Słyszałem, że Główny Urząd Statystyczny ogłosił, że średnie wynagrodzenie wynosi ponad 5000 zł. Żaden z moich pracowników nie ma takich zarobków. Czym jest średnie wynagrodzenie?
Waldemar, Kętrzyn
Średnia krajowa ogłaszana przez GUS jest zawsze dużym zaskoczeniem. Dzieje się tak, ponieważ wielu pracowników na polskim rynku pracy zarabia mniej niż 5000 zł miesięcznie. Główną przyczyną takiej dysproporcji jest sposób, w jaki obliczane jest średnie wynagrodzenie.
Jak się wylicza średnie wynagrodzenie?
Dane o średnim wynagrodzeniu są publikowane przez GUS raz w miesiącu. Jest ono podawane w kwocie brutto, czyli razem z podatkiem dochodowym oraz składkami na ubezpieczenie emerytalne, chorobowe i rentowe.
Wysokość przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej GUS wylicza w następujący sposób:
- dokonuje zsumowania m.in. „wynagrodzeń osobowych brutto, honorariów wypłaconych niektórym grupom za prace wynikające z umowy o pracę, wypłat z tytułu udziału w zysku”,
- dzieli sumę (z pkt 1) przez „przeciętną liczbę zatrudnionych w danym okresie”, ale bez „osób wykonujących pracę nakładczą oraz zatrudnionych za granicą”.
Warto jednak pamiętać, że GUS podczas wyliczenia średniego wynagrodzenia nie uwzględnia:
- wynagrodzeń z małych i jednoosobowych przedsiębiorstw,
- osób pracujących na umowach cywilnoprawnych,
- wynagrodzeń w administracji publicznej.
Ile wynosi średnie wynagrodzenie?
Główny Urząd Statystyczny opublikował najnowsze dane. Wynika z nich, że przeciętne wynagrodzenie w lutym 2020 roku wyniosło 5330,48 zł zł brutto. W porównaniu do roku poprzedniego, średnie wynagrodzenie pnie się cały czas w górę. Na ten moment wzrost jest ponad sześcioprocentowy. W lutym 2020 r. GUS ogłosił, że przeciętne miesięczne wynagrodzenie w sektorze przedsiębiorstw w styczniu 2020 r. wyniosło 5282,80 zł.
Ile wynosi średnie wynagrodzenie netto?
Średnie wynagrodzenie netto jest znacznie niższe niż brutto. Od przeciętnego wynagrodzenia – 5604,25 zł, należy odjąć podatek, składki społeczne (emerytalną, rentową, chorobową) oraz składkę zdrowotną. Po odliczeniu wyżej wymienionych pomniejszeń „na rękę” powinno otrzymywać się około 4 tys. zł.
Średnie wynagrodzenie – dlaczego jest zawyżone?
Z powyższego wynika, że dużo mniejszy wpływ na średnią mają osoby o zarobkach zbliżonych do płacy minimalnej, niż te, których wypłaty liczy się w milionach. W związku z tym można przyjąć, że kwota przeciętnego wynagrodzenia jest zawyżona przez osoby, które otrzymują wysokie pensje. Kolejnym powodem takiej rozbieżności między średnią a rzeczywistością jest to, że często przeciętne zarobki obliczane są na podstawie danych z firm zatrudniających ponad 9 osób – natomiast w małych firmach wynagrodzenia są zwykle niższe.
Region kraju a pensje
Ponadto ustalenie średniego wynagrodzenia dla całego kraju nie jest do precyzyjne z uwagi na to, że w każdym regionie Polski występują inne zarobki. Zwykle najwyższe dochody mają mieszkańcy Warszawy, Gdańska i Katowic a najniższe wynagrodzenia otrzymują mieszkańcy Białegostoku, czy Gorzowa Wielkopolskiego.
Czy branża ma znaczenie?
Rodzaj branży także znacząco wpływa na wysokość wynagrodzeń. Przeciętna pensja dla całego kraju nie jest zatem precyzyjna również w tej kwestii. Przyjmuje się, że najwyższe pensje otrzymują osoby pracujące w branżach informacyjnych, komunikacji, działalności finansowej, energetycznej i górnictwie – tam zarabia się więcej, niż wynosi średnia krajowa. Natomiast średnie wynagrodzenie zarabiają pracownicy branży hotelarskiej i gastronomii, administracji, handlu, edukacji oraz przetwórstwa.
Dane GUS czy PARP?
Dane na temat przeciętnych zarobków podawane przez GUS budzą wiele wątpliwości. Wynika to z faktu, że informacje dotyczące średniego wynagrodzenia, przekazywane m.in. przez Polską Agencję Rozwoju Przedsiębiorczości (PARP), czyli przez firmę niezależną od rządu, bywają odmienne. GUS publikuje wyższą kwotę niż PARP, mimo że badania przeprowadzane są w tym samym czasie i na tych samych zasadach.
Mediana i dominanta a średnie wynagrodzenie
Takie wskaźniki jak mediana i dominanta są zdecydowanie bardziej miarodajne niż średnia. Mediana to wartość środkowa – w przypadku zarobków oznacza, że 50% osób zarabia mniej a 50% – więcej od tej kwoty. Dane o medianie GUS publikuje bardzo rzadko. Ostatnie dane są z października 2018 r. Mediana płac w polskiej gospodarce wyniosła w tym okresie 4094,98 zł brutto. Kwota ta była o około 900 zł mniejsza niż średnie wynagrodzenie w tym okresie. Natomiast dominanta to wartość najczęstsza, co oznacza, że wskazywałaby, jakie wynagrodzenie otrzymują Polacy najczęściej.
Aby jednak wyniki mogły być bardziej miarodajne, należałoby badać zarobki w poszczególnych branżach, rejonach i przedziałach wynagrodzeń, a na ich podstawie przedstawić medianę oraz dominantę.
Płaca minimalna w 2020 roku
Mimo że średnie wynagrodzenie prezentuje się na wysokim poziomie, to jednak wielu pracowników w Polsce pracuje za płacę minimalną, która w 2020 roku wynosi 2600 zł brutto. Jest to wzrost aż o 350 zł w stosunku do ubiegłorocznych pensji wynoszących 2250 zł. Ponadto stawka godzinowa dla zleceniobiorców uległa zmianie i wynosi obecnie 17 zł brutto, co oznacza, że jest większa o 2,3 zł w odniesieniu do płacy z 2019 roku (wynoszącej 14,70 zł).
Podsumowując, średnie wynagrodzenie ogłaszane przez GUS nie odzwierciedla rzeczywistych zarobków. Mimo to należy jednak pamiętać, że pensje w Polsce co roku wzrastają, stąd przy ustalaniu wynagrodzenia trzeba wziąć to pod uwagę.
