Likwidacja firmy wiąże się z koniecznością sporządzenia spisu z natury obejmującego zarówno materiały i towary, jak też składniki majątku firmy, przy których zakupie podatnik miał prawo odliczyć VAT. Od wykazanych w remanencie pozycji przedsiębiorca, likwidując działalność, zobowiązany jest odprowadzić do urzędu skarbowego podatek VAT. Czy można się uchronić przed obowiązkiem zapłaty podatku? Jak doprowadzić do sytuacji, w której końcowym spisem z natury nie byłyby objęte żadne towary czyli remanent końcowy miałby wartość “zero”? Przeczytaj nasz artykuł i dowiedz się, jak nie płacić VAT od remanentu!
Zbycie całego przedsiębiorstwa
Jeżeli przed likwidacją działalności przedsiębiorca zdecyduje się wnieść odpłatnie (sprzedaż) lub nieodpłatnie (wniesienie aportem) całe przedsiębiorstwo do spółki, operacja ta nie będzie podlegała opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług (art. 6 ust. 1 ustawy o VAT). Warunkiem jest to, aby zbycia dokonano przed likwidacją jednoosobowej działalności gospodarczej, a dokładniej przed zaprzestaniem wykonywania czynności podlegających opodatkowaniu. Dzięki temu po zakończonej transakcji wartość spisu z natury sporządzanego w jednoosobowej działalności gospodarczej wyniesie 0 zł. Przedsiębiorca nie będzie wtedy zobowiązany przy likwidacji działalności do opłacania podatku VAT od remanentu końcowego.
Likwidacja firmy a postępowanie zgodne z przepisami, czyli jak nie płacić vat od remanentu
Przepisy podatkowe dopuszczają możliwość stosowania takich rozwiązań, czego potwierdzeniem są liczne interpretacje podatkowe wydawane w tym temacie na wniosek przedsiębiorców.
Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie w interpretacji indywidualnej (IPPP2-443-444/10-2/AK) z dnia 1 września 2010 roku postanowił:
“(...) o ile, jak wskazał Wnioskodawca, przedmiotem aportu będzie przedsiębiorstwo w rozumieniu art. 55 ustawy Kodeks cywilny, to czynność ta podlegać będzie wyłączeniu spod działania ustawy o podatku od towarów i usług, a zatem nie będzie podlegać opodatkowaniu tym podatkiem. (...) Wnioskodawca wskazał, iż Spółka, do której wniósł aportem całe swoje jednoosobowe przedsiębiorstwo kontynuuje działalność w identycznym zakresie z wykorzystaniem majątku trwałego, towarów, programów komputerowych, bazy klientów i kontaktów wykorzystywanych dotychczas w przedsiębiorstwie jednoosobowym. Po tym zdarzeniu Wnioskodawca złożył zawiadomienie o zaprzestaniu wykonywania czynności opodatkowanych na formularzu VAT-Z wraz z informacją o stanie remanentu likwidacyjnego (remanent zerowy)”.
Również Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu w interpretacji indywidualnej (ILPP2/443-91/13-4/SJ) z dnia 30 kwietnia 2013 roku potwierdza zasadność postępowania podatników w kwestii wyceny remanentu końcowego jednoosobowej działalności gospodarczej (także spółki cywilnej osób fizycznych) wniesionych aportem do innej spółki przed dokonaniem likwidacji:
“(...) w niniejszej sprawie mamy do czynienia z wniesieniem całego przedsiębiorstwa spółki cywilnej w rozumieniu art. 551 k.c. aportem do spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w trakcie prowadzenia przez Spółkę cywilną działalności gospodarczej. W konsekwencji, w analizowanym przypadku, na moment likwidacji (będącej skutkiem wniesienia aportu do spółki z o.o.) spółka cywilna nie będzie już posiadała żadnych towarów, w stosunku do których przysługiwało jej prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego. (...) Reasumując, w związku z planowanym wniesieniem całego przedsiębiorstwa Spółki cywilnej (w rozumieniu art. 551 Kodeksu cywilnego), w formie aportu do spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, nie wystąpi obowiązek dokonania spisu z natury na dzień rozwiązania Spółki cywilnej oraz rozliczenia podatku VAT, zgodnie z art. 14 ust. 1 pkt 1 ustawy”.
Wybrane wady zbycia firmy
Jako główną i znaczącą wadę takiego rozwiązania można uznać brak możliwości wyłączenia ze zbycia niektórych towarów (zwykle tych, które nie podlegają ujęciu w remanencie) należących do działalności. Zbyciu podlega bowiem zwykle całe przedsiębiorstwo, choć przepisy dopuszczają również tzw. zbycie zorganizowanej jego części. Tu jednak należy przede wszystkim mieć na uwadze kwestię ustalenia do kiedy zespół składników materialnych i niematerialnych można uznać za przedsiębiorstwo. W wyroku NSA (II FSK 1489/11) z 27 marca 2013 roku sąd wskazał:
“(...) kryterium oceny, czy przedmiot czynności prawnej stanowi przedsiębiorstwo będzie pewien poziom zorganizowania i wyodrębnienie funkcjonalne, a przede wszystkim zdolność do tego, aby przy pomocy składników majątkowych objętych umową prowadzić dotychczasową działalność gospodarczą”.
Wyodrębnienie zatem niektórych składników majątku przed zbyciem przedsiębiorstwa jest możliwe, ale podlegać będzie szczególnej ocenie organów skarbowych.
Sprzedaż poszczególnych składników majątku przed likwidacją firmy
Rozwiązaniem prowadzącym do wykazania przy zamykaniu działalności “zerowego” remanentu likwidacyjnego może być również sprzedaż poszczególnych składników majątku - szczególnie tych, które podlegałyby ujęciu w końcowym spisie z natury sporządzanym dla celów rozliczenia podatku VAT. Oczywiście takie rozwiązanie wiąże się z wykazaniem podatku należnego od sprzedaży. Tu jednak zaletą jest fakt, iż to podatnik decyduje, które ze składników majątku sprzedaje, co w pierwszym przedstawionym rozwiązaniu nie było możliwe. Należy również mieć na uwadze, iż wyprzedając towary czy majątek firmowy, przedsiębiorca sam decyduje o ich cenie sprzedaży. Ograniczenie jego kompetencji w tym zakresie miałoby miejsce tylko wówczas, gdyby sprzedaż dokonywana była na rzecz podmiotów powiązanych (art. 25 u.p.d.o.f). Przykładem byłaby sprzedaż majątku działalności na rzecz członków rodziny przedsiębiorcy.
Przedsiębiorca planujący zaprzestanie prowadzenia działalności gospodarczej może uchronić się więc przed opłacaniem podatku VAT od remanentu likwidacyjnego. Taką możliwość daje decyzja o wniesieniu aportem całego przedsiębiorstwa do spółki, pod warunkiem, że zbycie nastąpi przed likwidacją działalności. Innym rozwiązaniem jest sprzedaż poszczególnych towarów, czy też składników majątku pozostających na dzień likwidacji. Każde z rozwiązań ma wady i zalety, a wybór optymalnego sposobu postępowania zależy od indywidualnych potrzeb danego przedsiębiorcy.
