Ewidencjonowanie zdarzeń gospodarczych podlegających opodatkowaniu podatkiem VAT odbywa się za pomocą faktur oraz paragonów. Warto zastanowić się nad wzajemnymi relacjami pomiędzy tymi dokumentami. W niniejszym artykule postaramy się udzielić odpowiedzi na pytanie, czy faktura zwalnia z obowiązku wystawienia paragonu fiskalnego?
Obowiązek wystawienia paragonu
Paragon jest dokumentem pochodzącym z kasy fiskalnej. Jak stanowi art. 111 ust. 1 ustawy VAT podatnicy dokonujący sprzedaży na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej oraz rolników ryczałtowych są obowiązani prowadzić ewidencję sprzedaży przy zastosowaniu kas rejestrujących.
Powyższy przepis określa generalną zasadę, z której wynika, że obowiązek prowadzenia ewidencji sprzedaży przy zastosowaniu kasy rejestrującej dotyczy wszystkich podatników, którzy dokonują sprzedaży na rzecz określonych w nim odbiorców, tj. osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej oraz rolników ryczałtowych.
Zatem podstawowym kryterium decydującym o obowiązku stosowania ewidencji za pomocą kas rejestrujących jest status nabywcy wykonywanych przez podatnika świadczeń.
Warto także zaznaczyć, że przedstawiona regulacja wprowadza obowiązek stosowania kasy fiskalnej w przypadku sprzedaży na rzecz ww. nabywców.
Dodatkowo możemy wskazać, że w myśl art. 111 ust. 3a pkt 1 ustawy VAT podatnicy prowadzący ewidencję sprzedaży przy zastosowaniu kas rejestrujących są obowiązani wystawić i wydać nabywcy paragon fiskalny lub fakturę z każdej sprzedaży:
- w postaci papierowej lub
- za zgodą nabywcy w postaci elektronicznej, przesyłając ten dokument w sposób z nim uzgodniony.
Obowiązek wystawienia faktury
Obowiązek ewidencjonowania sprzedaży za pomocą kasy rejestrującej nie wystąpi w przypadku sprzedaży na rzecz innych podmiotów, sprzedaż na rzecz podmiotów prowadzących działalność gospodarczą należy bowiem udokumentować fakturą. Obowiązek ten wynika z treści art. 106b ust. 1 ustawy VAT.
Trzeba jednak przypomnieć, że również osoby fizyczne nieprowadzące działalności gospodarczej mogą domagać się wystawienia faktury. Jak bowiem wynika z treści art. 106b ust. 3 ustawy VAT obowiązek wystawienia faktury powstaje, jeżeli żądanie jej wystawienia zostało zgłoszone w terminie 3 miesięcy, licząc od końca miesiąca, w którym dostarczono towar lub wykonano usługę bądź otrzymano całość lub część zapłaty.
Musimy jednak zaznaczyć, że otrzymane żądanie wystawienia faktury nie zwalnia podatnika z obowiązku wystawienia paragonu fiskalnego.
Na okoliczność tę zwrócił uwagę NSA w wyroku z 27 października 2016 roku (I FSK 431/15), gdzie wskazano, że zbieżność danych na paragonie fiskalnym i na fakturze nie uzasadnia wniosku, iż sprzedawca może wybrać dokument, który wystawi osobie fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej.
Czy faktura zwalnia z obowiązku wystawienia paragonu fiskalnego?
Zasadniczo w przypadku sprzedaży dokonywanej na rzecz przedsiębiorcy należy wystawić fakturę. Jednocześnie możliwe jest również wystawienie paragonu, przy czym odbywa się to na zasadach szczególnych.
Otóż w myśl art. 106b ust. 5 ustawy VAT w przypadku sprzedaży zewidencjonowanej przy zastosowaniu kasy rejestrującej potwierdzonej paragonem fiskalnym fakturę na rzecz podatnika podatku lub podatku od wartości dodanej wystawia się wyłącznie, jeżeli paragon potwierdzający dokonanie tej sprzedaży zawiera numer, za pomocą którego nabywca towarów lub usług jest zidentyfikowany na potrzeby podatku lub podatku od wartości dodanej.
Powyższy przepis nie ogranicza prawa do wystawienia faktury, a jedynie reguluje szczegółowo kwestie dokumentowania transakcji, które uprzednio zostały zewidencjonowane przy zastosowaniu kasy rejestrującej. Przepis ten dotyczy szczególnego przypadku, gdy podatnik otrzymuje paragon fiskalny, a następnie żąda wystawienia do niego faktury.
Stosownie do art. 106h ust. 1 ustawy w przypadku, gdy faktura dotyczy sprzedaży zewidencjonowanej przy zastosowaniu kasy rejestrującej, do egzemplarza faktury pozostającego u podatnika dołącza się paragon dokumentujący tę sprzedaż.
Przy czym powyższej regulacji nie stosuje się, gdy paragon został uznany za fakturę wystawioną zgodnie z art. 106e ust. 5 pkt 3, czyli tzw. fakturę uproszczoną.
Przypomnijmy, że faktura uproszczona jest wystawiana, gdy kwota należności ogółem nie przekracza kwoty 450 zł albo 100 euro.
Podatnik nie ma prawa do wystawiania zwykłej (pełnej) faktury VAT na zasadach ogólnych do wystawionego uprzednio paragonu z NIP-em na rzecz innego podatnika w sytuacji, gdy wartość sprzedanych towarów na paragonie nie będzie przekraczać kwoty brutto 450 zł lub 100 euro, a nabywca zażąda wystawienia pełnej, zwykłej faktury.
Takie też stanowisko zaprezentował Dyrektor KIS w interpretacji z 27 października 2020 roku (nr 0112-KDIL3.4012.495.2020.1.JK).
Przykład 1.
Podatnik, dokumentując sprzedaż na rzecz innego przedsiębiorcy, wystawił paragon o wartości 700 zł z NIP-em. Czy do takiego paragonu możliwe jest wystawienie faktury?
W takim przypadku do paragonu można wystawić fakturę VAT na zasadach ogólnych ponieważ jego wartość przekracza 450 zł.
Przykład 2.
Podatnik, dokumentując sprzedaż na rzecz innego przedsiębiorcy, wystawił paragon o wartości 100 zł z NIP-em. Czy do takiego paragonu możliwe jest wystawienie faktury?
Paragon ten spełnia wymogi faktury uproszczonej. W tych okolicznościach podatnik nie może wystawić zwykłej faktury, nawet jeżeli żądanie takie zgłosi nabywca.
Podsumowując, powyższe zagadnienie wzajemnej relacji paragonu do faktury jest skomplikowane i uzależnione przede wszystkim od statusu nabywcy. Jeżeli jednak rozpatrujemy przypadek sprzedaży dokonanej na rzecz konsumentów, to należy wskazać, że wystawienie faktury nie zwalnia z obowiązku wydania paragonu.
