił to “w rozsądnym czasie bez nadmiernych niedogodności dla kupującego” (art. 561 § 2 K.c.). Trudno byłoby wskazać jeden, konkretny termin, który miałby zastosowanie do wszystkich przypadków - i do dostępnej “od ręki” rzeczy, i do towaru, którego wymiana wymaga np. sprowadzenia nowego towaru z zagranicy. W razie sporu to sąd oceni, czy termin był “rozsądny”.
Sprzedawca nie powinien jednak zwlekać z udzieleniem kupującemu odpowiedzi. Jeśli kupującym jest konsument i zażądał on wymiany rzeczy, a sprzedawca nie ustosunkował się do tego żądania w terminie 14 dni, uważa się, że sprzedawca uznał to żądanie za uzasadnione.
Kiedy sprzedawca może odmówić wymiany towaru?
Sprzedawca nie zawsze musi wymienić towar zgodnie z żądaniem klienta, mimo, że towar ma wady, za które sprzedawca odpowiada z rękojmi. Kiedy sprzedawca nie musi wymieniać towaru i co wtedy powinien zrobić?
Sprzedawca może odmówić żądaniu klienta wymiany towaru na wolny od wad, jeżeli:
wymiana towaru jest niemożliwa (bo np. towar nie jest już dostępny na rynku); albo
wymiana towaru jest wprawdzie możliwa, ale w porównaniu z naprawą towaru wymagałoby to nadmiernych kosztów; albo
jeśli kupującym jest przedsiębiorca, to dodatkowo sprzedawca może odmówić wymiany, gdyby koszty wymiany przewyższały cenę sprzedanej rzeczy.
Nawet jeśli któryś z tych trzech przypadków ma miejsce, odmowa wymiany towaru nie oznacza, że reklamacja się na tym kończy i sprzedawca nic więcej nie musi robić. Kupujący ma ciągle pozostałe uprawnienia (naprawa towaru, obniżenie ceny, odstąpienie od umowy).
Przykład 1.
Jan Nowak kupił lodówkę do zabudowy. W lodówce ujawniła się wada - jeden z zawiasów był wykrzywiony. Jan Nowak zażądał od sprzedawcy na podstawie przepisów o rękojmi wymiany lodówki na wolną od wad. Sprzedawca może odmówić wymiany lodówki i zamiast tego naprawić uszkodzony zawias, powołując się na to, że wymiana lodówki wymagałaby w porównaniu z naprawą nadmiernych kosztów.
Koszty wymiany towaru - kto je ponosi?
Wymiana towaru z reguły wywołuje koszty. Kto powinien je ponieść?
Koszty wymiany ponosi sprzedawca. Obejmuje to w szczególności koszty:
demontażu rzeczy (jeśli została ona zamontowana),
dostarczenia wadliwej rzeczy do sprzedawcy,
dostarczenia nowej rzeczy do kupującego.
Demontaż wymienianej rzeczy
Wadliwa rzecz mogła zostać zamontowana (np. piekarnik do zabudowy). W takim przypadku jeśli ma nastąpić wymiana towaru, to kupujący może żądać od sprzedawcy:
demontażu wadliwej rzeczy
ponownego zamontowania po dokonaniu wymiany na wolną od wad.
Gdyby sprzedawca nie chciał wykonać tego obowiązku, kupujący może zlecić demontaż i ponowny montaż innej osobie i obciążyć kosztami sprzedawcę.
W jednym przypadku sprzedawca może odmówić demontażu i ponownego zamontowania: gdy koszt tych czynności przewyższa cenę sprzedanej rzeczy. Jeżeli jednak kupującym jest konsument, może on w takim przypadku:
żądać od sprzedawcy demontażu i ponownego zamontowania, o ile konsument zapłaci tę część kosztów, która przekracza wartość rzeczy; albo
żądać od sprzedawcy, żeby ten wpłacił kupującemu kwotę na poczet montażu i demontażu równą cenie sprzedanej rzeczy.
Dostarczenie wadliwej rzeczy do sprzedawcy
Kupujący, który wykonuje uprawnienia z tytułu rękojmi, a więc m.in. żąda wymiany rzeczy, jest obowiązany na koszt sprzedawcy dostarczyć rzecz wadliwą do miejsca oznaczonego w umowie sprzedaży, a gdy takiego miejsca nie określono w umowie - do miejsca, w którym rzecz została wydana kupującemu. Sprzedawca ma obowiązek przyjąć taką rzecz.
Jeżeli ze względu na rodzaj rzeczy lub sposób jej zamontowania dostarczenie rzeczy przez kupującego byłoby nadmiernie utrudnione, kupujący ma obowiązek udostępnić rzecz sprzedawcy w miejscu, w którym rzecz się znajduje.
Nie oznacza to możliwości odesłania rzeczy “za pobraniem” bez uzgodnienia tego ze sprzedającym. Przed odesłaniem rzeczy należy się skontaktować ze sprzedawcą i ustalić z nim sposób jej odesłania.
Klient chce zwrotu pieniędzy, sprzedawca wymienia towar
Kupujący nie musi żądać wymiany towaru. Może skorzystać z pozostałych uprawnień z rękojmi: obniżenia ceny, odstąpienia od umowy, żądania naprawy towaru.
Dla sprzedawcy z reguły najmniej korzystne jest odstąpienie od umowy, bo musi wtedy zwrócić całą cenę. Obniżenie ceny też może być mniej korzystne niż naprawa lub wymiana towaru. Dlatego dano sprzedawcy możliwość powstrzymania konieczności zwracania całości lub części pieniędzy i "zasłonięcie się" wymianą lub naprawą.
Jeśli kupujący odstąpi od umowy lub złoży oświadczenie o obniżeniu ceny, sprzedawca ma prawo zamiast zwracać pieniądze - niezwłocznie i bez nadmiernych niedogodności dla kupującego wymienić towar na niewadliwy albo usunąć wadę (art. 560 § 1 Kodeksu cywilnego). Jeśli kupującym jest konsument, to konsument może w takim przypadku wybrać, czy rzecz ma zostać naprawiona, czy ma nastąpić wymiana towaru (chyba, że sposób wybrany przez kupującego byłby niemożliwy lub wymagałby nadmiernych kosztów).
Sprzedawca nie może jednak “zablokować” odstąpienia od umowy lub obniżenia ceny wymieniając rzecz lub naprawiając ją, jeżeli:
rzecz była już wymieniona lub naprawiana przez sprzedawcę, albo
już wcześniej kupujący żądał wymiany lub naprawy, a sprzedawca rzeczy nie wymienił ani nie naprawił.
Wymiana towaru - ważne terminy 1. Sprzedawca odpowiada z tytułu rękojmi, jeżeli wada fizyczna zostanie stwierdzona przed upływem dwóch lat (przy wadach nieruchomości - pięciu lat) od dnia wydania rzeczy kupującemu. 2. Roszczenie o wymianę rzeczy na wolną od wad przedawnia się z upływem roku, licząc od dnia stwierdzenia wady. Jeżeli kupującym jest konsument, bieg terminu przedawnienia nie może zakończyć się przed upływem dwóch lat od dnia wydania rzeczy (przy nieruchomościach - pięciu lat). 3. Upływ terminu do stwierdzenia wady nie wyłącza wykonania uprawnień z tytułu rękojmi, jeżeli sprzedawca wadę podstępnie zataił. 4. Przy sprzedaży między przedsiębiorcami kupujący traci uprawnienia z tytułu rękojmi, jeżeli nie zbadał rzeczy w czasie i w sposób przyjęty przy rzeczach tego rodzaju i nie zawiadomił niezwłocznie sprzedawcy o wadzie, a w przypadku gdy wada wyszła na jaw dopiero później - jeżeli nie zawiadomił sprzedawcy niezwłocznie po jej stwierdzeniu. |
