Nowy Ład obowiązujący od 1 stycznia 2022 roku budzi wiele kontrowersji. Nowy Ład wprowadził wiele niekorzystnych zmian, które okazały się wyjątkowo dotkliwe dla osób prowadzących działalności gospodarcze. Podstawą wymiaru składki zdrowotnej dla przedsiębiorców prowadzących księgowość na podstawie Podatkowej Księgi Przychodów i Rozchodów, a więc stosujących jako formę opodatkowania skalę podatkową lub podatek liniowy jest dochód. Dotychczas podstawą wymiaru składki zdrowotnej dla przedsiębiorców była zadeklarowana kwota, nie niższa jednak niż 75% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw w 4 kwartale roku poprzedniego, włącznie z wypłatami z zysku. Podstawą wymiaru składki zdrowotnej zarówno dla przedsiębiorców opodatkowujących dochody z działalności według skali podatkowej, jak i podatkiem liniowym jest aktualnie dochód. W celu obliczenia wysokości daniny przedsiębiorcy stosujący jako formę opodatkowania skalę podatkową stosują 9% stawkę, natomiast liniowcy 4,9% stawkę. Wyjaśniamy, w jaki sposób spis z natury wpływa na wysokość składki zdrowotnej.
Spis z natury a podstawa wymiaru składki zdrowotnej – zmiany w Nowym Ładzie
Początkowo założenia Nowego Ładu wykluczały uwzględnienie różnic remanentowych przy obliczaniu podstawy wymiaru składki zdrowotnej. Skutkiem takiego brzmienia przepisów w razie sprzedaży towarów pozostałych na stanie na koniec 2021 roku i wykazanych w obowiązkowym spisie z natury na koniec roku było powstanie nieadekwatnie wysokiej składki zdrowotnej. Pozostawienie przepisów w takiej formie skutkowałoby stratą dla przedsiębiorców rozliczających się na podstawie PKPiR, którym na koniec 2021 roku pozostały na stanie towary. Sprzedaż tych towarów w kolejnym roku powodowałaby, że przedsiębiorcy na potrzeby ustalenia wysokości składki zdrowotnej nie mogliby wykazać kosztu nabycia tych towarów.
Przepisy wywołały wiele kontrowersji, dlatego ustawodawcy zdecydowali się na wprowadzenie modyfikacji. W nowelizacji Nowego Ładu zawarte zostały uregulowania, że dochód na potrzeby składki zdrowotnej ustalany jest z uwzględnieniem różnic remanentowych. Przy obliczaniu składki zdrowotnej dla przedsiębiorców prowadzących Podatkową Księgę Przychodów i Rozchodów ostatecznie uwzględniane są zatem różnice remanentowe, dzięki czemu podatnicy unikną zapłaty wysokiej daniny z tytułu składki zdrowotnej w razie sprzedaży zapasów z zeszłego roku. Różnice remanentowe uwzględniane są także przy obliczaniu wysokości składki zdrowotnej przez przedsiębiorców sporządzających spis z natury w trakcie roku. W odniesieniu do 2022 roku przedsiębiorca nie będzie musiał zwiększać dochodu dla celów składki zdrowotnej, jeżeli remanent końcowy będzie wyższy od remanentu początkowego. Uwzględnianie różnic remanentowych przy ustalaniu dochodu na potrzeby składki zdrowotnej to z pewnością korzystna i potrzebna zmiana w Nowym Ładzie.
Zasady sporządzania spisu z natury
Na podstawie art. 24 ust 1 rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie prowadzenia Podatkowej księgi przychodów i rozchodów podatnicy są obowiązani do sporządzenia i wpisania do księgi spisu z natury:
- na dzień 1 stycznia,
- na koniec każdego roku podatkowego,
- na dzień rozpoczęcia działalności w ciągu roku podatkowego,
- w razie utraty w ciągu roku podatkowego prawa do opodatkowania ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych,
- w przypadku zmiany wspólnika,
- w razie zmiany proporcji udziałów wspólników lub likwidacji działalności.
Obowiązek sporządzenia spisu z natury na dzień 1 stycznia roku podatkowego nie dotyczy podatników, którzy sporządzili spis z natury na koniec poprzedniego roku podatkowego. W tym przypadku zamiast spisu z natury na dzień 1 stycznia roku podatkowego do księgi wpisuje się spis z natury sporządzony na dzień 31 grudnia poprzedniego roku podatkowego.
Spisem z natury objęte są następujące składniki majątku:
- towary handlowe,
- materiały podstawowe i pomocnicze,
- półwyroby,
- produkcja w toku,
- wyroby gotowe,
- braki i odpady.
Spis z natury zawiera co najmniej następujące dane:
- imię i nazwisko właściciela zakładu (nazwę firmy),
- datę sporządzenia spisu,
- numer kolejny pozycji arkusza spisu z natury,
- szczegółowe określenie towaru i innych składników,
- jednostkę miary,
- ilość stwierdzoną w czasie spisu,
- cenę w złotych i groszach za jednostkę miary,
- wartość wynikającą z przemnożenia ilości towaru przez jego cenę jednostkową,
- wartość wynikającą z przemnożenia liczby innych składników przez ich cenę jednostkową,
- łączną wartość spisu z natury oraz klauzulę „Spis zakończono na pozycji…”,
- podpisy osób sporządzających spis oraz podpis właściciela zakładu (wspólników).
W jaki sposób spis z natury wpływa na dochód?
Coroczne sporządzenie spisu z natury i ustalenie różnic remanentowych jest niezbędne dla celów wyliczenia dochodu z działalności gospodarczej w prawidłowej kwocie za dany rok podatkowy. Zgodnie z art. 24 ust. 2 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych u podatników osiągających dochody z działalności gospodarczej i prowadzących księgi przychodów i rozchodów dochodem z działalności jest różnica pomiędzy przychodem a kosztami uzyskania:
- powiększona o różnicę pomiędzy wartością remanentu końcowego i początkowego, jeżeli wartość remanentu końcowego jest wyższa niż wartość remanentu początkowego;
- pomniejszona o różnicę pomiędzy wartością remanentu początkowego i końcowego, jeżeli wartość remanentu początkowego jest wyższa.
Powyższa zasada ustalenia dochodu z prowadzonej działalności gospodarczej wskazuje, że w celu ustalenia dochodu należy obliczyć różnicę między przychodem i kosztami uzyskania przychodu, a wynik tego działania skorygować o różnice remanentowe.
Przedsiębiorcy rozliczający się na podstawie Podatkowej Księgi Przychodów i Rozchodów mogą samodzielnie decydować, kiedy chcą sporządzić spis z natury. Nie ma przeciwwskazań, aby w razie potrzeby spis z natury był sporządzany i wpisywany do PKPiR co miesiąc lub kwartał. Spis z natury sporządzony na koniec każdego miesiąca lub kwartału ma wpływ na wysokość dochodu za dany miesiąc bądź kwartał, a co za tym idzie na kwotę podatku dochodowego do zapłaty za dany okres rozliczeniowy. Obliczana zaliczka na podatek dochodowy uwzględnia bowiem różnice remanentowe na bieżąco.
Przykład 1.
Pani Jowita prowadzi jednoosobową działalność gospodarczą w zakresie sprzedaży mieszkań, jako formę opodatkowania stosuje podatek liniowy. Obowiązkowy spis z natury na koniec 2021 roku wynosił 700 000 zł i odnosił się do 1 mieszkania przygotowanego do sprzedaży. Sprzedaż mieszkania nastąpiła w 2022 roku za 1 000 000 zł. Przy obliczaniu dochodu na potrzeby podatku dochodowego pani Jowita uwzględnia różnice remanentowe, co oznacza, że płaci podatek od faktycznie uzyskanego dochodu, czyli 300 000 zł.
Ustalając podstawę wymiaru składki zdrowotnej zgodnie z pierwotnie obowiązującymi przepisami, dochód pani Jowity dla celów tej składki wyniósłby 1 000 000 zł, gdyż różnice remanentowe nie miałyby wpływu na podstawę wymiaru tej składki. W konsekwencji pani Jowita zapłaciłaby składkę zdrowotną liczoną od 1 000 000 zł. Kobieta jako formę opodatkowania stosuje podatek liniowy, więc składka zdrowotna wyniosłaby 49 000 zł.
4,9% x 1 000 000 zł = 49 000 zł
W razie, gdyby pani Jowita stosowała jako formę opodatkowania skalę podatkową, składka zdrowotna wyniosłaby 90 000 zł.
9% x 1 000 000 zł = 90 000 zł
Ostatecznie wprowadzono nowelizację Nowego Ładu – zgodnie z nowym brzmieniem przepisów dochód na potrzeby składki zdrowotnej ustalany jest z uwzględnieniem różnic remanentowych. Oznacza to, że podstawą wymiaru składki zdrowotnej dla pani Jowity będzie dochód w wysokości 300 000 zł.
1 000 000 zł – 700 000 zł = 300 000 zł
Pani Jowita stosuje podatek liniowy jako formę opodatkowania, dlatego zapłaci składkę zdrowotną w wysokości 14 700 zł.
4,9% x 300 000 zł = 14 700 zł
W razie gdyby pani Jowita opodatkowywała swoje dochody z działalności według skali podatkowej, zapłaciłaby składkę zdrowotną w wysokości 27 000 zł.
9% x 300 000 zł = 27 000 zł
