Przepisy dotyczące fundacji rodzinnej są nadal w toku procedury ustawodawczej, jednakże mamy już dostęp do projektu ustawy, w związku z czym możemy przybliżyć jej najważniejsze elementy konstrukcyjne. W naszym artykule opisane zostały zasady działania fundacji rodzinnej.
Powstanie fundacji rodzinnej
Zgodnie z założeniami ustawodawcy wskazanymi w uzasadnieniu do projektu ustawy fundacja rodzinna ma za zadanie zapewnić stabilność sukcesji oraz prowadzenia majątku przez kolejne pokolenia.
Fundacja rodzinna zajmuje się zarządzaniem posiadanym majątkiem i zapewnia jego ochronę oraz spełnia świadczenia na rzecz wskazanego przez fundatora beneficjenta.
Powstaje ona na skutek aktu założycielskiego i – co istotne – nabywa osobowość prawną z chwilą wpisu do rejestru fundacji rodzinnych. Jak zatem widać, będzie ona osobnym bytem prawnym w stosunku do fundatora czy też beneficjenta.
Fundację rodzinną tworzy się na podstawie oświadczenia fundatora o jej utworzeniu w akcie założycielskim albo w testamencie. W obu przypadkach konieczne jest zachowanie formy aktu notarialnego.
Ponadto przepisy wskazują, że do utworzenia fundacji rodzinnej jest wymagane:
- złożenie oświadczenia fundatora o utworzeniu fundacji rodzinnej i ustalenie statutu;
- ustanowienie organów fundacji rodzinnej wymaganych przez ustawę albo statut;
- wniesienie przez fundatora mienia,
- wpisanie do rejestru fundacji rodzinnych.
Jeżeli chodzi o wspomniane mienie wniesione przez fundatora, to wskażmy, że wnosi on do fundacji rodzinnej mienie przeznaczone na realizację jej celów, którego wartość wynosi co najmniej 100 000 zł.
Organizacyjne zasady działania fundacji rodzinnej
Fundacja rodzinna działa, opierając się na statucie sporządzonym w formie aktu notarialnego. Określa on jej najważniejsze elementy, takie jak nazwę, siedzibę, cele, mienie czy też jej beneficjentów.
Jeżeli chodzi o beneficjentów fundacji rodzinnej, to wskażmy, że może nim być:
- osoba fizyczna albo
- organizacja pożytku publicznego, o której mowa w przepisach o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie.
Poza tym fundacja rodzinna posiada organy, którymi są zarząd, rada protektorów albo zgromadzenie beneficjentów.
Zarząd prowadzi sprawy fundacji rodzinnej i reprezentuje ją na zewnątrz. Dodatkowo odpowiada za realizację jej celów oraz bieżące ustalanie stanu płynności finansowej i jej wypłacalności.
Rada protektorów jest organem fakultatywnym, ponieważ przepisy wskazują, że fundator w statucie może ustanowić radę protektorów. Jeżeli jednak liczba beneficjentów przekracza 25 osób, ustanowienie rady protektorów jest obowiązkowe. Pełni ona funkcje nadzorcze w stosunku do zarządu w zakresie przestrzegania prawa i postanowień zawartych w statucie.
Natomiast zgromadzenie beneficjentów tworzą beneficjenci, którym w statucie przyznano uprawnienie do uczestnictwa w nim.
Podatkowe kwestie dotyczące fundacji rodzinnej
Wraz z planowanym wprowadzeniem do polskiego porządku prawnego instytucji fundacji rodzinnej dojdzie do zmiany przepisów podatkowych z tym związanych.
Zwróćmy uwagę na proponowaną nową treść przepisów ustawy o podatku od spadków i darowizn. Czytamy, że podatkowi temu podlegać będzie również nabycie przez osoby fizyczne od fundacji rodzinnej świadczeń oraz mienia likwidowanej fundacji.
Obowiązek podatkowy ciąży na nabywcy świadczeń fundacji rodzinnej, a powstaje z chwilą spełnienia świadczenia.
Nabycie świadczeń od fundacji podlegać będzie opodatkowaniu w wysokości 19% podstawy opodatkowania, a fundacja rodzinna będzie pełnić rolę płatnika z tytułu nabycia świadczeń.
Projekt przewiduje również nowe zwolnienie od podatku określone w art. 4c ustawy, gdzie podano, że zwalnia się od podatku nabycie świadczenia fundacji rodzinnej przez małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, rodzeństwo, ojczyma i macochę fundatora oraz przez fundatora, jeżeli przedmiotem świadczenia jest mienie wniesione do fundacji przez tego fundatora.
Jak wskazaliśmy na wstępie, fundacja rodzinna zostanie wyposażona w osobowość prawną, co z kolei spowoduje, że stanie się ona podatnikiem podatku CIT. W związku z tym do ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych dodaje się przepis wskazujący, że podatnik będący fundacją rodzinną jest obowiązany:
- w prowadzonej ewidencji rachunkowej wyodrębnić rzeczy, prawa majątkowe oraz środki pieniężne otrzymane od każdego z fundatorów ze wskazaniem tych fundatorów;
- prowadzić ewidencję rachunkową w sposób zapewniający ustalenie przychodów, kosztów uzyskania przychodów i dochodu (straty) pochodzących z rzeczy, praw majątkowych oraz środków pieniężnych pochodzących od każdego z fundatorów z podziałem na fundatorów;
- prowadzić ewidencję rachunkową w sposób zapewniający ustalenie fundatora, od którego pochodzą środki przeznaczone na świadczenia przekazywane beneficjentowi, a także fundatorowi.
Końcowo warto także wspomnieć o zmianie, jaka nastąpi w ramach ustawy PIT. Otóż projekt zakłada dodanie do tej ustawy nowego art. 21 ust. 1 pkt 105a, który podaje, że zwalnia się od podatku dochód uzyskany ze zbycia udziałów w spółce kapitałowej, udziałów w spółdzielni, papierów wartościowych oraz tytułów uczestnictwa w funduszach kapitałowych, otrzymanych z fundacji rodzinnej przez jej beneficjenta lub fundatora – w części odpowiadającej kwocie zapłaconego podatku od spadków i darowizn.
Na zakończenie przypomnijmy, że wskazane przepisy są dopiero na etapie opiniowania w ramach procedury legislacyjnej. Możliwe zatem, że ich ostateczny kształt będzie nieco różnić się od zaprezentowanych w projekcie regulacji.
