Przedsiębiorcy przyzwyczajeni do wysokiego poziomu biurokracji nie tylko w kontaktach z urzędami, ale również w obrocie gospodarczym często zapominają, iż w niektórych przypadkach nie muszą czekać na otrzymanie faktury, ponieważ sami powinni dokonać rozliczenia transakcji. Takie sytuacje mają miejsce w przypadku importu usług.
Problem z otrzymaniem faktury za import usług
Notorycznie zdarza się, że zagraniczni przedsiębiorcy nie są skorzy do wystawiania faktur nabywcom z zagranicy. Przez wzgląd na rozwój technologiczny, znaczną część nabywanych usług stanowią te, które są wykonywane elektronicznie. Bezpośredni kontakt ze sprzedawcą jest przez to często utrudniony, a zdobycie faktury bywa wręcz niemożliwe. Nie oznacza to jednak, że przedsiębiorca dokonujący importu usług nie rozlicza transakcji.
Import usług - podatnikiem usługobiorca
Przy imporcie usług podatnikiem jest usługobiorca, co wynika już z samej definicji tego typu transakcji zawartej w ustawie art. 2 pkt 9: “ilekroć mowa o imporcie usług - rozumie się przez to świadczenie usług, z tytułu wykonania których podatnikiem jest usługobiorca, o którym mowa w art. 17 ust. 1 pkt 4”. W celu stwierdzenia, iż miał miejsce import usług spełnione powinny być następujące warunki:
1. sprzedawcą (usługodawcą) jest podatnik (bez względu czy podlega zwolnieniu z VAT czy jest czynnym podatnikiem) nieposiadający siedziby działalności gospodarczej oraz stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej na terytorium kraju,
2. usługobiorcą jest:
- w przypadku usług, do których stosuje się art. 28b - podatnik, o którym mowa w art. 15 lub osoba prawna niebędąca podatnikiem, o którym mowa w art. 15, zarejestrowana lub obowiązana do zarejestrowania zgodnie z art. 97 ust. 4,
- w pozostałych przypadkach - podatnik, o którym mowa w art. 15, posiadający siedzibę działalności gospodarczej lub stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej na terytorium kraju lub osoba prawna niebędąca podatnikiem, o którym mowa w art. 15, posiadająca siedzibę na terytorium kraju i zarejestrowana lub obowiązana do zarejestrowania zgodnie z art. 97 ust. 4.
Miejsce świadczenia usługi nabywanej od zagranicznego przedsiębiorcy, dla której zastosowanie mają zasady ogólne, określa art. 28b. Zgodnie z przytoczonym przepisem, miejscem świadczenia usługi, a tym samym opodatkowania, jest miejsce, w którym to nabywca posiada siedzibę działalności. Dlatego też przedsiębiorcy nabywający usługi od podmiotów zagranicznych powinni zawsze pamiętać o tym, że bez względu na to, czy dostawca usługi wystawił fakturę czy też nie - nabywca powinien opodatkować to zdarzenie.
Obowiązek podatkowy przy imporcie usług
Przy imporcie usług obowiązek podatkowy (który, jak zostało powiedziane, spoczywa na nabywcy) powstaje w momencie wykonania usługi lub dokonania zapłaty (gdy przed wykonaniem usługi nabywca uiszcza całość lub część należności). Taki moment powstania obowiązku podatkowego określa również znowelizowana ustawa o VAT, której przepisy wejdą w życie od 1 stycznia 2014 roku (art. 19a ust. 1 oraz ust. 8). W tym wypadku żadnego znaczenia nie ma zatem moment wystawienia faktury.
Dla importu usług ustawa nie przewiduje odrębnych przepisów mówiących o powstaniu obowiązku podatkowego w związku z czym w odniesieniu do częściowo przyjmowanych usług, świadczenie takie uznaje się za wykonane również w przypadku wykonania jego części, dla której określono zapłatę. Natomiast usługę, dla której w związku z jej świadczeniem ustalane są następujące po sobie terminy płatności lub rozliczeń, uznaje się za wykonaną z upływem każdego okresu, do którego odnoszą się te płatności lub rozliczenia, do momentu zakończenia świadczenia tej usługi. Jeżeli zatem przedsiębiorca korzysta z usług zagranicznej firmy dotyczących utrzymania strony internetowej i zgodnie z umową określono, że zapłata za dany miesiąc następuje do 10 kolejnego miesiąca - wykonanie usługi, a więc również obowiązek podatkowy rozliczenia importu usług powstaje na koniec każdego miesiąca.
Jeżeli usługa świadczona jest w sposób ciągły przez okres dłuższy niż rok, a nie ma w stosunku do niej określonych w danym roku terminów płatności lub rozliczeń, uznaje się ją za wykonaną z upływem każdego roku podatkowego, do momentu zakończenia świadczenia tej usługi.
Nabywco, sam udokumentuj import usług
Przy transakcjach, o których mowa w art. 28b, nabywca jest zobowiązany do udokumentowania i rozliczenia podatku. W tej sytuacji bowiem to na nim, a nie na dostawcy usługi spoczywa obowiązek sporządzenia faktury, ponieważ to on zobowiązany jest do wykazania podatku od nabycia już za okres, w którym usługa została wykonana. W związku z czym na podstawie potwierdzenia zapłaty (przelewu) przedsiębiorca wykazuje, że w danym miesiącu miał miejsce import usług. Wykorzystać w tym celu może dokument wewnętrzny, na którym do ceny zapłaconej za wykonanie usługi naliczy VAT wg krajowej stawki podatku, właściwej ze względu na charakter świadczenia, które nabył. Dodatkowym potwierdzeniem wykonania usługi może być również korespondencja z usługodawcą.
Import usług w deklaracji VAT
Nabywca - czynny podatnik
Do rozliczenia importu usług zobowiązany jest nabywca. Jeżeli jest on czynnym podatnikiem VAT wykazuje transakcję w deklaracji VAT-7(VAT-7K) składanej za okres, w którym powstał obowiązek podatkowy - wykonano usługę. Na podstawie stworzonego wewnętrznie dokumentu, na którym widnieje naliczenie wg krajowej stawki VAT podatku od nabytej usługi, przedsiębiorca dokonuje zapisu odpowiednio w polach 27 i 28 (oraz 29 i 30 jeżeli import usług na podstawie art. 28b z krajów Unii Europejskiej). Dokonując zapisu przedsiębiorca wywiązuje się z obowiązku opodatkowania nabytej usługi wykazując VAT należny (który zwykle występuje przy sprzedaży a nie nabyciu).
W zakresie, w jakim nabyte usługi wykorzystywane są do wykonywania czynności opodatkowanych, czynnemu podatnikowi VAT przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego. Przy imporcie usług, dla którego podatnikiem jest usługobiorca, kwotę podatku naliczonego stanowi kwota podatku należnego (art. 86 ust 2 pkt 4a).
Przy imporcie usług przedsiębiorcy przysługuje prawo do odliczenia podatku VAT za nabywane usługi również, jeżeli importowane usługi dotyczą:
- świadczenia usług przez podatnika poza terytorium kraju, jeżeli kwoty te mogłyby być odliczone, gdyby czynności te były wykonywane na terytorium kraju, a podatnik posiada dokumenty, z których wynika związek odliczonego podatku z tymi czynnościami,
- czynności zwolnionych od podatku na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 7 oraz pkt 37-41, wykonywanych na terytorium kraju, w przypadku gdy miejscem świadczenia tych usług zgodnie z art. 28b lub art. 28l jest terytorium państwa trzeciego lub gdy usługi dotyczą bezpośrednio towarów eksportowanych, pod warunkiem że podatnik posiada dokumenty, z których wynika związek odliczonego podatku z tymi czynnościami.
Prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego powstaje w rozliczeniu za okres, w którym w odniesieniu do nabytych lub importowanych przez podatnika usług powstał obowiązek podatkowy. Podatnik zatem w tej samej deklaracji VAT co podatek należny z tytułu importu usług może wykazać podatek naliczony (odpowiednio pola 41 oraz 42).
W ten sposób transakcja importu usług u czynnego podatnika VAT stanowi transakcję neutralną w VAT (efekt lustrzanego odbicia - transakcja zapisywana jest po stronie podatku należnego i naliczonego).
Nabywca - podatnik VAT zwolniony
Obowiązek opodatkowania importu usług dotyczy również podatników korzystających ze zwolnienia z VAT. Transakcja ta u nich nie będzie neutralna podatkowo. Ponieważ jako podatnicy zwolnieni z VAT nie mają oni obowiązku składania okresowych deklaracji VAT-7, to import usług wykazują na specjalnie dla nich przeznaczonej deklaracji VAT-9M (deklaracja dla podatku od towarów i usług od importu usług lub dostawy, dla której podatnikiem jest nabywca).
Podatnicy VAT korzystający ze zwolnienia (do limitu 150.000 zł) nie mają możliwości odliczenia VAT od nabywanych usług czy towarów. Dotyczy to również sytuacji, w której zobowiązani są opodatkować import usług. Podatek należny mają obowiązek wykazać, ale nie mają już prawa do jego odliczenia. Poza obowiązkiem złożenia deklaracji VAT-9M zobowiązani są więc również do uiszczenia zapłaty podatku VAT od importu usług z niej wynikającego. Zapłacona danina będzie kosztem przedsiębiorcy, jednak należy zauważyć że przez wzgląd na VAT transakcja nie jest już neutralna, jak u czynnych podatników.
Kupując z zagranicy nie zawsze mamy do czynienia z importem usług
Import usług występuje u podatników podatku VAT (zarówno czynnych, jak i zwolnionych), nabywających usługi, do których stosuje się art. 28b ustawy o VAT lub art. 28c - art.28o, pod warunkiem, że wynika z nich, iż zobowiązanym do opodatkowania jest nabywca usługi. Nie każde zatem nabycie usługi od kontrahenta zagranicznego będzie stanowiło import usług. Transakcje, które nie spełniają łącznie 3 warunków:
- usługobiorcą jest podatnik (art. 15 ustawy o VAT) lub osoba niebędąca podatnikiem ale zarejestrowana dla celów VAT-UE,
- usługodawcą jest zagraniczny podatnik, który nie posiada siedziby działalności gospodarczej lub stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej na terytorium kraju (Polski),
- miejscem świadczenia (miejscem powstania obowiązku podatkowego) nabywanej przez usługobiorcę usługi jest terytorium kraju (Polska) - usługi dla których stosuje się art. 28b ustawy o VAT lub inne gdzie na podstawie przepisów jako kraj świadczenia usługi przyjmuje się państwo, w którym usługobiorca posiada siedzibę działalności lub miejsce stałego jej prowadzenia,
nie będą stanowiły dla nabywcy importu usług.
