Prawodawca przewidział dla osób pracujących na podstawie umowy o pracę szereg ulg i zwolnień, które mają im ulżyć w ich obowiązkach podatkowych. Zwiększona kwota wolna od podatku, ulga dla młodych, dla seniorów, dla rodziców z czwórką dzieci. Wszystkie te preferencje mogą sprawić, że niektórzy pracownicy przez cały rok nie zapłacą podatku lub zapłacą go w bardzo niewielkiej kwocie. Będzie się tak działo głównie w przypadku osób najmniej zarabiających. Ulgi podatkowe są na tyle wysokie, że minimalne wynagrodzenie takich pracowników zostaje niemal całkowicie zwolnione z PIT. Jak wylicza się podatek dochodowy od wynagrodzenia i jak wygląda kwestia ulg podatkowych? O tym poniżej.
Minimalne wynagrodzenie 2023
1 lipca już po raz drugi w tym roku zwiększono kwotę minimalnego wynagrodzenia. Aktualnie wynosi ona 3600 zł brutto. Minimalna stawka godzinowa natomiast to 23,50 zł. Kolejna – druga w ciągu jednego roku – podwyżka wynika bezpośrednio z inflacji.
Wysokość minimalnego wynagrodzenia jest ustalana w taki sposób, aby jej wysokość w danym roku wzrastała w stopniu nie niższym niż prognozowany na dany rok wskaźnik cen, czyli inflacja. W latach, gdy jest ona wysoka, tj. wynosi więcej niż 5%, waloryzacja najniższej krajowej dokonywana jest dwa razy do roku.
Minimalne wynagrodzenie za pracę dotyczy pracowników zatrudnionych na podstawie umowy o pracę oraz umowy zlecenia. Oznacza to, że wypłata osoby zatrudnionej na podstawie stosunku pracy w pełnym etacie nie może być niższa niż 3 600 zł. Z kolei każda przepracowana godzina pracownika na umowie zlecenie nie może być wyceniona niżej niż 23,50 zł.
Ile pracownik dostaje na rękę?
Minimalne wynagrodzenie jest podawane w wartości brutto. Jest to kwota, z której należy jeszcze opłacić składki ZUS oraz podatek dochodowy. Końcowo dla pracownika pozostaje o wiele mniej.
Otrzymując najniższą krajową, osoba zatrudniona może liczyć na 2483,86 zł „czystej” wypłaty. Suma ta nie uwzględnia jednak wszelkich ulg podatkowych, jakie przewidział dla nas prawodawca.
Na obciążenia odliczane od wynagrodzenia minimalnego składają się:
ubezpieczenie emerytalne – 351,36 zł;
ubezpieczenie rentowe – 54,00 zł;
ubezpieczenie chorobowe – 88,20 zł;
ubezpieczenie zdrowotne – 279,58 zł;
zaliczka na podatek dochodowy – 343,00 zł.
Ile pracownik kosztuje pracodawcę?
Kwota minimalnego wynagrodzenia to nie wszystko, co pracodawca musi zapłacić za pracownika. Ten również opłaca za podwładnego składki. Przy kwocie 3600 zł brutto pracodawca zapłaci aż 4337,28 zł.
Pracodawca do wypłaty pracownika dopłaca jeszcze:
ubezpieczenie emerytalne – 351,36 zł;
ubezpieczenie rentowe – 234,00 zł;
ubezpieczenie wypadkowe – 60,12 zł;
Fundusz Pracy – 88,20 zł;
Minimalne wynagrodzenie a zaliczka na podatek dochodowy
Obowiązkiem pracodawcy jest comiesięczne wyliczanie i uiszczanie do urzędu skarbowego zaliczek na podatek dochodowy pracownika. Znamy kwotę wynagrodzenia podwładnego (minimalna krajowa), jednak do tego pracodawca powinien doliczyć również wszelkie dodatkowe wypłaty pieniężne (np. nadgodziny, nagrody, premie) oraz nieodpłatne świadczenia w naturze (np. auto służbowe).
Przychód powstaje w miesiącu, w którym pracodawca faktycznie wypłacił wynagrodzenie. Więcej na ten temat przeczytasz w artykule: Rozliczenie PIT pracownika – jak robić to prawidłowo?
Od kwoty wynagrodzenia brutto odejmuje się koszty uzyskania przychodów. Są one zryczałtowane. Niezależnie od wysokości wynagrodzenia są takie same, tj.
250 zł miesięcznie lub
300 zł miesięcznie, jeżeli pracownik dojeżdża do miejsca pracy z innej miejscowości.
W następnej kolejności od przychodów odejmuje się składki na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne. Tak wyliczona kwota stanowi podstawę opodatkowania, od której wyliczana jest zaliczka na podatek dochodowy.
Wskazaną zaliczkę na PIT wylicza się według skali podatkowej. Rozliczając wynagrodzenie na zasadach ogólnych, podatek wynosi:
12% w miesiącach, w których łączny roczny dochód pracownika nie przekroczył 120 tys. zł;
32% od miesiąca, w którym nastąpiło przekroczenie limitu 120 tys. zł. Wyższa stawka dotyczy wyłącznie wynagrodzenia ponad wskazany limit.
Zaliczkę wpłaca się na rachunek urzędu skarbowego wskazany dla płatnika, czyli pracodawcy. Może być ona jednak dodatkowo pomniejszona. Istnieją bowiem takie instytucje prawa podatkowego jak kwota zwolniona od podatku czy ulga dla młodych i seniorów.
Minimalne wynagrodzenie a kwota wolna od podatku
Jeżeli dochody pracownika nie przekraczają 120 tys. zł rocznie, a tak jest w przypadku najniższej krajowej, wówczas istnieje możliwość zmniejszenia kwoty zaliczek na podatek dochodowy dzięki kwocie wolnej od podatku. Wystarczy, że pracownik złoży właściwe oświadczenie na formularzu PIT-2, że chce skorzystać z ulgi podatkowej przy wyliczaniu zaliczek. Jeżeli zatrudniony się na to nie zdecyduje, wówczas kwota zmniejszająca podatek wykazywana jest w zeznaniu rocznym PIT-37.
Jeśli oświadczenie zostanie złożone, zaliczkę pracownika pomniejsza się o kwotę stanowiącą 1/12 kwoty zmniejszającej podatek, czyli 300 zł. Powyższe wynika z kwoty wolnej od podatku. Wynosi ona 30 tys. zł. Stawka 12% od tej kwoty to 3600 zł. Dzieląc tę kwotę na 12, otrzymujemy wskazane wyżej 300 zł.
Dzięki powyższemu zaliczka do urzędu skarbowego zostaje pomniejszona comiesięcznie o 300 zł. Bez kwoty wolnej od podatku wynosiłaby ona 343 zł. Po złożeniu oświadczenia pracownika pracodawca wpłaca do organu skarbowego jedyne 43 zł zaliczki miesięcznie.
Przykład 1.
Pan Jan pracuje w firmie ABC Sp. z o.o. na podstawie umowy o pracę w wymiarze pełnego etatu, zarabiając miesięcznie minimalną krajową. Przed 1 stycznia bieżącego roku złożył on oświadczenie o PIT-2 dla celów obliczania miesięcznych zaliczek na podatek dochodowy od osób fizycznych. Dzięki temu pracodawca co miesiąc odlicza od jego zaliczki na podatek dochodowy kwotę zmniejszającą. Pan Jan otrzymuje zatem 2783,86 zł wynagrodzenia.
Przykład 2.
Pani Janina pracująca w tej samej firmie, również na podstawie umowy o pracę i przy minimalnym wynagrodzeniu, nie zdecydowała się na złożenie oświadczenia PIT-2. Wobec tego pracodawca nie odlicza od zaliczki kwoty zmniejszającej podatek. Pani Janina miesięcznie otrzymuje wynagrodzenie w wysokości 2 483,86 zł.
Powyższe przykłady nie oznaczają jednak, że pan Jan zarabia więcej niż pani Janina. Pani Janina zdecydowała, że będzie „opłacała” zaliczki na podatek dochodowy. Kwoty te zostaną jednak pani Janinie zwrócone po rozliczeniu rocznego zeznania PIT-37.
Minimalne wynagrodzenie a ulgi podatkowe
Kwota wolna od podatku to tylko jedna z ulg, jakie przewidział dla pracowników ustawodawca. Oprócz niej istnieją także inne rodzaje zwolnień. Wśród nich możemy znaleźć chociażby:
ulgę dla młodych – uzyskiwana przez pracowników do 26. roku życia;
ulgę dla seniorów – uzyskiwana przez pracowników po osiągnięciu przez nich wieku emerytalnego, jeżeli pozostają aktywni zawodowo i nie pobierają emerytury;
ulga 4 plus – należy się rodzicom-pracownikom, którzy mają na wychowaniu co najmniej 4 dzieci.
Jeżeli pracownik złoży oświadczenie PIT-2 w przedmiocie którejś z wyżej wymienionych ulg (z wyjątkiem ulgi dla młodych – tutaj ulga naliczana jest „automatycznie”), wówczas pracodawca nie pobiera zaliczki do kwoty wynagrodzenia rocznego w wysokości 85 528 zł. W przypadku ulgi dla młodych pracownik nie musi składać oświadczenia, działa ona niejako „automatycznie”. PIT-2 jest wymagany jedynie, gdy pracownik chce, aby pracodawca pobierał zaliczki PIT bez uwzględniania tego zwolnienia.
Przykład 3.
Pani Wioletta w marcu 2023 roku uzyskała wiek emerytalny. Nie chce jednak iść na emeryturę i zdecydowała się ona na dalszą aktywność zawodową. Złożyła u pracodawcy oświadczenie PIT-2 w przedmiocie ulgi dla seniorów. W takim wypadku pani Wioletta przy minimalnym wynagrodzeniu będzie otrzymywała miesięcznie 2 826,86 zł.
W powyższym przykładzie ulga dla seniora sprawiła, że pracodawca nie odlicza zaliczek na podatek dochodowy, pracownicy korzystający z omawianych zwolnień przy najniższej krajowej nie płacą bowiem w ogóle podatku dochodowego.
