W dobie internetu coraz popularniejsze stało się nabywanie różnego rodzaju usług i produktów w wersjach elektronicznych. Mowa tu o zakupach oprogramowania komputerowego, usług czy też książek. W świetle tego coraz częstszym problemem staje się opodatkowanie usług elektronicznych i prawidłowe rozliczenie VAT od tych usług.
Usługa elektroniczna
W pierwszej kolejności wyjaśnić należy, że nabywanie wspomnianych produktów nie jest dostawą towarów lecz świadczeniem usługi. Potwierdza to ustawa o podatku od towarów i usług, która w art. 2 pkt 26 wskazuje, że przez usługi elektroniczne rozumie się usługi świadczone za pomocą środków komunikacji elektronicznej, o których mowa w art. 7 rozporządzenia 282/2011 (rozporządzenie wykonawczego Rady (UE) nr 282/2011 z dnia 15 marca 2011 r. ustanawiającego środki wykonawcze do dyrektywy 2006/112/WE w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej).
W dalszej kolejności sięgnąć należy do wskazanych aktów unijnych. Na podstawie art. 7 ust. 1 ww. rozporządzenia, do „usług świadczonych drogą elektroniczną”, o których mowa w dyrektywie 2006/112/WE, należą usługi świadczone za pomocą internetu lub sieci elektronicznej, których świadczenie - ze względu na ich charakter - jest zasadniczo zautomatyzowane i wymaga minimalnego udziału człowieka, a ich wykonanie bez wykorzystania technologii informacyjnej jest niemożliwe. Ogólnie usługi te obejmują dostawy produktów w formie cyfrowej, łącznie z oprogramowaniem i jego modyfikacjami, a w szczególności:
- uzyskiwanie dostępu online i pobieranie oprogramowania (w szczególności programy w zakresie zamówień publicznych/księgowości, programy antywirusowe) oraz jego uaktualnień;
- uzyskiwanie dostępu i pobieranie obrazów, fotografii i wygaszaczy ekranu;
- zawartość książek w formie cyfrowej i innych publikacji elektronicznych;
- prenumerata gazet i czasopism publikowanych online.
Opodatkowanie usług elektronicznych podatkiem VAT
Jak zostało podniesione, sprzedaż oprogramowania stanowi odpłatne świadczenie usług, które podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. W tym przypadku bardzo ważne staje się prawidłowe ustalenie miejsca świadczenia tej usługi. Jest to konieczne z uwagi na określenie, w którym kraju podmiot świadczący usługi ma zapłacić należny podatek.
Poprawne określenie miejsca świadczenia usług uzależnione zostało w ustawie od tego, na czyją rzecz usługa jest wykonywana. Jeżeli bowiem usługa jest wykonywana na rzecz osoby fizycznej niebędącej podatnikiem, miejscem świadczenia takiej usługi jest kraj siedziby usługodawcy. Natomiast w przypadku świadczenia usługi na rzecz innego przedsiębiorcy, będącego podatnikiem VAT, miejscem świadczenia jest kraj siedziby usługobiorcy.
Przykład 1.
Pan Tomasz zakupił przez internet książkę w wersji elektronicznej od firmy mającej siedzibę w Niemczech. Oznacza to, że firma dostarczająca ten produkt świadczy na jego rzecz usługę elektroniczną, która jest opodatkowana podatkiem VAT w Niemczech.
Przykład 2.
Przedsiębiorca z Polski zakupił oprogramowanie do komputera od firmy mającej siedzibę w Niemczech. Oznacza to, że miejscem świadczenia usługi elektronicznej jest terytorium Polski.
Import usług
Warto zauważyć, że w przypadku podatnika nabywającego usługę od podmiotu, który nie ma siedziby w Polsce, mamy do czynienia z mechanizmem odwróconego obciążenia. Polega on obciążeniu podatkiem należnym nabywcę usługi. W konsekwencji przedsiębiorca, który nabywa usługi elektroniczne, jest zobowiązany do zapłaty podatku należnego przy jednoczesnym zachowaniu prawa do dokonania odliczenia podatku naliczonego.
Przykład 3.
Przedsiębiorca z Polski zakupił oprogramowanie do komputera od firmy mającej siedzibę w Niemczech. Oznacza to, że miejscem świadczenia usługi elektronicznej jest terytorium Polski. Wartość netto usługi wynosi 2000 zł, podatek VAT 460 zł. Z uwagi na zastosowanie mechanizmu odwróconego obciążenia polski przedsiębiorca z tytułu tej transakcji płaci podatek należny w wysokości 460 zł oraz odlicza podatek naliczony w kwocie 460 zł.
Zakup usług w świetle podatku PIT
W zakresie zakupu usług elektronicznych ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych nie przewiduje żadnych szczególnych rozwiązań, w związku z czym należy stosować zasady ogólne. Ustawa przewiduje dwie metody ujmowania kosztów uzyskania przychodów. Są to metoda memoriałowa oraz metoda kasowa.
Metoda kasowa opiera się na założeniu, że za dzień poniesienia kosztu uzyskania przychodów w przypadku podatników prowadzących podatkowe księgi przychodów i rozchodów uważa się dzień wystawienia faktury lub innego dowodu stanowiącego podstawę do zaksięgowania kosztu.
Metoda memoriałowa odnosi się natomiast do podziału kosztów na bezpośrednio i pośrednio związane z uzyskanym przychodem. Koszty uzyskania przychodów bezpośrednio związane z przychodami, poniesione w latach poprzedzających rok podatkowy oraz w roku podatkowym, są potrącalne w tym roku podatkowym, w którym osiągnięte zostały odpowiadające im przychody. Za dzień poniesienia kosztu uzyskania przychodów uważa się dzień, na który ujęto koszt w księgach rachunkowych na podstawie otrzymanej faktury albo dzień, na który ujęto koszt na podstawie innego dowodu w przypadku braku faktury. Natomiast koszty uzyskania przychodów, pośrednio związane z przychodami, potrącalne są w dacie ich poniesienia. Jeżeli jednak koszty te dotyczą okresu przekraczającego rok podatkowy, a nie jest możliwe określenie, jaka ich część dotyczy danego roku podatkowego, w takim przypadku stanowią koszty uzyskania przychodów proporcjonalnie do długości okresu, którego dotyczą.
