Składkę na ubezpieczenie zdrowotne płatnik przekazuje do ZUS-u nie zawsze w wysokości 9% podstawy wymiaru. Bywają sytuacje, gdy występuje obniżenie składki zdrowotnej do wartości podatku. Czy zasada ta stosowana jest również do wynagrodzeń zleceniobiorców?
Czym jest ubezpieczenie zdrowotne?
Podczas wyliczania wynagrodzeń konieczne jest wyliczenie należnych składek ZUS, w tym składki zdrowotnej. W większości przypadków wartość składki na ubezpieczenie zdrowotne ustalana jest następująco: (przychód – składki społeczne finansowane przez pracownika) x 9%.
Składka na ubezpieczenie | Stopa procentowa składki | Składka finansowana przez zleceniobiorcę (%) | Składka finansowana przez zleceniodawcę (%) | |
Emerytalne | 19,52% | 9,76% | 9,76% | |
Rentowe | 8% | 1,5% | 6,50% | |
Chorobowe | 2,45% | 2,45% | ––– | |
Wypadkowe | 1,67%* | ––– | 1,67% | |
Fundusz Pracy | 2,45% | ––– | 2,45% | |
FGŚP | 0,10% | ––– | 0,10% | |
Ubezpieczenie zdrowotne | 9% | 9% | ––– | |
Składkę zdrowotną ZUS przekazuje do Narodowego Funduszu Zdrowia (NFZ), a ubezpieczenie zdrowotne obejmuje świadczenia opieki zdrowotnej, m.in.: wizyty lekarskie, zabiegi i pobyt w szpitalu, refundację recept i niektórych środków leczniczych.
Obniżenie składki zdrowotnej do wysokości podatku przy umowach zleceniach
W myśl art. 83 ust. 1 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych składkę zdrowotną obliczoną za dany miesiąc należy obniżyć do wysokości zaliczki na podatek wyliczonej zgodnie z przepisami obowiązującymi na dzień 31 grudnia 2021 roku. Takie obniżenie trzeba również stosować przy umowach zleceniach.
1. W przypadku gdy składka na ubezpieczenie zdrowotne obliczona przez płatnika, o którym mowa w art. 85 „płatnicy składek na ubezpieczenie zdrowotne” ust. 1–13, zgodnie z przepisami art. 79 „wysokość składki na ubezpieczenie zdrowotne” i art. 81 „ustalanie wysokości składki innych kategorii uprawnionych”, jest wyższa od kwoty ustalonej zgodnie z ust. 2b, składkę obliczoną za poszczególne miesiące obniża się do wysokości tej kwoty.
2. W przypadku nieobliczania przez płatnika, o którym mowa w art. 85 „płatnicy składek na ubezpieczenie zdrowotne” ust. 1–13, zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych od przychodów wolnych od podatku dochodowego zgodnie z przepisami Ustawy z dnia 26 lipca 1991 roku o podatku dochodowym od osób fizycznych, składkę obliczoną za poszczególne miesiące obniża się do wysokości 0 zł, z zastrzeżeniem ust. 3.
2b. Kwotę, o której mowa w ust. 1 i 2a, stanowi zaliczka na podatek dochodowy, obliczona zgodnie z przepisami Ustawy z dnia 26 lipca 1991 roku o podatku dochodowym od osób fizycznych w brzmieniu obowiązującym 31 grudnia 2021 roku.
Wyliczając składkę zdrowotną, należy więc określić wysokość zaliczki na podatek według nieobowiązujących już przepisów (z 2021 roku). W celu ustalenia kwoty należnej zaliczki na podatek dochodowy obliczenia trzeba wykonać w ściśle określonej kolejności:
Od przychodu (wynagrodzenia brutto) oblicza się składki na ubezpieczenia społeczne (13,71% podstawy wymiaru) oraz kwotę kosztów uzyskania przychodów (20% lub 50%).
Ustalony wynik zaokrągla się do pełnych złotych i stanowi on podstawę do naliczenia podatku dochodowego.
Podstawę do naliczenia podatku należy pomnożyć przez 17% lub 32%.
Następnie, aby zweryfikować, w jakiej wysokości pobrać składkę zdrowotną, trzeba ustalić wartość 9% składki na ubezpieczenie zdrowotne: (przychód – składki ZUS finansowane przez pracownika) x 9%.
Ostatnim etapem jest porównanie podatku wyliczonego według przepisów z 2021 roku z wyliczoną 9% składką zdrowotną, jeśli:
podatek wyliczony według przepisów w 2021 roku
podatek wyliczony według przepisów w 2021 roku > 9% składka zdrowotna, wówczas składka na ubezpieczenie zdrowotne nie jest pomniejszana do wysokości zaliczki.
Stosowanie obniżenia jest obowiązkiem i jeżeli się tego nie zrobi, wówczas pobierana jest składka na ubezpieczenie zdrowotne w zawyżonej kwocie i konieczne będzie sporządzenie korekt.
Przykład 1.
Wynagrodzenie zleceniobiorcy wynosi 500,00 zł i stosowane są 20% koszty. Złożył on PIT-2 i w 2023 roku przy obliczaniu zaliczki na podatek pracodawca stosuje kwotę zmniejszającą podatek w wysokości 300,00 zł. Zleceniobiorca nie korzysta z ulg podatkowych.
Czy składka zdrowotna zostanie ograniczona do wysokości zaliczki?
Ustalenie podatku według zasad obowiązujących 31 grudnia 2021 roku:
20% koszty uzyskania przychodu (500,00 zł – 68,55 zł) x 20% = 86,29 zł
podstawa opodatkowania według zasad obowiązujących 31 grudnia 2021 roku: (500,00 zł – 68,55 zł – 86,29 zł) = 345,16 zł, w zaokrągleniu 345,00 zł
zaliczka na podatek według zasad obowiązujących 31 grudnia 2021 roku: 345,00 x 17% = 58,65 zł
Wartość składki na ubezpieczenie zdrowotne 9%: (500,00 zł – 68,55 zł) x 9% = 38,83 zł
58,65 > 38,83 zł – składka na ubezpieczenie zdrowotne nie jest zmniejszana i wyniesie 38,83 zł.
Przykład 2.
Wynagrodzenie zleceniobiorcy wynosi 500,00 zł i stosowane są 50% koszty. Złożył on PIT-2 i w 2023 roku przy obliczaniu zaliczki na podatek pracodawca stosuje kwotę zmniejszającą podatek w wysokości 300,00 zł. Pracownik nie korzysta z ulg podatkowych.
Czy składka zdrowotna zostanie ograniczona do wysokości zaliczki?
Ustalenie podatku według zasad obowiązujących 31 grudnia 2021 roku:
50% koszty uzyskania przychodu (500,00 zł – 68,55 zł) x 20% = 215,73 zł
podstawa opodatkowania według zasad obowiązujących 31 grudnia 2021 roku: (500,00 zł – 68,55 zł – 215,73 zł) = 215,72 zł, w zaokrągleniu 216,00 zł
zaliczka na podatek według zasad obowiązujących 31 grudnia 2021 roku: 216,00 x 17% = 36,72 zł
Wartość składki na ubezpieczenie zdrowotne 9%: (500,00 zł – 68,55 zł) x 9% = 38,83 zł
36,72
Jak wynika z praktyki, obniżenie składki zdrowotnej do wysokości podatku przy umowach zleceniach występuje, gdy są zastosowane 50% koszty uzyskania przychodów.
Natomiast należy pamiętać, że nie można korzystać z obniżenia składki zdrowotnej, w przypadku gdy od przychodu zleceniobiorcy pobierany jest zryczałtowany podatek (art. 83 ust. 3 pkt 6 ustawy zdrowotnej).
Kiedy występuje obniżenie składki zdrowotnej o wysokość podatku, w raporcie ZUS RCA wpisuje się wtedy wyliczoną składkę zdrowotną zmniejszoną do wysokości zaliczki na podatek dochodowy i w takiej wysokości odprowadza do ZUS-u.
Obniżenie składki zdrowotnej u osoby wykonującej zlecenie najprawdopodobniej nastąpi w sytuacji, gdy w odniesieniu do niej stosuje się 50% koszty uzyskania przychodu. Jeżeli jednak mają zastosowanie 20% koszty, wówczas takie obniżenie nie wystąpi.
