Prowadzenie własnej działalności gospodarczej wiąże się z nawiązywaniem wielu transakcji, niekiedy dodatkowo dokumentowanych umowami czy kontraktami. W sytuacji gdy jedna ze stron zdecyduje się na odstąpienie, musi liczyć się ze wszelkimi konsekwencjami wynikającymi z treści zawartej umowy jak np. kara za niewywiązanie się z warunków umowy.
Kiedy kara może być kosztem?
Jak wynika z treści art. 22 ust. 1 Ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, kosztem uzyskania przychodów mogą być wszelkie wydatki, które nie zostały wymienione w katalogu kosztów niestanowiących kosztów podatkowych (tzw. NKUP) oraz służą:
osiągnięciu przychodów,
zachowaniu źródła przychodów,
zabezpieczeniu źródła przychodów.
Jak wynika z powyższych regulacji, wydatek musi mieć 100% związek z prowadzoną działalnością gospodarczą oraz wykazywać gospodarcze uzasadnienie jego poniesienia.
Kiedy kara nie może być kosztem?
Ustawa o podatku dochodowym wprost określa sytuacje, w których podatnik nie może zakwalifikować do kosztów nałożonych kar. W pierwszej kolejności należy odnieść się do art.23 ust. 1 pkt 19 ustawy. Zgodnie z jego treścią kosztem w ujęciu podatkowym nie mogą być kary umowne i odszkodowania z tytułu:
wad dostarczonych towarów, wykonanych robót i usług oraz
zwłoki w dostarczeniu towaru wolnego od wad lub
zwłoki w usunięciu wad towarów albo wykonanych robót i usług.
Jeżeli kara dotyczy jednej z powyższych sytuacji, nie może zostać zakwalifikowana przez podatnika do kosztów uzyskania przychodów.
Niekiedy ważna gospodarcza zasadność kosztu
W ściśle określonych sytuacjach przedsiębiorca może ująć w kosztach kary nałożone z tytułu odstąpienia od uprzednio zawartej umowy pod warunkiem, że ma ona związek z działalnością prowadzoną przez podatnika. Dodatkowo samo odstąpienie od umowy musi przyczyniać się do osiągnięcia, zabezpieczenia lub zachowania przychodu - wówczas koszt zostanie uznany za racjonalny i ekonomiczno uzasadniony.
Takie stanowisko zaprezentował m.in. Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie w interpretacji indywidualnej o sygn. IPPB1/415-873/12-2/AM z dnia 11 października 2012m r., w której wyjaśnia, że:
“Odnosząc się do możliwości zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów odszkodowania z tytułu odstąpienia od umowy wskazać należy, iż kary z tytułu niewykonania umowy (odstąpienia od umowy) w większości przypadków niezaliczane są do kosztów uzyskania przychodów ze względu na brak przesłanki działania w celu osiągnięcia przychodów (art. 22 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych). Wyjątek stanowi sytuacja, gdy podatnik udowodni, że korzystne było odstąpienie od umowy i zapłata odszkodowania, a następnie zawarcie bardziej intratnej umowy w celu osiągnięcia większych przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów.”
