Zasada ogólna
Do końca roku 2013 r., zgodnie z zasadą ogólną, obowiązek podatkowy powstawał z chwilą wydania towarów lub wykonania usługi, a jeżeli czynności te miały zostać potwierdzone fakturą - z chwilą wystawienia tej faktury, nie później jednak niż w ciągu 7 dni licząc od dnia wydania towaru lub wykonania usługi.
Z kolei od stycznia 2014 r. obowiązek podatkowy powstaje z chwilą dokonania dostawy towarów lub wykonania usługi. Zatem rozliczanie podatku następuje co do zasady w miesiącu dokonania takiej dostawy lub wykonania usługi.
Jednakże ustawodawca przewidział szereg wyjątków. W tym także dla usług wykonywanych częściowo.
Nowe przepisy art. 19a ustawy VAT
Z dniem 1 stycznia 2014 r. w ustawie o podatku od towarów i usług wszedł w życie przepis art. 19a ust. 2, który wprowadził opodatkowanie usług częściowych. Zgodnie z jego dyspozycją, w odniesieniu do usług przyjmowanych częściowo, usługę należy uznać za wykonaną również w przypadku wykonania części usługi, dla której to części określono zapłatę.
Obowiązek podatkowy będzie powstawał z upływem miesiąca, w którym dana część usługi zostanie zrealizowana.
Należy się spodziewać, że przepis będzie miał zastosowanie do każdego rodzaju usług, które są przyjmowane częściowo, pod warunkiem, że w stosunku do części usługi określono zapłaty.
Obowiązek rozliczenia podatku należnego nie powstanie, jeżeli nie zostanie określona zapłata za konkretną część usługi.
W uzasadnieniu do nowelizacji ustawy o podatku od towarów i usług wskazano, że przepis ma mieć zastosowanie do usług budowlanych, które nie spełniają kryteriów przewidzianych dla usług o charakterze ciągłym.
Obowiązek podatkowy
W poprzednim stanie prawnym, tj. do dnia 31 grudnia 2013 r., zgodnie z art. 19 ust. 14 ustawy VAT - obowiązek podatkowy w przypadku wykonania usług dokumentowanych na podstawie protokołów zdawczo-odbiorczych powstawał z dniem otrzymania całości lub części zapłaty, nie później niż 30. dnia od dnia wykonania usług.
Próżno szukać odpowiednika tego przepisu w znowelizowanej ustawie VAT.
Od 1 stycznia 2014 r. nawet częściowe wykonanie usług, w tym także tych potwierdzonych protokołem zdawczo-odbiorczym lub w inny sposób, spowoduje powstanie obowiązku podatkowego co do zasady z dniem wykonania tej części usługi, o ile w odniesieniu do tej części przewidziano zapłatę.
Podczas określania momentu powstania obowiązku podatkowego należy mieć również na uwadze przepisy szczególne art. 19a ust. 5 ustawy VAT uzależnia moment powstania obowiązku podatkowego m.in. od chwili otrzymania całości lub części zapłaty, momentu wystawienia faktury oraz upływu terminu płatności.
Obowiązek podatkowy powstaje z chwilą otrzymania całości lub części zapłaty w przypadku:
wydania towarów przez komitenta komisantowi na podstawie umowy komisu,
przeniesienia z nakazu organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w imieniu takiego organu własności towarów w zamian za odszkodowanie,
dokonywanej w trybie egzekucji dostawy towarów, o której mowa w art. 18 ustawy,
świadczenia - na podstawie odrębnych przepisów - na zlecenie sądów powszechnych, administracyjnych, wojskowych lub prokuratury usług związanych z postępowaniem sądowym albo przygotowawczym, z wyjątkiem usług, do których stosuje się art. 28b, stanowiących import usług,
świadczenia usług zwolnionych od podatku zgodnie z art. 43 ust. 1 pkt 37–41 ustawy (mowa tutaj między innymi o usługach ubezpieczeniowych, udzielania kredytów, poręczeń).
Obowiązek podatkowy powstanie także z chwilą wystawienia faktury w przypadkach, o których mowa w art. 106b ust 1, z tytułu:
świadczenia usług budowlanych lub budowlano-montażowych,
dostawy książek drukowanych (PKWiU ex 58.11.1) - z wyłączeniem map i ulotek - oraz gazet, czasopism i magazynów, drukowanych (PKWiU ex 58.13.1 i PKWiU ex 58.14.1),
czynności polegających na drukowaniu książek (PKWiU ex 58.11.1) - z wyłączeniem map i ulotek - oraz gazet, czasopism i magazynów (PKWiU ex 58.13.1 i PKWiU ex 58.14.1), z wyjątkiem usług, do których stosuje się art. 28b, stanowiących import usług.
