Trudno wyobrazić sobie prowadzenie biznesu bez różnego rodzaju składników majątku niezbędnych w działalności gospodarczej. Wielu przedsiębiorców spotyka się zatem z pojęciem środków trwałych, które mogą zostać nabyte, wytworzone, przeniesione z majątku prywatnego do firmy, a także przekazane pomiędzy poszczególnymi firmami. W niniejszym artykule omówimy szczegółowo przeniesienie środka trwałego pomiędzy spółkami cywilnymi.
Czym charakteryzuje się spółka cywilna?
Podstawą rejestracji spółki cywilnej jest pisemna umowa wspólników, która nie musi być sporządzona przez notariusza – sama spółka nie posiada osobowości prawnej i zdolności prawnej. Podmiotami prawa są wówczas sami wspólnicy spółki cywilnej. Wymaganych jest co najmniej dwóch wspólników, którymi mogą być osoby fizyczne lub prawne. Zakładając spółkę, zobowiązują się oni do dążenia do wspólnego, określonego celu poprzez wniesienie wkładu albo w inny sposób.
Nie ma wyznaczonego minimalnego kapitału zakładowego, a wkładem własnym poza pieniędzmi i składnikami majątku może być także wiedza czy specjalistyczne umiejętności wspólników. Należy przyjąć, że kapitał wniesiony przez każdego wspólnika ma taką samą wartość.
Spółka cywilna charakteryzuje się solidarną odpowiedzialnością wspólników za firmowe zobowiązania, co więcej nie tylko majątkiem wspólnym, lecz także indywidualnym. Wierzyciel spółki cywilnej może wybrać, z czyjego majątku chce zaspokoić swoje roszczenia, a za zobowiązania firmy odpowiadają solidarnie również współmałżonkowie wspólników posiadający wspólność majątkową.
Niestety obowiązujące w Polsce przepisy nie zawierają szczegółowych regulacji prawnych w odniesieniu do spółek cywilnych, czego konsekwencją jest dość trudne rozstrzyganie kwestii spornych. Przykładem może być przeniesienie środka trwałego przez jednego wspólnika pomiędzy spółkami cywilnymi.
Wycofanie środka trwałego ze spółki cywilnej na rzecz wspólnika
W celu przeniesienia środka trwałego między spółkami cywilnymi należy w pierwszej kolejności wycofać składnik majątku z pierwszej spółki cywilnej na cele prywatne, a następnie przekazać go do drugiej spółki cywilnej.
Ze względu na to, że spółka cywilna nie posiada osobowości prawnej, nie może być właścicielem majątku. Składniki majątku należą do wspólników spółki. Dzięki temu wycofanie środka trwałego ze spółki cywilnej i przekazanie go na cele prywatne jest stosunkowo proste. Wystarczające jest bowiem sporządzenie odpowiedniego protokołu wycofania środka trwałego, który należy przechowywać w dokumentacji spółki.
Trzeba mieć na uwadze, że co do zasady składnik majątku wycofany ze spółki cywilnej w dalszym ciągu jest własnością wszystkich wspólników danej spółki, tylko znajduje się w ich majątku prywatnym. Nie ma jednak przeciwwskazań, aby wspólnicy podjęli decyzję o przekazaniu środka trwałego będącego w posiadaniu spółki tylko jednemu ze wspólników. Można to zrobić nieodpłatnie lub za odpowiednią opłatą.
W jaki sposób rozliczyć wycofanie środka majątku ze spółki cywilnej na cele prywatne wspólników lub wspólnika?
Przekazanie składnika majątku ze spółki cywilnej do majątku prywatnego wspólników co do zasady nie implikuje konieczności odprowadzenia podatku dochodowego zarówno ze spółki, jak i z prywatnych majątków wspólników.
W przypadku natomiast, gdy wspólnicy zdecydują się na przekazanie składnika majątku wyłącznie jednemu z nich, to o ile transakcja będzie miała charakter nieodpłatny, w dalszym ciągu możemy uniknąć konieczności zapłaty podatku, jednak trzeba wziąć pod uwagę przepisy odnoszące się do spadków i darowizn.
W razie, gdy transakcja przekazania składnika majątku dla jednego wspólnika będzie miała odpłatny charakter, czyli pozostali wspólnicy dostaną zapłatę za swoją część współwłasności danego składnika majątku, to mają oni obowiązek wykazać z tego tytułu przychód.
Przeniesienie środka trwałego pomiędzy spółkami cywilnymi przez jednego wspólnika a amortyzacja
Kolejnym krokiem w celu przeniesienia środka trwałego między dwiema spółkami cywilnymi jest przekazanie składnika majątku z majątku prywatnego wspólnika do drugiej spółki cywilnej. W tym celu również należy sporządzić odpowiedni protokół, który przechowywany jest w dokumentacji spółki.
Wartość, od której dokonywane będą odpisy amortyzacyjne składnika majątku wprowadzonego do ewidencji środków trwałych drugiej spółki cywilnej, jest zależna od umorzenia środka trwałego dokonanego w pierwszej spółce cywilnej. Amortyzacja środka trwałego w części należącej do danego wspólnika rozpoczęta w pierwszej spółce cywilnej powinna być bowiem kontynuowana. Część środka trwałego należąca do pozostałych wspólników może zostać natomiast zamortyzowana w całości w drugiej spółce. Wyjaśnijmy to na przykładzie.
Przykład 1.
Pan Adolf jest wspólnikiem w dwóch spółkach cywilnych. W obu z nich ma 50% udziałów. Jedna ze spółek (spółka A) posiada zespół komputerowy o wartości 30 000 zł wprowadzony do ewidencji środków trwałych, amortyzowany liniowo. Wspólnicy zdecydowali się na przekazanie środka trwałego na cele prywatne jednego ze wspólników – pana Adolfa. Transakcja ta miała charakter odpłatny, co oznacza że pan Adolf zapłacił pozostałym wspólnikom za ich część współwłasności składnika majątku. Do tej pory dokonano w spółce A dwunastu odpisów amortyzacyjnych na łączną kwotę 9000 zł.
Następnie przedsiębiorca zdecydował się na wprowadzenie zespołu komputerowego do ewidencji środków trwałych w drugiej spółce cywilnej. Od jakiej wartości można dokonywać odpisów amortyzacyjnych w drugiej spółce cywilnej (spółce B)?
Pan Adolf był współwłaścicielem zespołu komputerowego w 50% odpowiadających wartości 15 000 zł. Oznacza to, że w drugiej spółce cywilnej B amortyzacja środka trwałego od tej kwoty powinna być kontynuowana. W spółce cywilnej A zamortyzowana została część tej kwoty (50%), a mianowicie 4500 zł. Część środka trwałego należąca do pozostałych wspólników, odpowiadająca wartości 15 000 zł może zostać zamortyzowana w całości w drugiej spółce.
W spółce cywilnej B można zatem dokonywać odpisów amortyzacyjnych od kwoty: 10 500 zł + 15 000 zł = 25 500 zł
Podsumowując, możemy stwierdzić, że przeniesienie środka trwałego między spółkami cywilnymi nie wymaga wielu formalności, jednak trzeba zwrócić szczególną uwagę na zasady amortyzowania takiego składnika majątku. Wspólnik nie może bowiem naliczyć podwójnie odpisów amortyzacyjnych w dwóch spółkach, ale tylko w odniesieniu do części, w której był współwłaścicielem w pierwszej z nich.