Od 1 stycznia 2022 roku obowiązują nowe regulacje, które pozwalają zaliczyć nadpłatę podatku na poczet niepodatkowych należności typu niezapłacony mandat. W naszym artykule zastanowimy się nad najważniejszymi zasadami zaliczania podatku na poczet zaległości w tym zaliczenie nadpłaty podatku na poczet niezapłaconego mandatu.
Zasady zaliczania nadpłaty na poczet innych zobowiązań
Klasyczny przypadek nadpłaty ma miejsce w sytuacji, gdy podatnik wpłaca większą kwotę, niż wynika to z kwoty podatku należnego.
Art. 72 Ordynacji podatkowej precyzuje, że za nadpłatę uważa się kwotę:
nadpłaconego lub nienależnie zapłaconego podatku;
podatku pobraną przez płatnika nienależnie lub w wysokości większej od należnej;
zobowiązania zapłaconego przez płatnika lub inkasenta, jeżeli w decyzji, o której mowa w art. 30 § 4, określono je nienależnie lub w wysokości większej od należnej;
zobowiązania zapłaconego przez osobę trzecią lub spadkobiercę, jeżeli w decyzji o ich odpowiedzialności podatkowej lub decyzji ustalającej wysokość zobowiązania podatkowego spadkodawcy określono je nienależnie lub w wysokości większej od należnej.
Powyższe oznacza, że przed zwrotem nadpłaty podatnikowi organ musi zatem zawsze sprawdzać stan zaległości i bieżących zobowiązań podatnika. W tym zakresie organ podatkowy działa z urzędu.
W konsekwencji zwrot nadpłaty w pieniądzu dopuszczalny jest wyłącznie wówczas, gdy na podatniku nie ciążą zaległości podatkowe, odsetki, o których mowa w tym przepisie, bądź nie ma on bieżących zobowiązań podatkowych. Przepis pozwala mu na rozdysponowanie nadpłatą wyłącznie w zakresie przyszłych zobowiązań.
Niepodatkowe należności budżetowe a zaliczenie nadpłaty podatku na poczet niezapłaconego mandatu
W stanie prawnym obowiązującym do końca 2021 roku nadpłaty można było zaliczać wyłącznie na poczet zobowiązań oraz zaległości podatkowych.
Wierzyciele należności niepodatkowych mogli jedynie dochodzić zaspokojenia z powstałej nadpłaty na drodze postępowania egzekucyjnego. Zgodnie z art. 3 pkt 8 Ordynacji podatkowej przez niepodatkowe należności budżetowe rozumie się niebędące podatkami i opłatami należności stanowiące dochód budżetu państwa lub budżetu jednostki samorządu terytorialnego, wynikające ze stosunków publicznoprawnych.
W poprzednich latach nie było zatem możliwości zaliczania z urzędu nadpłaty i zwrotu podatku na poczet niepodatkowych należności budżetowych w ramach KAS, co obejmowało również należności z tytułu grzywien nakładanych w drodze mandatu karnego (których pobór przejął z 1 stycznia 2016 roku Naczelnik Pierwszego Urzędu Skarbowego w Opolu).
Powyższy stan uległ jednak zmianie 1 stycznia 2022 roku, ponieważ od tego dnia wprowadzono do Ordynacji podatkowej art. 76 § 1a, który podaje, że organ podatkowy, u którego powstała nadpłata, będący organem Krajowej Administracji Skarbowej, może zaliczyć nadpłatę na poczet niepodatkowych należności budżetowych o charakterze publicznoprawnym, do których wymiaru lub poboru jest właściwy inny organ Krajowej Administracji Skarbowej.
Jak czytamy w uzasadnieniu do projektu ustawy, takie rozwiązanie przyniesie oszczędności rzeczowe, pozwoli na wykorzystanie do innych zadań pracowników obecnie zaangażowanych w wystawianie upomnień i tytułów wykonawczych oraz doprowadzi do odbiurokratyzowania procesu. Proponowane rozwiązanie będzie miało także wpływ na kształtowanie właściwych postaw społecznych, tj. szacunek do państwa i jego instytucji, które wykorzystując dostępne narzędzia prawne, upraszcza pobór zaległości, zwalniając zobowiązanego z uciążliwości postępowania egzekucyjnego.
Chodzi o niepodatkowe należności budżetowe w rozumieniu art. 60 ustawy o finansach publicznych, gdzie wymieniono:
kwoty dotacji podlegające zwrotowi w przypadkach określonych w niniejszej ustawie;
należności z tytułu gwarancji i poręczeń udzielonych przez Skarb Państwa i jednostki samorządu terytorialnego;
wpłaty nadwyżek środków obrotowych samorządowych zakładów budżetowych;
wpłaty nadwyżek środków finansowych agencji wykonawczych;
wpłaty środków z tytułu rozliczeń realizacji programów przedakcesyjnych;
należności z tytułu zwrotu środków przeznaczonych na realizację programów finansowanych z udziałem środków europejskich oraz inne należności związane z realizacją projektów finansowanych z udziałem tych środków, a także odsetki od tych środków i od tych należności;
6a. należności z tytułu grzywien nałożonych w drodze mandatu karnego w postępowaniu w sprawach o wykroczenia oraz w postępowaniu w sprawach o wykroczenia skarbowe;
dochody pobierane przez państwowe i samorządowe jednostki budżetowe na podstawie odrębnych ustaw;
pobrane przez jednostkę samorządu terytorialnego dochody związane z realizacją zadań z zakresu administracji rządowej oraz innych zadań zleconych jednostkom samorządu terytorialnego odrębnymi ustawami i nieodprowadzone na rachunek dochodów budżetu państwa.
Jak widać, w powyższym katalogu wymieniono m.in. należności z tytułu grzywien nałożonych w drodze mandatu karnego w postępowaniu w sprawach o wykroczenia oraz w postępowaniu w sprawach o wykroczenia skarbowe.
Trzeba przy tym zwrócić uwagę, że nowo dodany przepis stanowi o możliwości zaliczenia nadpłaty na poczet niezapłaconego mandatu. Przepis wskazuje bowiem, że organ może zaliczyć nadpłatę na poczet niepodatkowych należności budżetowych.
Przechodząc do podsumowania, należy wskazać, że przepisy obowiązujące od początku tego roku wprowadzają istotne ułatwienie w postaci możliwości zaliczenia nadpłaty podatkowej na poczet niepodatkowych zaległości budżetowych, jaką jest m.in. niezapłacony mandat karny. Dzięki temu można będzie uniknąć prowadzenia postępowania egzekucyjnego wobec podatnika, a regulacja mandatu odbywać się będzie poprzez zaliczenie nadpłaty podatku.
