Dodatek za szczególne warunki pracy nie może być wliczany do wysokości minimalnego wynagrodzenia

Zasady określenia wysokości minimalnego wynagrodzenia reguluje Ustawa z dnia 10 października 2002 roku o minimalnym wynagrodzeniu za pracę. Określa ona, jakie składniki mają wpływ na wysokość wynagrodzenia, a jakich się nie uwzględnia. Czy dodatek za szczególne warunki pracy wlicza się do minimalnego wynagrodzenia? Odpowiedź poniżej.

Zasady kształtowania wynagrodzenia za pracę

Wynagrodzenie za pracę powinno być tak ustalone, aby odpowiadało w szczególności rodzajowi wykonywanej pracy i kwalifikacjom wymaganym przy jej wykonywaniu, a także uwzględniało ilość i jakość świadczonej pracy.

W celu określenia wynagrodzenia za pracę ustala się w trybie przewidzianym w art. 77¹–77³ Kodeksu pracy (kp) wysokość oraz zasady przyznawania pracownikom stawek wynagrodzenia za pracę określonego rodzaju lub na określonym stanowisku, a także innych (dodatkowych) składników wynagrodzenia, jeżeli zostały one przewidziane z tytułu wykonywania określonej pracy.

Zgodnie z art. 77¹ kp warunki wynagradzania za pracę i przyznawania innych świadczeń związanych z pracą ustalają układy zbiorowe pracy zgodnie z przepisami działu jedenastego, z zastrzeżeniem przepisów art. 77²–77⁵ kp.

Pracodawca zatrudniający co najmniej 50 pracowników nieobjętych zakładowym układem zbiorowym pracy ani ponadzakładowym układem zbiorowym pracy odpowiadającym wymaganiom określonym w art. 77² § 3 kp ustala warunki wynagradzania za pracę w regulaminie wynagradzania.

Pracodawca zatrudniający co najmniej 20 i mniej niż 50 pracowników nieobjętych zakładowym układem zbiorowym pracy ani ponadzakładowym układem zbiorowym pracy odpowiadającym wymaganiom określonym w art. 77² § 3 ustala warunki wynagradzania za pracę w regulaminie wynagradzania, jeżeli zakładowa organizacja związkowa wystąpi z wnioskiem o jego ustalenie.

W regulaminie wynagradzania pracodawca może ustalić także inne świadczenia związane z pracą i zasady ich przyznawania.

Zasady kształtowania wysokości minimalnego wynagrodzenia

Zgodnie z art. 6 ust. 1 ustawy o minimalnym wynagrodzeniu za pracę wysokość wynagrodzenia pracownika zatrudnionego w pełnym miesięcznym wymiarze czasu pracy nie może być niższa od wysokości minimalnego wynagrodzenia ustalonego w trybie art. 2 i 4.

Do obliczenia wysokości wynagrodzenia pracownika przyjmuje się przysługujące pracownikowi składniki wynagrodzenia i inne świadczenia wynikające ze stosunku pracy zaliczone według zasad statystyki zatrudnienia i wynagrodzeń określonych przez Główny Urząd Statystyczny do wynagrodzeń osobowych, z zastrzeżeniem art. 6 ust. 5.

Istotne jest, jakie świadczenia pracownika nie są uwzględniane przy określaniu wynagrodzenia.

Według stanu na 31 grudnia 2023 roku przy obliczaniu wysokości wynagrodzenia pracownika nie uwzględnia się:

1. nagrody jubileuszowej;
2. odprawy pieniężnej przysługującej pracownikowi w związku z przejściem na emeryturę lub rentę z tytułu niezdolności do pracy;
3. wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych;
4. dodatku do wynagrodzenia za pracę w porze nocnej;
5. dodatku za staż pracy.

Przykład 1.

Pan Jan pracuje jako spawacz. Zgodnie z Rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze obsługa urządzeń podstawowych i pomocniczych w spawalniach i zgrzewalniach rur i walczaków, czyli praca spawacza, zalicza się do prac w szczególnych warunkach. Do 31 grudnia 2023 roku otrzymywany przez pana Jana dodatek za pracę w szczególnych warunkach był liczony do wysokości wynagrodzenia pracownika.

Oczywiście dla uznania, że praca jest wykonywana w warunkach szczególnych w rozumieniu ustawy, wymagane jest wykonywanie tej pracy stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na stanowisku określonym zgodnie z § 2 ust. 1 Rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. 

Z kolei dla oceny, czy pracownik pracował w szczególnych warunkach, nie ma istotnego znaczenia nazwa zajmowanego przez niego stanowiska, tylko rodzaj powierzonej mu pracy.

Dodatek za szczególne warunki pracy nie może być wliczany do wysokości minimalnego wynagrodzenia - zmiany od 1 stycznia 2024 roku

Od 1 stycznia 2024 roku w zakresie świadczeń, jakie nie są uwzględniane przy określaniu wysokości wynagrodzenia, dodany został dodatek za szczególne warunki pracy.

Od 1 stycznia 2024 roku art. 6 ust. 5 ustawy o minimalnym wynagrodzeniu brzmieć będzie:

„Przy obliczaniu wysokości wynagrodzenia pracownika nie uwzględnia się:

1. nagrody jubileuszowej;
2. odprawy pieniężnej przysługującej pracownikowi w związku z przejściem na emeryturę lub rentę z tytułu niezdolności do pracy;
3. wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych;
4. dodatku do wynagrodzenia za pracę w porze nocnej;
5. dodatku za staż pracy;
6. dodatku za szczególne warunki pracy”.

Wyżej wymieniona zmiana została wprowadzona Ustawą z dnia 28 lipca 2023 roku o zmianie ustawy o emeryturach pomostowych oraz niektórych innych ustaw.

Świadczenia wskazane w punktach 1– 4 nie wymagają wyjaśnienia. Wynikają one albo z Kodeksu pracy albo z ustaw szczególnych.

Jeżeli chodzi o „dodatek za staż pracy”, to jest to dodatek do wynagrodzenia przysługujący pracownikowi z tytułu osiągnięcia ustalonego okresu zatrudnienia na zasadach określonych w odrębnych przepisach, układzie zbiorowym pracy, innym opartym na ustawie porozumieniu zbiorowym, regulaminie wynagradzania, statucie określającym prawa i obowiązki stron stosunku pracy, umowie o pracę lub spółdzielczej umowie o pracę.

W przypadku nowo dodanego wyłączenia – „dodatku za szczególne warunki pracy” to dodatek do wynagrodzenia z tytułu wykonywania pracy w warunkach szczególnie uciążliwych lub szczególnie szkodliwych dla zdrowia, pracy związanej z dużym wysiłkiem fizycznym lub umysłowym bądź pracy szczególnie niebezpiecznej, przysługujący pracownikowi na zasadach określonych w odrębnych przepisach, układzie zbiorowym pracy, innym opartym na ustawie porozumieniu zbiorowym, regulaminie wynagradzania, statucie określającym prawa i obowiązki stron stosunku pracy, umowie o pracę lub spółdzielczej umowie o pracę.

Tym samym, mając na uwadze powyższy przykład pana Jana – dodatek za szczególne warunki pracy nie będzie uwzględniany przy obliczaniu wysokości wynagrodzenia.