Kiedy pracodawca może pobierać niższe zaliczki na podatek dochodowy rodzica samotnie wychowującego dziecko?

Przepisy prawa podatkowego wprowadzają rozwiązania dla osób samotnie wychowujących dzieci. Preferencyjne opodatkowanie dochodów takiego rodzica pozwala zapłacić niższy podatek niż w przypadku rozliczania się indywidualnie. Ponadto wprowadzone zostały rozwiązania pozwalające pobierać niższe zaliczki na podatek dochodowy rodzica samotnie wychowującego dziecko i z nim się rozlicza. Wyjaśniamy tę kwestię w dalszej części artykułu.

Progi podatkowe a pobór zaliczek na podatek dochodowy

Od 2022 roku wyróżniamy 2 progi podatkowe, które wynoszą:

• 12% w przypadku kwoty dochodu wynoszącej 120 000 zł;
• 32% w przypadku kwoty dochodu wynoszącej powyżej 120 000 zł.

W przypadku osiągnięcia dochodu powyżej 1 000 000 zł nadwyżka ponad ten limit opodatkowana jest dodatkowo stawką 4% w ramach tzw. daniny solidarnościowej.

Ustawa z dnia 26 lipca 1991 roku o podatku dochodowym od osób fizycznych nakazuje zakładom pracy, tj. osobom fizycznym, osobom prawnym oraz jednostkom organizacyjnym nieposiadającym osobowości prawnej, obliczać i pobierać w ciągu roku zaliczek na podatek dochodowy od osób, które uzyskują od tych zakładów przychody z tytułu:

• stosunku służbowego, 
• stosunku pracy, 
• pracy nakładczej, 
• spółdzielczego stosunku pracy, 
• zasiłków pieniężnych z ubezpieczenia społecznego wypłacanych przez zakłady pracy, 
• wypłaty z tytułu udziału w nadwyżce bilansowej w spółdzielniach pracy.

Oświadczenie pracownika o zamiarze rozliczenia się z samotnie wychowywanym przez niego dzieckiem a zaliczka na podatek dochodowy

W sytuacji, kiedy przewidywane dochody podatnika przekroczą górną granicę pierwszego przedziału skali podatkowej, czyli kwotę 120 000 zł, a podatnik złożył oświadczenie, że za dany rok zamierza opodatkować dochody na zasadach określonych dla osób samotnie wychowujących dzieci, dzieci zaś nie uzyskują żadnych dochodów lub dochody dzieci, które łączą się z dochodami pracownika, mieszczą się w niższym przedziale skali podatkowej, wówczas zaliczki za wszystkie miesiące roku podatkowego wynoszą 12% dochodu uzyskanego w danym miesiącu.

Przykład 1. 

Jak będzie wyglądało pobieranie zaliczek na podatek dochodowy pani Adrianny, która jest samotną matką i zarabia z tytułu pracy na umowę o pracę kwotę 20 000 zł, jeśli w czerwcu przekroczy ona pierwszy próg podatkowy? 

Jeśli pani Adrianna chce opodatkować dochody wspólnie z dzieckiem, które nie osiąga żadnych dochodów, aby pracodawca pobierał niższą zaliczkę na podatek dochodowy, powinna złożyć mu w czerwcu 2024 roku oświadczenie, że za dany rok zamierza opodatkować dochody łącznie z małoletnim dzieckiem, które samotnie wychowuje, wskazując, że za rok podatkowy przewidywane, określone w oświadczeniu dochody podatnika przekroczą górną granicę pierwszego przedziału skali podatkowej, czyli kwotę 120 000 zł, ale jej dziecko nie uzyskuje żadnych dochodów. W takiej sytuacji pracodawca pani Adrianny od lipca zaliczki za wszystkie kolejne miesiące roku podatkowego pobierać powinien w wysokości 12% dochodu uzyskanego w danym miesiącu.

Przykład 2. 

W jaki sposób pracodawca pana Eryka, który zarabia 25 000 zł miesięcznie, będzie w 2024 roku pobierał od niego zaliczki na podatek dochodowy, jeśli pracownik złożył w maju 2024 roku oświadczenie, że jako rodzic samotnie wychowujący małoletniego syna będzie rozliczał się wraz z nim, a dziecko nie ma własnego dochodu ?

W maju 2024 roku dochód pana Eryka przekroczy kwotę 120 000 zł, dlatego standardowo pracodawca zaliczkę na podatek dochodowy od kwoty 20 000 zł pobrałby w wysokości 12%, a od 5000 zł w wysokości 32%, natomiast w  kolejnych miesiącach pracodawca będzie pobierał zaliczkę już od całej kwoty, tj. 25 000 zł w wysokości 32%. Dzięki zgłoszonemu oświadczeniu przez cały czas zaliczka będzie pobierana w wysokości 12%.

Pracodawca po otrzymaniu oświadczenia pracownika pobiera zaliczki według wskazanych wyżej zasad, począwszy od miesiąca następującego po miesiącu, w którym zostało złożone oświadczenie.

Kiedy można rozliczać się wspólnie z dzieckiem?

Wspólne rozliczenie osoby samotnie wychowującej dziecko wraz z dzieckiem dotyczy rodzica lub opiekuna prawnego podlegającego obowiązkowi podatkowemu, będącego: 

• panną; 
• kawalerem;
• wdową lub wdowcem;
• rozwódką lub rozwodnikiem;
• osobą, w stosunku do której orzeczono separację;
• osobą, której małżonek został pozbawiony praw rodzicielskich;
• osobą, której małżonek odbywa karę pozbawienia wolności. 

Z ulgi dla rodziców samotnie wychowujących dzieci można korzystać, jeżeli dziecko w roku podatkowym, z wyjątkiem rent rodzinnych, nie uzyskało dochodów  podlegających opodatkowaniu:

• na zasadach skali podatkowej lub 
• dochodów uzyskanych z odpłatnego zbycia papierów wartościowych lub pochodnych instrumentów finansowych oraz z realizacji praw z nich wynikających, z odpłatnego zbycia udziałów (akcji), z odpłatnego zbycia udziałów w spółdzielni, z tytułu objęcia udziałów (akcji) albo wkładów w spółdzielni w zamian za wkład niepieniężny z umorzenia, odkupienia, wykupienia albo unicestwienia w inny sposób tytułów uczestnictwa w funduszach kapitałowych z odpłatnego zbycia walut wirtualnych w wysokości 19% uzyskanego dochodu oraz
• przychodów ze stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej, spółdzielczego stosunku pracy, z umów zlecenia, z tytułu odbywania praktyki absolwenckiej, z tytułu odbywania stażu uczniowskiego, z zasiłku macierzyńskiego – otrzymane przez podatnika do ukończenia 26. roku życia, do wysokości nieprzekraczającej w roku podatkowym kwoty 85 528 zł oraz przychodów podatnika, który przeniósł miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, do wysokości nieprzekraczającej w roku podatkowym kwoty 85 528 zł, osiągnięte ze stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej i spółdzielczego stosunku pracy, z umów zlecenia;
• z pozarolniczej działalności gospodarczej, do których mają zastosowanie zasady opodatkowania określone według skali podatkowej, podatku liniowego albo podatek od dochodu z kwalifikowanych praw własności intelektualnej albo ustawie o zryczałtowanym podatku dochodowym w zakresie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych, z zasiłku macierzyńskiego w 4 kolejno po sobie następujących latach podatkowych, licząc od początku roku, w którym podatnik przeniósł to miejsce zamieszkania, albo od początku roku następnego w łącznej wysokości przekraczającej 12-krotność kwoty renty socjalnej określonej w Ustawie z dnia 27 czerwca 2003 roku o rencie socjalnej w wysokości obowiązującej w grudniu roku podatkowego.

Opodatkowanie wspólnie z dzieckiem jako rodzic samotnie je wychowujący dotyczyć może także osób fizycznych, jeżeli nie mają na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej miejsca zamieszkania, a które podlegają obowiązkowi podatkowemu tylko od dochodów (przychodów) osiąganych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, jeżeli osoby te spełniają łącznie następujące warunki:

• mają miejsce zamieszkania dla celów podatkowych w innym niż Rzeczpospolita Polska państwie członkowskim Unii Europejskiej lub w innym państwie należącym do Europejskiego Obszaru Gospodarczego albo w Konfederacji Szwajcarskiej;
• osiągnęły podlegające opodatkowaniu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej przychody w wysokości stanowiącej co najmniej 75% całkowitego przychodu osiągniętego w danym roku podatkowym;
• udokumentowały certyfikatem rezydencji miejsce zamieszkania dla celów podatkowych.

Oświadczenie o wspólnym rozliczeniu z dzieckiem

Oświadczenie o wspólnym rozliczeniu z dzieckiem rodzic może złożyć w każdym czasie. Dla celów dowodowych należy to zrobić w formie pisemnej. 

Nie ma jednego wzoru oświadczenia pracownika o rozliczeniu dochodów z dzieckiem, dlatego najważniejsze jest, aby w swojej treści zawierało ono niezbędne dane.

Płatnik składek ma obowiązek uwzględnić oświadczenie podatnika najpóźniej od miesiąca następującego po miesiącu, w którym je otrzymał. Może też to uczynić niezwłocznie po jego otrzymaniu.

Kiedy pracodawca może pobierać niższe zaliczki na podatek dochodowy rodzica samotnie wychowującego dziecko? Podsumowanie

Podsumowując – tak, jak w przypadku wspólnego opodatkowania dochodów z małżonkiem, również rodzic samotnie wychowujący dziecko powinien złożyć pracodawcy oświadczenie o wspólnym opodatkowaniu z dzieckiem. Wówczas pracodawca będzie uprawniony pobierać niższe zaliczki na podatek dochodowy rodzica samotnie wychowującego dziecko.