Darowizna nieruchomości jest czynnością, która dla swojej ważności wymaga zachowania formy aktu notarialnego. Taki wymóg stawiają nie tylko przepisy polskie, ale również zagraniczne. W związku z tym w przypadku gdy zajdzie darowizna nieruchomości za granicą oraz potwierdzona zagranicznym aktem notarialnym pojawia się pytanie o obowiązek podatkowy w Polsce. Postaramy się udzielić odpowiedzi na to pytanie.
Zakres przedmiotowy ustawy o podatku od spadków i darowizn
Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 2 ustawy SD podatkowi od spadków i darowizn podlega nabycie przez osoby fizyczne własności rzeczy znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub praw majątkowych wykonywanych na terytorium RP, tytułem darowizny, polecenia darczyńcy.
W świetle powyższych przepisów należy stwierdzić, że co do zasady opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn podlega nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych znajdujących się na terytorium RP.
Jednak w art. 2 ustawy o podatku od spadków i darowizn ustawodawca przewidział wyjątek od tej zasady. Stosownie do treści tego przepisu nabycie własności rzeczy znajdujących się za granicą lub praw majątkowych wykonywanych za granicą podlega podatkowi, jeżeli w chwili otwarcia spadku lub zawarcia umowy darowizny nabywca był obywatelem polskim lub miał miejsce stałego pobytu na terytorium RP.
Zgodnie z powyższym w sytuacji nabycia w darowiźnie przedmiotów lub praw majątkowych znajdujących się lub wykonywanych za granicą czynnikiem decydującym o podleganiu ustawie o podatku od spadków i darowizn jest posiadanie przez obdarowanego obywatelstwa polskiego lub stałego miejsca pobytu na terytorium RP w chwili otrzymania darowizny.
Stosownie do art. 5 ww. ustawy o podatku od spadków i darowizn obowiązek podatkowy ciąży na nabywcy własności rzeczy i praw majątkowych, a więc na osobie obdarowanej.
W myśl art. 6 ust. 1 pkt 4 tej ustawy obowiązek podatkowy powstaje – przy nabyciu w drodze darowizny – z chwilą złożenia przez darczyńcę oświadczenia w formie aktu notarialnego, a w razie zawarcia umowy bez zachowania przewidzianej formy – z chwilą spełnienia przyrzeczonego świadczenia; jeżeli ze względu na przedmiot darowizny przepisy wymagają szczególnej formy dla oświadczeń obu stron, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą złożenia takich oświadczeń.
- znajdujących się na terytorium RP lub praw majątkowych wykonywanych na terytorium RP, oraz
- od nabytej własności rzeczy znajdujących się za granicą lub praw majątkowych wykonywanych za granicą.
Darowizna nieruchomości za granicą i zagraniczny akt notarialny
Okoliczność zawarcia umowy w formie aktu notarialnego przed notariuszem z innego państwa nie wyłącza stosowania polskiej ustawy. Ustawa o podatku od spadków i darowizn nie zawiera definicji legalnej formy aktu notarialnego. Legalna definicja formy aktu notarialnego nie została również wskazana w żadnym innym akcie prawnym wydanym przez polskiego ustawodawcę.
Akt notarialny pochodzący od notariusza państwa obcego może mieć znaczenie prawne wówczas, gdy prawo tego państwa jest w danym wypadku prawem właściwym dla formy czynności prawnej, o czym rozstrzyga norma prawa prywatnego międzynarodowego.
Należy wskazać, że zgodnie z Konwencją znoszącą wymóg legalizacji dokumentów urzędowych sporządzoną w Hadze dnia 5 października 1961 roku, której stroną jest m.in. Polska, akty notarialne sporządzone w Umawiających się Państwach uważa się za dokumenty urzędowe.
Do takiego właśnie przypadku odniósł się Dyrektor KIS w interpretacji z 14 grudnia 2018 roku (nr 0111-KDIB2-2.4015.115.2018.1.HS): „Wnioskodawczyni jest obywatelką Polski, mieszkającą i posiadającą w Niemczech ośrodek interesów życiowych. Wnioskodawczyni zawarła z małżonkiem umowę darowizny nieruchomości położonej w Niemczech. Umowa została zawarta przed notariuszem w V. (Niemcy) w formie aktu notarialnego i podpisana przez Wnioskodawczynię oraz jej męża. W przedstawionym stanie faktycznym Wnioskodawczyni w chwili nabycia własności była obywatelką polską, nabycie podlega więc co do zasady podatkowi od spadków i darowizn na terytorium RP”.
W świetle ww. interpretacji należy przyjąć, że dokonanie umowy darowizny potwierdzonej zagranicznym aktem notarialnym nie zwalnia osoby obdarowanej z obowiązku podatkowego w zakresie podatku SD w Polsce.
Zastosowanie zwolnienia podatkowego
Zgodnie z art. 4a ust. 1 ustawy SD w przypadku darowizny dokonanej pomiędzy osobami z najbliższej rodziny istnieje możliwość skorzystania z całkowitego zwolnienia od podatku.
Warunkiem jest, aby osoba obdarowana zgłosiła fakt otrzymania darowizny w terminie 6 miesięcy, licząc od dnia powstania obowiązku podatkowego do właściwego naczelnika US w formie zgłoszenia SD-Z2.
Jednocześnie, jak stanowi art. 4a ust. 4 pkt 2 ustawy SD, obowiązek zgłoszenia nie dotyczy przypadków, gdy nabycie następuje na podstawie umowy zawartej w formie aktu notarialnego albo w tej formie zostało złożone oświadczenie woli jednej ze stron.
W związku z powyższym pojawia się pytanie, czy w przypadku darowizny potwierdzonej zagranicznym aktem notarialnym obdarowany również jest zwolniony z tego obowiązku.
W przywołanej już interpretacji z 14 grudnia 2018 roku Dyrektor KIS wskazał, że skoro darowizna nieruchomości została zawarta w formie aktu notarialnego, obdarowany w ogóle nie ma obowiązku zgłaszać faktu nabycia w darowiźnie nieruchomości naczelnikowi właściwego urzędu skarbowego, aby móc skorzystać ze zwolnienia z art. 4a ustawy o podatku od spadków i darowizn. Akt notarialny zawarty poza granicami Polski również zastępuje zgłoszenie SD-Z2.
Przykład 1.
Pan Andrzej będący obywatelem polskim otrzymał od swojego ojca w drodze darowizny nieruchomość położną na terytorium Niemiec. Umowa w formie aktu notarialnego została sporządzona u niemieckiego notariusza. Czy mężczyzna musi zgłosić nabycie nieruchomości w polskim US?
Opisane nabycie zagranicznej nieruchomości podlega pod regulacje polskiej ustawy SD. Pan Andrzej może jednak skorzystać z całkowitego zwolnienia od podatku z uwagi na fakt otrzymania darowizny od ojca. Dodatkowo nie musi składać zgłoszenia SD-Z2 z uwagi na fakt, że nabycie miało miejsce w formie aktu notarialnego.
Odpowiadając na pytanie postawione w tytule, należy wskazać, że darowizna nieruchomości położonej za granicą i potwierdzona zagranicznym aktem notarialnym może podlegać opodatkowaniu podatkiem SD w Polsce. W przypadku umowy zawieranej pomiędzy członkami najbliższej rodziny będzie to jednak czynność korzystająca ze zwolnienia podatkowego.
