Prawo do zwrotu nadpłaty podatku - kiedy wygasa?

Powszechnie znana jest instytucja przedawnienia zobowiązania podatkowego. Warto jednak pamiętać, że analogiczne rozwiązanie obowiązuje w zakresie prawa do zwrotu nadpłaty. Poniżej prezentujemy, jak wygląda i ile trwa prawo do zwrotu nadpłaty podatku.

Prawo do zwrotu nadpłaty podatku

Jak wskazuje art. 80 § 1 Ordynacji podatkowej, prawo do zwrotu nadpłaty podatku wygasa po upływie 5 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym upłynął termin na jej zwrot.

Wygaśnięcie prawa do zwrotu jest zatem ściśle związane z terminami zwrotu nadpłaty. Zostały one szczegółowo opisane w art. 77 Ordynacji podatkowej.

Nadpłata podlega zwrotowi w terminie:

• 30 dni od dnia wydania nowej decyzji – jeżeli nadpłata powstała w związku z uchyleniem albo stwierdzeniem nieważności decyzji,
• 30 dni od dnia wydania decyzji stwierdzającej nadpłatę lub określającej wysokość nadpłaty,
• 30 dni od dnia wydania decyzji o zmianie, uchyleniu albo stwierdzeniu nieważności decyzji

– jeżeli w związku z uchyleniem albo stwierdzeniem nieważności decyzji nie wystąpi obowiązek wydania nowej decyzji,

• 30 dni od dnia złożenia wniosku, o którym mowa w art. 74,
• 30 dni od dnia wejścia w życie orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego lub publikacji sentencji orzeczenia Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej lub od dnia, w którym uchylono lub zmieniono w całości lub w części akt normatywny, jeżeli wniosek, o którym mowa w art. 74, został złożony przed terminem wejścia w życie orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego lub publikacji sentencji orzeczenia Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej,
• 3 miesięcy od dnia złożenia zeznania lub deklaracji, o których mowa w art. 73 § 2 pkt 1–3, z zastrzeżeniem pkt 5a i § 2,
• 45 dni od dnia złożenia za pomocą środków komunikacji elektronicznej zeznania, o którym mowa w art. 73 § 2 pkt 1, przez podatników podatku dochodowego od osób fizycznych, z zastrzeżeniem § 2,
• 2 miesięcy od dnia złożenia wniosku o stwierdzenie nadpłaty wraz ze:

1. skorygowanym zeznaniem (deklaracją) – w przypadkach, o których mowa w art. 75 § 3,
2. skorygowanym zeznaniem (deklaracją) i z umową spółki aktualną na dzień rozwiązania spółki – w przypadku, o którym mowa w art. 75 § 3a

– lecz nie wcześniej niż w terminie 3 miesięcy od dnia złożenia zeznania lub deklaracji, o których mowa w art. 73 § 2, albo 45 dni od dnia złożenia za pomocą środków komunikacji elektronicznej zeznania, o którym mowa w art. 73 § 2 pkt 1, przez podatników podatku dochodowego od osób fizycznych.

Analizowany przez nas art. 80 Ordynacji podatkowej dotyczy wygaśnięcia prawa do zwrotu nadpłaty, a nie prawa do stwierdzenie nadpłaty (nadpłata nie może zostać stwierdzona co do przedawnionych zobowiązań).

Aby prawo do zwrotu nadpłaty wygasło, taka nadpłata musi najpierw w ogóle powstać.

Przykład 1.

1 czerwca 2022 roku podatnik złożył korektę PIT-37 za 2017 rok wraz z wnioskiem o stwierdzenie nadpłaty. W takim przypadku wygaśnięcie prawa do zwrotu nadpłaty następuje 31 grudnia 2027 roku.

Przykład 2.

1 grudnia 2022 roku podatnik złożył korektę PIT-37 za 2017 rok wraz z wnioskiem o stwierdzenie nadpłaty. W takim przypadku wygaśnięcie prawa do zwrotu nadpłaty następuje 31 grudnia 2028 roku, ponieważ termin zwrotu nadpłaty (3 miesiące) upływa już w 2023 roku.

Skutki wygaśnięcia prawa do zwrotu nadpłaty

Jak wskazuje WSA w Szczecinie w wyroku z 12 września 2019 roku, I SA/Sz 207/19, nadpłata najpierw musi powstać, następnie powinien upłynąć termin jej zwrotu, po czym licząc od końca roku, w którym to się stało, rozpoczyna bieg pięcioletni termin, po upływie którego wygasa prawo do zwrotu nadpłaty.

Skutkiem upływu tego terminu jest wygaśnięcie prawa podatnika do domagania się zwrotu nadpłaty (zwrotu podatku), a także zaliczenia na poczet zaległości oraz bieżących i przyszłych zobowiązań podatkowych.

Rezultaty wygaśnięcia prawa do zwrotu nadpłaty (zwrotu podatku) są takie same jak w przypadku przedawnienia zobowiązania podatkowego. Określony w art. 80 Ordynacji termin ma charakter materialnoprawny, a zatem nie może być ani przywracany, ani odraczany.

W efekcie upływ wskazanego terminu powoduje bezpowrotną utratę prawa do otrzymania zwrotu nadpłaty, nawet jeżeli była ona zgodna z przepisami. Ponadto po upływie wskazanej daty wygasa również prawo do złożenia wniosku o zaliczenie nadpłaty na poczet przyszłych zobowiązań podatkowych oraz możliwość zaliczenia jej na poczet zobowiązań zaległych oraz bieżących.

Podatnik nie może zatem przyjąć, że skoro wygasło prawo do zwrotu nadpłaty, to może domagać się zaliczenia na poczet zobowiązań czy też zaległości podatkowych. Również to uprawnienie wygasa.

Co jednak ważne, art. 80 § 3 Ordynacji podatkowej przewiduje okoliczności przerywające bieg terminu. W myśl tego przepisu złożenie wniosku o stwierdzenie nadpłaty, zwrot nadpłaty lub zaliczenie jej na poczet przyszłych zobowiązań podatkowych przerywa bieg terminu do zwrotu nadpłaty.

W powyższym przepisie mowa jest o przerwaniu biegu, zatem termin zaczyna liczyć się od nowa.

Prawo do złożenia wniosku o stwierdzenie nadpłaty wygasa po upływie terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego. Natomiast w wyniku złożenia takiego wniosku przed upływem terminu przedawnienia zobowiązania organ podatkowy orzeka o wysokości nadpłaty bądź odmawia jej stwierdzenie w całości lub w części. Jest to możliwe także po upływie terminu przedawnienia. Postępowanie to jest wtedy ograniczone wyłącznie do tych okoliczności, które wynikają z wniosku o stwierdzenie nadpłaty.

Podobnie też korekta deklaracji złożona jeszcze w okresie, gdy zobowiązanie podatkowe nie wygasło, nie staje się bezskuteczna wskutek późniejszego upływu terminu przedawnienia.

Przykład 3.

15 grudnia 2022 roku podatnik złożył wniosek o stwierdzenie nadpłaty w zobowiązaniu PIT za 2016 rok. Samo zobowiązanie przedawnia się 31 grudnia 2022 roku. Z uwagi jednak na fakt, że podatnik złożył wniosek przed terminem przedawnienia, organ ma obowiązek dokonać zwrotu nawet w 2023 roku.

W zakresie prawa do zwrotu nadpłaty Ordynacja podatkowa posługuje się nie tyle sformułowaniem „przedawnienie”, co „wygaśnięcie prawa do zwrotu”. Taka nomenklatura prowadzi do bardzo interesujących wniosków, ponieważ można z niej wyprowadzić tezę, że wygasa samo prawo do domagania się zwrotu, ale nie wygasa nadpłata.

Z uwagi jednak na fakt, że opcja dochodzenia jej zwrotu przez podatnika po upływie terminu określonego w art. 80 Ordynacji podatkowej nie jest możliwa, to realna szansa na otrzymanie zwrotu z inicjatywy organu podatkowego jest nikła.

Z praktycznego punktu widzenia takie doktrynalne rozważania pozostają więc bez większego wpływu na sytuację prawnopodatkową podatnika.

Podatnicy wnioskujący o zwrot nadpłaty muszą pamiętać, że również ich obejmuje ustawowy termin (wskazany w art. 80 Ordynacji podatkowej), którego upłynięcie powoduje bezpowrotną utratę prawa do dopominania się o zwrot.