Podatnicy rozliczający się na zasadach ogólnych według skali podatkowej uprawnieni są do skorzystania z przysługującej im kwoty zmniejszającej podatek, która dla każdego jest taka sama. Jednak należy pamiętać o pewnych ograniczeniach określonych przez ustawodawcę oraz warunkach, jakie należy spełnić, aby w pełni móc zastosować pomniejszenie zobowiązania względem urzędu skarbowego.
Kto jest uprawniony do uwzględnienia kwoty zmniejszającej podatek?
Zgodnie z zasadami ogólnymi podatku dochodowego od osób fizycznych (inaczej podatek progresywny), możliwe jest uwzględnienie przy dochodach w pierwszym przedziale skali podatkowej tzw. kwoty zmniejszającej podatek.
Zobowiązani do uwzględniania kwoty zmniejszającej podatek są zatem tylko przedsiębiorcy prowadzący działalność gospodarczą, którzy rozliczają się z fiskusem na zasadach ogólnych. Zastosowanie odliczenia nie będzie możliwe w przypadku prowadzenia rozliczeń firmy w oparciu o pozostałe formy - podatek liniowy, karta podatkowa, ryczałt od przychodów.
Natomiast drugim podmiotem zobligowanym do odliczania kwoty zmniejszającej podatek jest pracodawca. Wówczas przy wyliczaniu miesięcznej zaliczki na podatek dochodowy pracownika, powinien odliczyć proporcjonalnie 1/12 wspomnianej kwoty. Należy jednak pamiętać, iż może tego dokonać dopiero po otrzymaniu od pracownika przed pierwszą wypłatą oświadczenia PIT-2 , w którym stwierdzi, iż spełnia określone ustawą warunki.
Wspomniane warunki zostały zawarte w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych, zgodnie z którym pracownik w składanym oświadczeniu powinien stwierdzić, iż:
- nie otrzymuje emerytury lub renty za pośrednictwem płatnika,
- nie osiąga dochodów z tytułu członkostwa w rolniczej spółdzielni produkcyjnej lub innej spółdzielni zajmującej się produkcją rolną,
- nie osiąga dochodów, od których jest obowiązany opłacać zaliczki na podstawie art. 44 ust. 3,
- nie otrzymuje świadczeń pieniężnych od organu zatrudnienia lub od biura terenowego Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych,
- dany zakład pracy jest właściwy do stosowania tego zmniejszenia.
Jeżeli jedna z powyższych przesłanek nie zostanie spełniona przez pracownika, wówczas jest on pozbawiony prawa do skorzystania z odliczenia kwoty zmniejszającej podatek, zatem nie musi składać wspomnianego oświadczenia. Niedostarczenie pracodawcy formularza PIT-2 jest jednoznaczne z brakiem prawa do dokonania odliczeń przy wyliczaniu zaliczki na podatek za pracownika, przy czym pracodawca nie może wymagać od niego oświadczenia o tym, aby nie dokonywać potrąceń.
Pracownik-przedsiębiorca a kwota zmniejszająca podatek
W praktyce często się zdarza, że osoba zatrudniona na etacie prowadzi także działalność gospodarczą opodatkowaną według skali podatkowej. W takiej sytuacji podatnik ma obowiązek uwzględniania kwoty zmniejszającej podatek jedynie z tytułu prowadzonej działalności, ponieważ inaczej odliczenia by się zdublowały. Takie działanie byłoby nieprawidłowe, gdyż prawo do skorzystania z kwoty zmniejszającej podatek, przysługuje każdemu podatnikowi jedynie raz, niezależnie od ilości źródeł dochodu. W związku z powyższym przedsiębiorca w takim przypadku powinien zgłosić w zakładzie pracy, iż rezygnuje z prawa do odliczeń przy wyliczaniu zaliczki na podatek dochodowy odprowadzanej przez pracodawcę. Forma zgłoszenia tego faktu nie została uregulowana przez ustawodawcę, jednak właściwym rozwiązaniem będzie złożenie pisemnego oświadczenia.
Zaletą wynikającą z sytuacji pracownika-przedsiębiorcy prowadzącego działalność gospodarczą opodatkowaną na zasadach ogólnych (podatek progresywny) jest to, że po zakończeniu roku podatkowego może rozliczyć uzyskany z obu źródeł dochód na jednym formularzu podatkowym PIT-36.
