Pracownik, który doznał szkody w postaci uszczerbku na zdrowiu w wyniku wypadku przy pracy, może żądać od pracodawcy świadczenia odszkodowawczego na podstawie przepisów prawa cywilnego, jeżeli szkoda nie została w całości pokryta przez świadczenia z ustawy wypadkowej. Sprawdź jakie konsekwencje niesie dla pracodawcy wypadek przy pracy pracownika!
Roszczenie uzupełniające
Poszkodowany pracownik, który uległ wypadkowi przy pracy, może wystąpić z roszczeniem o uzupełniające świadczenie do pracodawcy na podstawie przepisów prawa cywilnego. Pracownik może wystąpić o nie jedynie wtedy, gdy świadczenia przyznane na podstawie przepisów ustawy wypadkowej nie pokrywają w całości kosztów wynikających z uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia i powstałej krzywdy.
Pracownik przebywał na zwolnieniu lekarskim w związku z wypadkiem przy pracy, w którym doznał urazu głowy i złamał lewą rękę i obie nogi. W protokole powypadkowym zespół powypadkowy stwierdził, że przyczyną wypadku było niezapewnienie przez pracodawcę bezpiecznych warunków pracy na wysokości. Pracodawca nie dostarczył pracownikowi środków ochrony indywidualnej w postaci szelek bezpieczeństwa i hełmu ochronnego, a także dopuścił do wykonywania pracy bez wymaganej obecności drugiego pracownika.
Podczas zwolnienia pracownik poddał się kosztownej rehabilitacji, która miała na celu przygotowanie go do zmiany zawodu.
Pracownik wniósł przeciwko pracodawcy pozew do sądu cywilnego o ustalenie prawa do okresowego świadczenia, które miało pokryć koszty leczenia i rehabilitacji. Powództwo poszkodowanego pracownika w tej kwestii zostało jednak oddalone, ponieważ nie została mu przyznana renta z ZUS.
Poszkodowany pracownik będzie mógł ponownie ubiegać się o dodatkowe świadczenie od pracodawcy na podstawie przepisów o odpowiedzialności cywilnej, jednak dopiero po wyczerpaniu prawa do świadczeń przysługujących mu na podstawie przepisów ustawy wypadkowej.
Warunki odpowiedzialności odszkodowawczej
Pracownik występujący z powództwem przeciwko pracodawcy o wypłatę świadczeń uzupełniających nie może w postępowaniu sądowym powołać się jedynie na fakt wypadku przy pracy, który został potwierdzony w protokole powypadkowym. Musi wykazać, że jego działanie lub zaniechanie wywołało negatywne skutki w postaci uszczerbku na zdrowiu.
Zadaniem pracownika jest wykazanie istnienia określonych przesłanek odpowiedzialności odszkodowawczej:
- ciążącą na pracodawcy odpowiedzialność z tytułu czynu niedozwolonego (na zasadzie winy lub ryzyka);
- poniesioną szkodę (uszczerbek na zdrowiu);
- związek przyczynowy pomiędzy wypadkiem a powstaniem szkody.
Odpowiedzialność na zasadzie winy
Odpowiedzialność na zasadzie winy (art. 415 Ustawy Kodeks cywilny) pojawia się, gdy pracodawca nie dopełnił ciążących na nim obowiązków związanych z zapewnieniem bezpiecznych i higienicznych warunków pracy (co powinno zostać stwierdzone w protokole powypadkowym). Pracodawca odpowiada zarówno za naruszenie przepisów bhp, jak i za złamanie ogólnych zasad bhp, wynikających z doświadczenia życiowego czy wiedzy technicznej, a także logicznego rozumowania.
Odpowiedzialność na zasadzie ryzyka
Pracodawca, który prowadzi zakład lub przedsiębiorstwo wprawiane w ruch za pomocą sił przyrody, takich jak para, gaz, elektryczność, paliwa płynne itp., ponosi odpowiedzialność za szkodę na osobie lub mieniu, wyrządzoną komukolwiek przez ruch tego przedsiębiorstwa lub zakładu.
Okolicznościami wyłączającymi odpowiedzialność pracodawcy na zasadzie ryzyka są:
siła wyższa, czyli zdarzenie wyjątkowe, nadzwyczajne, którego zajście jest niemożliwe do przewidzenia i zapobieżenia (np. powódź, zamieć, pożar, wojna, zamieszki społeczne);
wyłączna wina poszkodowanego pracownika lub osoby trzeciej, za którą pracodawca nie ponosi odpowiedzialności (np. klient, dostawca) – art. 435 § 1 kc.
Uszczerbek na zdrowiu
Aby móc wystąpić z roszczeniem o uzupełniające świadczenie do pracodawcy, pracownik musi udowodnić, że doznał szkody w postaci uszczerbku na zdrowiu, spowodowanego wypadkiem przy pracy.
Pojęcie uszczerbku na zdrowiu nie zostało zdefiniowane w żadnej ustawie, jednakże należy przyjąć, iż jest to zaburzenie organizmu polegające na naruszeniu czynności narządu ciała i powodujące upośledzenie czynności organizmu albo rozstroju zdrowia.
Związek przyczynowy pomiędzy wypadkiem a powstaniem szkody
Ostatnim warunkiem do spełnienia przez poszkodowanego pracownika jest wskazanie, że w wyniku wypadku przy pracy nastąpiło znaczne pogorszenie się sytuacji materialnej jego lub innych osób uprawnionych (bliskich poszkodowanemu), albo wskazanie doznanej przez niego krzywdy.
Poszkodowany pracownik musi udowodnić, że jego aktualny stan majątkowy jest gorszy od stanu sprzed wypadku. W wyniku doznanego uszczerbku na zdrowiu wymaga długotrwałego leczenia lub pogorszyły się jego widoki na przyszłość, albo doszło do częściowej lub całkowitej utraty zdolności do pracy.
Musi również wykazać, że doznał krzywdy, która może być określana jako ból i cierpienie fizyczne lub psychiczne, przejawiające się jako obniżony nastrój, przygnębienie, utrata radości życia, rozstrój emocjonalny.
Wypadek przy pracy - świadczenia odszkodowawcze
Pracownikowi, który uległ wypadkowi przy pracy i odpowiedzialność za to ponosi pracodawca, na podstawie przepisów prawa cywilnego przysługują:
- jednorazowe odszkodowanie za uszczerbek majątkowy (art. 444 § 1 kc) – świadczenie to może zostać przyznane z tytułu poniesionych kosztów wynikłych z powstania uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia, tj. kosztów leczenia, specjalnej pielęgnacji i opieki, przyuczania do nowego zawodu;
- zadośćuczynienie pieniężne za uszczerbek niemajątkowy (art. 445 § 1 kc) – sąd może przyznać poszkodowanemu odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę, którego celem jest złagodzenie jej skutków;
- renty (art. 444 § 2 kc) – przyznana przez sąd renta powinna rekompensować uszczerbek w dochodach poszkodowanego, powstały w wyniku wypadku przy pracy.
Z roszczeniem do pracodawcy mogą także zwrócić się członkowie rodziny poszkodowanego, który w wyniku wypadku przy pracy poniósł śmierć. Przysługują im wówczas:
- jednorazowe odszkodowanie za uszczerbek majątkowy (art. 446 § 3 kc) – świadczenie to może zostać przyznane przez sąd, jeżeli wskutek śmierci pracownika nastąpiło znaczne pogorszenie ich sytuacji życiowej;
- zadośćuczynienia pieniężne za uszczerbek niemajątkowy (art. 446 § 4 kc) – sąd może przyznać członkom rodziny odpowiednią sumę pieniężną za doznane cierpienie psychiczne i fizyczne.
Przedawnienie roszczeń
Roszczenia uzupełniające dochodzone przez pracownika, który uległ wypadkowi z winy pracodawcy, objęte są trzyletnim terminem przedawnienia. Jego bieg rozpoczyna się od chwili, w której poszkodowany dowiedział się o powstaniu szkody i o osobie obowiązanej do jej naprawienia, przy czym obie te przesłanki powinny wystąpić łącznie (art. 442 § 1 kc).
Podsumowanie
Pracownik, który uległ wypadkowi przy pracy, może dochodzić roszczeń uzupełniających od pracodawcy, jeżeli świadczenia przyznane na podstawie przepisów ustawy wypadkowej nie pokrywają w całości kosztów wynikających z uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia i powstałej krzywdy.
Zgodnie z przepisami prawa poszkodowany pracownik może żądać od pracodawcy: jednorazowego odszkodowania za uszczerbek majątkowy; zadośćuczynienia pieniężnego za uszczerbek niemajątkowy oraz renty. Jeżeli w wyniku wypadku przy pracy pracownik poniósł śmierć, z roszczeniem do pracodawcy mogą wystąpić członkowie rodziny.
