Skutecznym instrumentem wykorzystywanym w postępowaniu egzekucyjnym jest wyjawienie majątku dłużnika. Na czym ono polega?
Wniosek o wyjawienie majątku dłużnika
Wyjawienie majątku dłużnika może nastąpić w drodze złożenia wniosku przez wierzyciela o jego wyjawienie. Kwestie związane z tym tematem zostały uregulowane w Kodeksie postępowania cywilnego art. 913-920(2). Złożenie wniosku jest możliwe przed wszczęciem postępowania egzekucyjnego, w trakcie jego trwania lub po jego zakończeniu. Prawo do żądania wyjawienia majątku dłużnika posiada również sąd pierwszej instancji oraz organ uprawniony do wszczęcia egzekucji o ile egzekucja rozpoczęta została z urzędu. Niekiedy żądanie skierowane może być ze strony prokuratora, organizacji pozarządowej lub komornika.
Złożenie wniosku o wyjawienie majątku przed wszczęciem egzekucji
Składając wniosek o wyjawienie majątku dłużnika przed wszczęciem postępowania egzekucyjnego, wierzyciel powinien przedstawić dowody na to, że z majątku dłużnika, albo też z przypadających dłużnikowi bieżących świadczeń periodycznych za okres sześciu miesięcy, uzyskanie zaspokojenia w pełni nie jest możliwe oraz dołączyć tytuł wykonawczy.
Art. 913 Kodeks postępowania cywilnego § 2 Wierzyciel może żądać wyjawienia majątku także przed wszczęciem egzekucji, jeżeli: 1) uprawdopodobni, że nie uzyska zaspokojenia w pełni swojej należności ze znanego mu majątku albo z przypadających dłużnikowi bieżących świadczeń periodycznych za okres sześciu miesięcy; 2) po uzyskaniu tytułu wykonawczego wezwał dłużnika do zapłaty stwierdzonej nim należności listem poleconym za potwierdzeniem odbioru, a dłużnik nie spełnił świadczenia w terminie 14 dni od dnia doręczenia wezwania do zapłaty. |
Złożenie wniosku o wyjawienie majątku po wszczęciu egzekucji
W sytuacji gdy po rozpoczęciu egzekucji zajęty w egzekucji majątek dłużnika nie rokuje zaspokojenia egzekwowanych należności lub jeżeli na skutek prowadzonej egzekucji nie wierzyciel nie uzyskał w pełni zaspokojenia swej należności, zobowiązany jest on to wykazać. Jak spełnić realizację wyżej wspomnianych przesłanek?
Wierzyciel może dowieść, że nie uzyskał wymiernego zadośćuczynienia, dołączając do wniosku dokumenty pokazujące bezskuteczność egzekucji. Mogą to być w szczególności:
postanowienie o umorzeniu postępowania egzekucyjnego,
wezwanie do złożenia wyjaśnień przed umorzeniem,
protokoły zajęcia.
Wyjawienie majątku dotyczy również rzeczy
Wyjawienie stosowane jest zwykle do świadczeń pieniężnych, ale wniosek można również stosować w egzekucji świadczenia niepieniężnego. Dzieje się tak w przypadku gdy dłużnik ukrywa rzecz, do której wydania jest zobowiązany.
Art. 1045 Kodeks postępowania cywilnego Jeżeli komornik nie znalazł u dłużnika rzeczy lub dokumentu, które mają być odebrane, sąd na wniosek wierzyciela nakaże dłużnikowi, aby wyjawił, gdzie one się znajdują, i aby złożył przyrzeczenie, że jego oświadczenia są zgodne z prawdą. Przepisy dotyczące przyrzeczenia przy wyjawieniu majątku stosuje się odpowiednio. |
Rozpatrzenie wniosku o wyjawienie majątku
Sąd bada czy wniosek nie zawiera braków formalnych. Po stwierdzeniu prawidłowości wzywa na posiedzenie dłużnika.
Pisemny spis majątku
Dłużnik w odpowiedzi na wniosek o wyjawienie majątku zobowiązany jest do pisemnego sporządzenia spisu swojego majątku oraz miejsca jego położenia pod groźbą sankcji. Dopuszczalne jest też złożenie wyjawienia majątku ustnie do protokołu. Co ważne, w trakcie posiedzenia wierzyciel ma możliwość zadawania dodatkowych pytań dłużnikowi. Jest to istotne narzędzie służące ostatecznej weryfikacji wiedzy o możliwym majątku dłużnika, dlatego nie warto o tym przywileju zapominać.
Niestawienie się na wezwanie
Jeżeli ten bez usprawiedliwienia nie stawi się w sądzie bądź nie złoży wykazu lub odmówi odpowiedzi na zadane mu pytanie albo złożenia przyrzeczenia, sąd może zastosować sankcję w postaci m.in.:
grzywny,
nakazu przymusowego doprowadzenia do sądu przez policję,
zastosowania aresztu na okres nie dłuższy niż miesiąc.
O skuteczność instytucji wyjawienia majątku dłużnika przesądza przede wszystkim możliwość zastosowania środków przymusu (m.in. doprowadzenie do sądu przez policję) oraz sankcji o charakterze penalnym (m.in. areszt na okres nie dłuży niż miesiąc), a także stosunkowo niski koszt (opłata sądowa za złożenie wniosku wynosi 40 zł). Na koniec należy pamiętać, że wniosek o wyjawienie majątku dłużnika nie przerywa biegu przedawnienia (tak orzekł Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 19 listopada 2010 r., III CZP 92/10).
