Zakup środków trwałych to największe inwestycje, jakich dokonują podatnicy. W tym przypadku jednak zazwyczaj podatnik nie może zaliczyć dokonanych wydatków od razu w koszty uzyskania przychodów. W praktyce zdarzają się sytuacje, w których następuje zwrot środka trwałego do sprzedawcy.
Koszty uzyskania przychodów – amortyzacja
Definicję kosztów uzyskania przychodów znajdziemy w art. 22 ust.1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych – dalej ustawa o PIT. W świetle powyższego przepisu kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 23.
To znaczy, że aby dany wydatek mógł zostać zaliczony do kosztów uzyskania przychodu, musi on spełniać łącznie następujące przesłanki:
- musi być poniesiony w celu osiągnięcia przychodu lub zachowania, albo zabezpieczenia źródła przychodu,
- nie może być wymieniony w art. 23 ww. ustawy, wśród wydatków niestanowiących kosztów uzyskania przychodów,
- musi być należycie udokumentowany.
W przypadku środków trwałych kosztem są odpisy amortyzacyjne. Jak stanowi art. 22 ust. 8 ustawy o PIT, kosztem uzyskania przychodów są odpisy z tytułu zużycia środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych (odpisy amortyzacyjne) dokonywane wyłącznie zgodnie z art. 22a-22o, z uwzględnieniem art. 23.
Co do zasady amortyzacji podlegają stanowiące własność lub współwłasność podatnika, nabyte lub wytworzone we własnym zakresie, kompletne i zdatne do użytku w dniu przyjęcia do używania:
- budowle, budynki oraz lokale będące odrębną własnością,
- maszyny, urządzenia i środki transportu,
- inne przedmioty
o przewidywanym okresie używania dłuższym niż rok, wykorzystywane przez podatnika na potrzeby związane z prowadzoną przez niego działalnością gospodarczą albo oddane do używania na podstawie umowy najmu, dzierżawy lub umowy określonej w art. 23a pkt 1, zwane środkami trwałymi.
Co nie podlega amortyzacji?
Dany składnik majątku może zostać uznany za środek trwały, w przypadku, gdy spełnia łącznie następujące przesłanki:
- stanowi własność lub współwłasność podatnika,
- został przez niego nabyty lub wytworzony we własnym zakresie,
- jest kompletny i zdatny do użytku,
- jest wykorzystywany przez podatnika na potrzeby prowadzonej przez niego pozarolniczej działalności gospodarczej lub oddany w najem, dzierżawę lub leasing (tzw. leasing operacyjny),
- przewidywany okres jego używalności w prowadzonej przez podatnika działalności musi być dłuższy niż rok.
Ustawodawca uznał, że nie wszystkie zakupy środków trwałych lub wartości niematerialnych i prawnych podlegają amortyzacji.
Amortyzacji nie podlegają:
- grunty i prawa wieczystego użytkowania gruntów,
- budynki mieszkalne wraz ze znajdującymi się w nich dźwigami lub lokale mieszkalne, służące prowadzonej działalności gospodarczej lub wydzierżawiane albo wynajmowane na podstawie umowy, jeżeli podatnik nie podejmie decyzji o ich amortyzowaniu,
- dzieła sztuki i eksponaty muzealne,
- wartość firmy, jeżeli wartość ta powstała w sposób inny niż określony w art. 22b ust. 2 pkt 1 i 1a,
- składniki majątku, które nie są używane na skutek zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej na podstawie przepisów dotyczących zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej albo zaprzestania działalności, w której te składniki były używane; w tym przypadku składniki te nie podlegają amortyzacji od miesiąca następującego po miesiącu, w którym zawieszono albo zaprzestano tej działalności.
Przykład 1.
Przedmiotem działalności spółki jest prowadzenie okręgowej stacji kontroli pojazdów, świadczenie usług serwisowo-remontowych pojazdów, świadczenie usług transportu autobusowego. Budynek stacji kontroli pojazdów znajduje się na działce stanowiącej własność spółki. Obok budynku znajduje się druga działka. Spółka planuje jej zakup, bo w przyszłości chce rozwinąć działalność. Czy zakup działki budowlanej będzie stanowił dla spółki koszt uzyskania przychodu?
W tym przypadku zakup gruntu nie stanowi kosztu uzyskania przychodu. Grunt jest środkiem trwałym, od którego nie nalicza się amortyzacji.
Zwrot środka trwałego
W praktyce gospodarczej podatnicy po zakupie decydują się na zwrot środka trwałego. Powody, dla których następuje zwrot środka trwałego mogą być bardzo różne. W celu zobrazowania problemu posłużymy się poniższym przykładem.
Przykład 2.
Podatnik dokonał zakupu maszyny spawalniczej. Jednak maszyna ta po trzech miesiącach zaczęła się psuć. W związku z tym kupujący zwrócił się o jej naprawienie. Sprzedawca po sprawdzeniu stanu maszyny uznał, że nie ma możliwości jej naprawy. W związku z tym ustalono, że maszyna zostanie zwrócona, a sprzedawca wystawi fakturę korygującą i zwróci podatnikowi w całości zapłaconą kwotę. Podatnik zastanawia się, czy musi dokonać korekty amortyzacji.
Mając na względzie powyższe, należy stwierdzić, że skoro strony pierwotnie (prawidłowo) zawartej transakcji uzgodniły, że środek trwały zostanie zwrócony za zwrotem pierwotnie zapłaconej ceny sprzedaży, to dokonane od wartości początkowej tego środka trwałego odpisy amortyzacyjne, nie mogą stanowić kosztów uzyskania przychodów prowadzonej przez kupującego pozarolniczej działalności gospodarczej. Tym samym w przedstawionej sprawie otrzymanie faktury korygującej i pierwotnie zapłaconej ceny sprzedaży oznacza nie tyle, że poniesione przez podatnika wydatki zostały mu zwrócone „w jakiejkolwiek formie”, lecz że wydatków tych w istocie w sensie ekonomicznym w ogóle nie poniósł (patrz interpretacja indywidualna Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach z dnia 4 lutego 2011 r. numer IBPBI/1/415-1116/10/RM).
W takim przypadku podatnik w momencie otrzymania faktury korygującej winien dokonać korekty kosztów podatkowych (amortyzacji). W sytuacji, gdy korekta kosztu (odpisu amortyzacyjnego) nie jest spowodowana błędem rachunkowym, to korekty dokonujemy w okresie rozliczeniowym, w której podatnik otrzymał fakturę korygującą.
Podsumowując, podatnik, który decyduje się na zwrot środka trwałego, za który otrzyma zwrot środków finansowych oraz fakturę korygującą, winien dokonać w momencie otrzymania dokumentu korygującego korekty amortyzacji.
