Przepisy dotyczące podpisania umowy przedwstępnej regulują art. 389 i 390 Kodeksu cywilnego. Z uwagi na fakt, iż Kodeks pracy stanowi wyraźnie, że w sprawach nieuregulowanych przepisami pracy stosuje się odpowiednio przepisy Kodeksu cywilnego, jeżeli nie są one sprzeczne z zasadami prawa pracy, takie postępowanie jest zgodne z prawem. Umowa przedwstępna zawiera zobowiązanie stron do nawiązania w przyszłości stosunku pracy. Strona, która nie wywiąże się z warunków umowy, powinna liczyć się z koniecznością zapłaty odszkodowania.
Co powinna zawierać umowa przedwstępna?
Umowa przedwstępna musi zawierać istotne postanowienia. W treści takiej umowy mają się znaleźć wskazania dotyczące:
- rodzaju umowy,
- rodzaju pracy,
- miejsca wykonywania pracy,
- wymiaru czasu pracy,
- wynagrodzenia pracownika.
Przepisy nie wymagają natomiast, by przedwstępna umowa o pracę określała termin zawarcia umowy przyrzeczonej. Jednak zgodnie z artykułem 389 § 2 Kodeksu cywilnego, jeżeli termin zawarcia umowy nie został oznaczony, umowa powinna zostać zawarta w terminie wyznaczonym przez stronę umowy przedwstępnej, która jest uprawniona do żądania zawarcia umowy przyrzeczonej. Jeżeli takie uprawnienia posiadają obie strony, wiążący jest termin strony, która wcześniej złożyła oświadczenia. W sytuacji gdy w ciągu roku od momentu zawarcia przedwstępnej umowy nie został wyznaczony termin zawarcia umowy przyrzeczonej, nie można żądać jej zawarcia.
Odmowa zawarcia umowy przyrzeczonej przez pracodawcę
Negatywnym skutkiem zawarcia umowy przedwstępnej jest obowiązek wypłaty odszkodowania, gdy pracodawca odmówi podpisania umowy przyrzeczonej. W takiej sytuacji druga strona może żądać odszkodowania za szkody, jakie poniosła, licząc na zawarcie umowy przyrzeczonej.
Jeżeli pracodawca, który w umowie przedwstępnej zobowiązał się do zatrudnienia pracownika, nie wywiązuje się z umowy, niedoszły pracownik może żądać odszkodowania lub dochodzenia na drodze sądowej zawarcia umowy o pracę.
Pracownik nie może żądać odszkodowania wyższego niż kwota trzymiesięcznego wynagrodzenia za pracę, jaką wykonywałby zgodnie z podpisaną umową przedwstępną.
Pracownik może również skierować sprawę do sądu, jeżeli umowa o pracę została podpisana, jednak warunki umowy odbiegają od warunków ustalonych w umowie przedwstępnej, w części dotyczącej rodzaju wykonywanej pracy oraz wysokości wynagrodzenia.
Odmowa zawarcia umowy o pracę przez pracownika
Natomiast w odwrotnej sytuacji, gdy to pracownik uchyla się od zawarcia stosunku pracy, pracodawca może żądać jedynie odszkodowania za straty, jakie poniósł, licząc na zawarcie umowy o pracę właśnie z tą osobą. Pracodawca nie może wymagać podpisania umowy o pracę. Podpisując umowę przedwstępną, strony mogą same ustalić i zawrzeć w umowie zapis o karze umownej w razie uchylenia się przez jedną ze stron od zawarcia umowy przyrzeczonej.
Kiedy warto podpisać umowę przedwstępną?
Podpisanie przedwstępnej umowy jest zalecane w przypadkach, gdy ze względu na występowanie różnego rodzaju przeszkód nie jest możliwe natychmiastowe zawarcie umowy o pracę. Takie sytuacje mogą się pojawić na przykład przy zatrudnianiu cudzoziemca, który w pierwszej kolejności musi uzyskać zezwolenie na pracę, czy przy zatrudnieniu na stanowisko, na którym wykonywanie pracy jest uzależnione od uzyskania dodatkowych uprawnień.
Często spotykaną sytuacją jest ta, gdy pracownik zatrudniony w jednej firmie otrzymuje propozycję zatrudnienia na lepszych warunkach w innym przedsiębiorstwie. W takim przypadku podpisanie umowy przedwstępnej jest dla pracownika zabezpieczeniem na wypadek, gdyby firma proponująca nowe zatrudnienie wycofała się ze wcześniejszej obietnicy.
