Najem prywatny a biała lista - warto wiedzieć

Jedną z nowości w zakresie prawa podatkowego jest utworzenie przez ustawodawcę białej listy podatników podatku VAT. Jej elementem jest wskazanie rachunku bankowego podatnika. W związku z tym ciekawym przypadkiem jest sytuacja, w której podatnik dokonuje płatności za prywatny wynajem na rachunek bankowy niewykazany na białej liście. Najem prywatny a biała lista - co warto wiedzieć?

Biała lista podatników VAT

Na wstępie zajmijmy się tematyką związaną z białą listą. Jak stanowi art. 96b ustawy VAT, Szef KAS prowadzi w postaci elektronicznej wykaz podmiotów:

1. w odniesieniu do których naczelnik urzędu skarbowego nie dokonał rejestracji albo które wykreślił z rejestru jako podatników VAT;

2. zarejestrowanych jako podatnicy VAT, w tym podmiotów, których rejestracja jako podatników VAT została przywrócona.

Biała lista podatników zawiera następujące dane:

• firmę (nazwę) lub imię i nazwisko;
• numer, za pomocą którego podmiot został zidentyfikowany na potrzeby podatku, jeżeli taki numer został przyznany;
  Zobacz też:

  • Biała lista podatników VAT – rodzaje rachunków i metod płatności
• status podmiotu:
• w odniesieniu do którego nie dokonano rejestracji albo który wykreślono z rejestru jako podatnika VAT,
• zarejestrowanego jako „podatnik VAT czynny” albo „podatnik VAT zwolniony”, w tym podmiotu, którego rejestracja została przywrócona;
• numer identyfikacyjny REGON, o ile został nadany;
• numer w Krajowym Rejestrze Sądowym, o ile został nadany;
• adres siedziby – w przypadku podmiotu niebędącego osobą fizyczną; 
• adres stałego miejsca prowadzenia działalności albo adres miejsca zamieszkania, w przypadku nieposiadania stałego miejsca prowadzenia działalności – w odniesieniu do osoby fizycznej;
• imiona i nazwiska osób wchodzących w skład organu uprawnionego do reprezentowania podmiotu oraz ich numery identyfikacji podatkowej lub numery PESEL;
• imiona i nazwiska prokurentów oraz ich numery identyfikacji podatkowej lub numery PESEL;
• imię i nazwisko lub firmę (nazwę) wspólnika oraz jego numer identyfikacji podatkowej lub numer PESEL;
• daty rejestracji, odmowy rejestracji albo wykreślenia z rejestru oraz przywrócenia zarejestrowania jako podatnika VAT;
• podstawę prawną odpowiednio odmowy rejestracji, wykreślenia z rejestru oraz przywrócenia zarejestrowania jako podatnika VAT;
• numery rachunków rozliczeniowych, o których mowa w art. 49 ust. 1 pkt 1 Ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Prawo bankowe lub imiennych rachunków w spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej, której podmiot jest członkiem, otwartych w związku z prowadzoną przez członka działalnością gospodarczą – wskazanych w zgłoszeniu identyfikacyjnym lub zgłoszeniu aktualizacyjnym i potwierdzonych przy wykorzystaniu STIR w rozumieniu art. 119zg pkt 6 Ordynacji podatkowej.

Biała lista podatników a koszty uzyskania przychodów

Kwestia dokonywania płatności na rachunek wykazany w białej liście podatników VAT ma swoje konsekwencje na gruncie podatku dochodowego, jeżeli chodzi o kwestię kosztów podatkowych.

Zgodnie z art. 22p ust. 1 pkt 2 ustawy PIT podatnicy prowadzący pozarolniczą działalność gospodarczą nie zaliczają do kosztów uzyskania przychodów kosztu w tej części, w jakiej płatność dotycząca transakcji powyżej 15 000 zł została dokonana przelewem na rachunek inny niż zawarty na dzień zlecenia przelewu w wykazie podmiotów, o którym mowa w art. 96b ust. 1 ustawy VAT – w przypadku dostawy towarów lub świadczenia usług, potwierdzonych fakturą, dokonanych przez dostawcę towarów lub usługodawcę zarejestrowanego na potrzeby podatku od towarów i usług jako podatnik VAT czynny.

Dodajmy, że w myśl art. 22p ust. 4 ustawy PIT przepisu powyższego nie stosuje się, jeżeli zapłata należności przez podatnika została dokonana przelewem na rachunek inny niż zawarty na dzień zlecenia przelewu w wykazie podmiotów, o którym mowa w art. 96b ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług, a podatnik złożył przy pierwszej zapłacie należności przelewem na ten rachunek zawiadomienie, o którym mowa w art. 117ba § 3 pkt 2 Ordynacji podatkowej, do naczelnika urzędu skarbowego właściwego dla podatnika, który dokonał zapłaty należności, w terminie 7 dni od dnia zlecenia przelewu.

W okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego i stanu epidemii ogłoszonych w związku z COVID-19 termin na złożenie powyższego zawiadomienia przedłuża się do 14 dni od dnia zlecenia przelewu.

Najem prywatny a biała lista

Osoba fizyczna wynajmująca swoją prywatną nieruchomość również jest uważana za podatnika podatku VAT. Spełnia bowiem przesłanki działalności gospodarczej, ponieważ dokonuje świadczenia usługi w sposób ciągły dla celów zarobkowych.

W związku z tym pojawia się pytanie, co w sytuacji, gdy osoba fizyczna zajmująca się wynajmem prywatnym będzie otrzymywała wynagrodzenie na rachunek bankowy niewykazany na białej liście. Na problem ten należy spojrzeć z perspektywy najemcy, który w tym przypadku staje przed wątpliwościami związanymi z możliwością ujęcia tego wydatku w kosztach.

Warto zwrócić uwagę, że  sankcja określona w art. 22p ustawy PIT dotyczy wyłącznie transakcji dokonywanych pomiędzy przedsiębiorcami. Nie obejmuje natomiast sytuacji, gdy jedną ze stron transakcji będzie osoba fizyczna nieprowadząca działalności gospodarczej,  tj. niebędąca przedsiębiorcą w rozumieniu ustawy Prawo przedsiębiorców.

To powoduje, że przedsiębiorca wynajmujący nieruchomość może zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów wydatek w postaci czynszu za wynajem nieruchomości od osoby prywatnej, nawet gdy dotyczy to transakcji przekraczającej 15 000 zł, a płatność odbywa się na rachunek bankowy niewskazany na białej liście.

Takie stanowisko potwierdzają również organy podatkowe, czego przykładem jest treść interpretacji  Dyrektora KIS z 5 marca 2020 r., nr 0111-KDIB2-1.4010.602.2019.2.PB. W treści tego pisma możemy przeczytać, że skoro podatnik będzie dokonywał płatności z tytułu najmu/dzierżawy na prywatny rachunek oszczędnościowo-rozliczeniowy, który nie widnieje na tzw. białej liście, należący do osoby fizycznej niebędącej przedsiębiorcą lecz będącej podatnikiem VAT czynnym, to wydatek taki nawet w sytuacji, jeśli dokonywana płatność będzie przekraczać 15 000 zł, będzie mógł zostać uznany za koszt uzyskania przychodu w myśl ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Przechodząc do podsumowania naszego tematu, wskazać należy, że zagadnienie białej listy podatników VAT ściśle związane jest z możliwością ujęcia wydatku w kosztach uzyskania przychodów. Zasadniczo jednak sankcja związana z brakiem możliwości ujęcia w kosztach wydatku poniesionego na rachunek niewykazany na białej liście VAT odnosi się do podmiotów prowadzących działalność gospodarczą w rozumieniu ustawy Prawo przedsiębiorców. Za taki podmiot nie może być natomiast uważana osoba fizyczna wynajmująca swoją prywatną nieruchomość. Choć jest ona traktowana jako podatnik podatku VAT, to jednak nie jest przedsiębiorcą.