Przyczyną wystąpienia wspólnika ze spółki komandytowej są zazwyczaj pobudki ekonomiczne, biznesowe bądź brak porozumienia między wspólnikami. Po zmianach zasady opodatkowania zysków wypracowanych przez spółki komandytowe wprowadzonych w 2021 roku część komandytariuszy zdecydowała się na wyjście ze spółki komandytowej. Na co zwrócić uwagę przy wystąpieniu wspólnika ze spółki? W jaki sposób rozliczyć na gruncie podatku dochodowego wystąpienie komandytariusza ze spółki komandytowej?
Zmiany w opodatkowaniu spółek komandytowych
Od 1 stycznia 2021 roku (w praktyce od 1 maja 2021 roku) uległy zmianie zasady opodatkowania zysków wypracowanych przez spółki komandytowe. Od tej pory zysk przypadający na komandytariuszy jest opodatkowany 2-krotnie, a więc raz na poziomie spółki (9% lub 19% podatkiem CIT), a następnie na poziomie wypłaty dywidendy (19% podatkiem PIT), z pewnym prawem do obniżenia podatku dla części komandytariuszy.
Zmiany w opodatkowaniu spółek komandytowych spowodowały ożywiony ruch na rynku restrukturyzacji spółek komandytowych. Wiele podmiotów zdecydowało się na dokonanie przekształcenia, jednak nie dla wszystkich zmiany są korzystne. Część spółek komandytowych w dalszym ciągu działa w niezmienionej formie.
Wybór najkorzystniejszej formy prawnej prowadzenia działalności gospodarczej zależy od wielu czynników, dlatego przed podjęciem decyzji o restrukturyzacji, należy szczegółowo przeanalizować dostępne możliwości, mając na uwadze specyfikę prowadzonej działalności.
Część spółek przekształciło się w inne formy prawne, w szczególności w spółki z ograniczoną odpowiedzialnością lub spółki jawne, czy spółki partnerskie, część komandytariuszy w celu uniknięcia podwójnego opodatkowania zdecydowało się na zmianę swojego statusu na komplementariusza, a jeszcze inni podjęli decyzję o wyjściu ze spółki komandytowej. W ramach zmian restrukturyzacyjnych spowodowanych nowelizacją przepisów w zakresie opodatkowania zysków wypracowanych przez spółki komandytowe, komandytariusze częściej niż komplementariusze decydują się na wycofanie swoich wkładów i wyjście ze spółki komandytowej.
Wystąpienie wspólnika ze spółki komandytowej
Kodeks spółek handlowych w dziale dotyczącym spółek komandytowych nie reguluje wprost kwestii dotyczącej wystąpienia wspólnika ze spółki. Zgodnie z art. 103 ust. 1 ksh w sprawach nieuregulowanych w dziale do spółki komandytowej stosuje się odpowiednio przepisy o spółce jawnej, chyba że ustawa stanowi inaczej. Wystąpienie wspólnika ze spółki komandytowej może odbyć się na 3 sposoby, a mianowicie:
- przez wypowiedzenie umowy spółki komandytowej,
- w drodze sprzedaży ogółu praw i obowiązków wspólnika spółki komandytowej,
- na skutek porozumienia z pozostałymi wspólnikami poprzez zmianę umowy spółki.
Na podstawie art. 61 ust 1 i 3 ksh i w związku z art. 103 ust. 1 tej ustawy, jeżeli spółkę zawarto na czas nieoznaczony, wspólnik może wypowiedzieć umowę spółki na 6 miesięcy przed końcem roku obrotowego, a wypowiedzenia dokonuje się w formie pisemnego oświadczenia, które należy złożyć pozostałym wspólnikom albo wspólnikowi uprawnionemu do reprezentowania spółki.
Występującemu ze spółki wspólnikowi trzeba wypłacić udział kapitałowy.
„W przypadku wystąpienia wspólnika ze spółki wartość udziału kapitałowego wspólnika albo jego spadkobiercy oznacza się na podstawie osobnego bilansu, uwzględniającego wartość zbywczą majątku spółki”.
W przypadku wyjścia wspólnika ze spółki komandytowej wartość udziału kapitałowego wspólnika albo jego spadkobiercy oznacza się zatem na podstawie osobnego bilansu, uwzględniającego wartość zbywczą majątku spółki. W uchwale lub umowie spółki wspólnicy mogą jednak określić odmienne zasady rozliczenia wspólnika występującego ze spółki, z zastrzeżeniem art. 65 ust. 3 ksh, na podstawie którego udział kapitałowy obliczany na podstawie osobnego bilansu uwzględniający wartość zbywczą majątku spółki powinien być wypłacony w pieniądzu, a rzeczy wniesione do spółki tylko do używania zwraca się w naturze. Wspólnicy mogą zatem ustalić inne zasady rozliczenia z występującym ze spółki komandytowej wspólnikiem.
Wystąpienie ze spółki komandytowej wspólnika poprzez zbycie ogółu praw i obowiązków wspólnika jest możliwe tylko wówczas, gdy zbycie praw i obowiązków zostało wskazane jako dopuszczalne w umowie spółki oraz gdy wszyscy wspólnicy wyrazili na to uprzednią pisemną zgodę.
Kolejnym sposobem na wyjście wspólnika ze spółki komandytowej wynikającym z zasady swobody umów jest porozumienie z pozostałymi wspólnikami poprzez zmianę umowy spółki. Porozumienie o wystąpieniu wspólnika ze spółki powinno być podjęte jednomyślną uchwałą wspólników ujętą w akcie notarialnym oraz określać sposób rozliczenia się ze wspólnikiem.
Wystąpienie komandytariusza ze spółki komandytowej na gruncie podatku dochodowego
Zbycie udziałów przez komandytariusza implikuje podatek do zapłaty. W związku z nowelizacją przepisów podatkowych, czyli po uzyskaniu przez spółkę komandytową statusu podatnika CIT w 2021 roku (od 1 stycznia 2021 roku lub 1 maja 2021 roku), zmieniła się sytuacja wspólników na gruncie ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. Uzyskiwane przez wspólnika kwoty z tytułu wystąpienia ze spółki komandytowej, kwalifikowane są jako „dochody z udziału w zyskach osób prawnych” (art. 24 ust. 5 lit. 1b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz art. 7b ust. 1 pkt 1 lit. c) ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych.
W odniesieniu do wspólnika, który przystąpił do spółki komandytowej przed dniem, w którym spółka ta stała się podatnikiem podatku dochodowego od osób prawnych, a występuje z niej po dniu, w którym spółka ta stała się podatnikiem podatku dochodowego od osób prawnych, przychodem występującego ze spółki komandytowej wspólnika jest otrzymana przez niego w związku z takim wystąpieniem kwota, pomniejszona o wydatki na nabycie lub objęcie udziału w takiej spółce oraz o określoną zgodnie z art. 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych bądź art. 5 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych nadwyżkę wykazanych przez wspólnika przychodów „z udziału w zyskach spółki” nad kosztami ich uzyskania, pomniejszoną o wypłaty dokonane z tytułu udziału w spółce oraz o wydatki niestanowiące kosztów uzyskania przychodu.
„Jeżeli udziały w spółce komandytowej lub spółce jawnej zostały nabyte lub objęte przez wspólnika przed dniem, w którym spółka ta stała się podatnikiem podatku dochodowego od osób prawnych, przychód wspólnika z tytułu:
- umorzenia udziałów lub wystąpienia ze spółki;
- odpłatnego zbycia tych udziałów;
- ich wniesienia do innej spółki, tytułem wkładu niepieniężnego;
- likwidacji spółki
– pomniejsza się o wydatki na nabycie lub objęcie udziału w takiej spółce oraz o określoną zgodnie z art. 8 ustawy zmienianej w art. 1 albo art. 5 ustawy zmienianej w art. 2 część odpowiadającą uzyskanej przez wspólnika przed dniem, w którym spółka komandytowa lub spółka jawna stała się podatnikiem podatku dochodowego od osób prawnych, nadwyżce przychodów nad kosztami ich uzyskania, pomniejszonej o wypłaty dokonane z tytułu udziału w spółce i o wydatki niestanowiące kosztów uzyskania przychodu”.
Spółka komandytowa jako płatnik w przypadku wystąpienia komandytariusza ze spółki komandytowej powinna zatem pobrać 19% podatek dochodowy (art. 30a ust. 1 pkt 4 w zw. z art. 41 ust. 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych). Komandytariusz otrzyma wówczas kwotę po potrąceniu podatków przez spółkę jako płatnika, co oznacza, że komandytariusz występujący ze spółki nie wykazuje otrzymanych środków pieniężnych do opodatkowania w swoim zeznaniu rocznym PIT. Dodatkowo warto podkreślić, że wystąpienie komandytariusza ze spółki komandytowej nie zostanie obarczone daniną solidarnościową od uzyskanego dochodu.
