Obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego powoduje, że zobowiązanie podatkowe z tytułu podatku VAT jest niższe. Obecnie podatnikowi przysługuje prawo do odliczenia podatku naliczonego w okresie rozliczeniowym, w którym powstało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego, lub w jednym z dwóch lub trzech kolejnych okresów rozliczeniowych, w zależności od tego, czy podatnik stosuje miesięczne, czy kwartalne rozliczenie z VAT. Dodatkowo ustawodawca umożliwił odliczenie podatku VAT poprzez korektę JPK.
Kiedy możliwe jest odliczenie VAT?
W celu ustalenia, czy przedsiębiorcy przysługuje w określonej sytuacji prawo do odliczenia podatku VAT, należy odnieść się do przepisów sformułowanych w art. 86 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług. Co do zasady zarejestrowanemu czynnemu podatnikowi VAT przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego w zakresie, w jakim towary i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych. Jeżeli zatem intencją danego zakupu towaru lub usługi nie było wykorzystanie towaru/usługi do wykonywania czynności opodatkowanych, a więc wówczas gdy zakup ma służyć do czynności zwolnionych z podatku VAT lub niepodlegających opodatkowaniu, podatnik nie może odliczyć podatku VAT.
Prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego przysługuje zatem wówczas, gdy zostaną spełnione łącznie następujące warunki:
- odliczenia dokonuje podatnik podatku od towarów i usług oraz
- towary i usługi, z których nabyciem podatek został naliczony, są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, a więc takich, których następstwem jest określenie podatku należnego (powstanie zobowiązania podatkowego).
Poza tym trzeba mieć na uwadze, że aby odliczenie podatku naliczonego było możliwe, nabywca powinien posiadać fakturę VAT dokumentującą rzeczywisty przebieg zdarzeń gospodarczych, zarówno pod względem przedmiotu transakcji, jak i podmiotów biorących w niej udział.
Jakie obowiązują terminy odliczenia VAT?
W celu skorzystania z prawa do odliczenia podatku naliczonego podatnik musi przestrzegać przepisów w zakresie terminu dokonania odliczenia zawartych w ustawie o podatku od towarów i usług. Stosownie do art. 86 ust. 10 ustawy o VAT prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego powstaje w rozliczeniu za okres, w którym w odniesieniu do nabytych przez podatnika towarów i usług powstał obowiązek podatkowy. Zgodnie z ogólną zasadą ustalania obowiązku podatkowego w VAT obowiązek ten co do zasady powstaje z chwilą dokonania dostawy towarów lub wykonania usługi, chyba że podatnik otrzymał całość lub część zapłaty przed dokonaniem dostawy lub wykonaniem usługi, wówczas obowiązek podatkowy w VAT powstaje z chwilą otrzymania całości lub części zapłaty.
Ustalając moment powstania prawa do odliczenia podatku naliczonego, należy również zwrócić uwagę na zapisy zawarte w art. 86 ust. 10b pkt. 1 ustawy o podatku od towarów i usług. Prawo do odliczenia podatku VAT powstaje nie wcześniej niż w rozliczeniu za okres, w którym podatnik otrzymał fakturę.
Prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego podatnik może zatem zrealizować, pod warunkiem że:
- po stronie sprzedawcy powstał obowiązek podatkowy w odniesieniu do nabytych przez podatnika towarów lub usług oraz
- przedsiębiorca dysponuje fakturą potwierdzającą dokonanie zakupu.
Okres na odliczenie podatku VAT jest jednak dłuższy niż miesiąc/kwartał, w którym u sprzedawcy powstał obowiązek podatkowy od danej czynności i podatnik (nabywca) otrzymał fakturę zakupu. Jeżeli podatnik nie dokonał obniżenia kwoty podatku należnego w tym terminie, zgodnie z art. 86 ust. 11 ustawy o podatku od towarów i usług może obniżyć kwotę podatku należnego:
- w deklaracji podatkowej za jeden z trzech następnych okresów rozliczeniowych – podatnik rozliczający VAT miesięcznie;
- w deklaracji podatkowej za jeden z dwóch następnych okresów rozliczeniowych – podatnik rozliczający VAT kwartalnie.
Przykład 1.
Pani Agnieszka rozliczająca VAT miesięcznie dokonała w marcu 2023 roku zakupu telefonu, który ma być wykorzystywany w prowadzonej przez nią działalności gospodarczej do czynności opodatkowanych. W tym samym miesiącu u sprzedawcy powstał obowiązek podatkowy od sprzedaży towaru i również w marcu 2023 roku pani Agnieszka otrzymała fakturę VAT potwierdzającą zakup. Przez nieuwagę przedsiębiorczyni nie dokonała jednak odliczenia podatku VAT w pliku JPK_V7M, złożonym za marzec 2023 roku. Czy może odliczyć podatek naliczony od zakupu telefonu w kolejnych miesiącach?
Pani Agnieszka stosuje miesięczne rozliczenie z VAT, zatem obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego może dokonać jeszcze w pliku JPK_V7M składanym za kwiecień, maj i czerwiec 2023 roku.
Odliczenie podatku VAT poprzez korektę JPK
W razie, gdy przedsiębiorca z różnych względów nie dokona obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego ani w okresie rozliczeniowym, w którym powstało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego, ani w żadnym z trzech (podatnik rozliczający się miesięcznie) / dwóch ( podatnik rozliczający się kwartalnie) kolejnych okresów rozliczeniowych, zgodnie z art. 86 ust. 13 ustawy o VAT może on obniżyć kwotę podatku należnego przez dokonanie korekty deklaracji podatkowej:
- za okres, w którym powstało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego, albo
- za jeden z trzech następnych okresów rozliczeniowych (rozliczenie miesięczne), albo za jeden z dwóch następnych okresów rozliczeniowych (rozliczenie kwartalne) po okresie rozliczeniowym, w którym powstało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego
– nie później jednak niż w ciągu 5 lat, licząc od początku roku, w którym powstało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego.
Rozszerzenie liczby okresów rozliczeniowych dostępnych dla podatnika na odliczenie podatku VAT poprzez korektę JPK nastąpiło w ramach tzw. Slim VAT 2, które weszło w życie od 1 października 2021 roku. W uzasadnieniu do projektu wskazano, że nowelizacja umożliwi podatnikom świadome zarządzanie nadwyżką podatku naliczonego i jej efektywnymi zwrotami lub przeniesieniami na inne kolejne okresy rozliczeniowe, co w efekcie przyczyni się u podatników do zmniejszenia liczby obowiązków w zakresie liczby składanych korekt deklaracji (możliwa będzie kumulacja odliczeń VAT w jednej deklaracji za wybrany okres rozliczeniowy w przypadku faktur, dla których prawo do odliczenia powstało w niedużych odstępach czasu).
Przykład 2.
Pani Agnieszka z przykładu 1. nie dokonała odliczenia podatku naliczonego od zakupu telefonu w żadnym z okresów rozliczeniowych, w którym przysługiwało jej prawo do odliczenia VAT. Ze względu na znaczną kwotę podatku naliczonego zastanawia się, czy istnieje jeszcze jakiś sposób na odliczenie tego podatku. Czy może odliczyć VAT w kolejnych okresach i wysłać do urzędu skarbowego czynny żal? Czy dopuszczalne jest złożenie korekty pliku JPK_V7M i odliczenie podatku VAT od dokonanego zakupu telefonu, który ma być wykorzystywany w działalności gospodarczej do czynności opodatkowanych?
Prawo do odliczenia podatku VAT przysługiwało pani Agnieszce w pliku JPK_V7M składanym za marzec, kwiecień, maj i czerwiec 2023 roku. Jeżeli przedsiębiorczyni nie skorzystała z tego prawa we wskazanych okresach rozliczeniowych, nie może dokonać odliczenia w żadnym z kolejnych okresów. Wysłanie czynnego żalu do urzędu skarbowego nie spowoduje, że odliczenie podatku naliczonego będzie możliwe w kolejnych okresach. Nie ma natomiast przeciwwskazań, aby pani Agnieszka odliczyła VAT w drodze korekty pliku JPK_V7M za jeden z okresów, w którym podatniczce przysługiwało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego z tytułu zakupu telefonu udokumentowanego fakturą VAT wystawioną przez sprzedawcę. Dopuszczalne jest skorygowanie pliku JPK_V7M za marzec, czyli za okres, w którym powstało prawo do odliczenia VAT lub za kwiecień, maj albo czerwiec, czyli za jeden z trzech następnych okresów rozliczeniowych po okresie rozliczeniowym, w którym powstało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego. Trzeba jednak mieć na uwadze, że odliczenie podatku VAT poprzez korektę JPKjest ograniczone czasowo, dostępne dla podatnika w ciągu 5 lat, licząc od początku roku, w którym powstało to prawo.
Podsumowując, możemy stwierdzić, że czynni podatnicy VAT mogą dokonać obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego w zakresie, w jakim towary i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych poprzez korektę deklaracji w okresie, w którym powstało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego lub w jednym z dwóch/trzech kolejnych okresów rozliczeniowych, w zależności od tego, czy podatnik stosuje miesięczne, czy kwartalne rozliczenie z VAT.
