Odpowiedzialność pracodawcy za pobieranie podatku, składek

Pracodawca, w odniesieniu do zatrudnionych przez siebie osób, pełni funkcję płatnika zaliczek podatku dochodowego od osób fizycznych, składek na ubezpieczenia społeczne oraz wpłat do PPK. Niedopełnienie obowiązków ciążących w tym zakresie na pracodawcy może się dla niego wiązać z negatywnymi konsekwencjami finansowymi i karnymi. Jaka jest odpowiedzialność pracodawcy za pobieranie podatku, składek i PPK?

Odpowiedzialność pracodawcy za pobieranie podatku

Jak stanowi art. 31 Ustawy z dnia 26 lipca 1991 roku o podatku dochodowym od osób fizycznych, osoby fizyczne, osoby prawne oraz jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej, zwane w ustawie „zakładami pracy” (alternatywnie można również stosować określenie „pracodawca”) są obowiązane jako płatnicy obliczać i pobierać w ciągu roku zaliczki na podatek dochodowy od osób, które uzyskują od tych zakładów przychody ze stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej lub spółdzielczego stosunku pracy, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego wypłacane przez zakłady pracy, a w spółdzielniach pracy – wypłaty z tytułu udziału w nadwyżce bilansowej.

Zaliczki podatku za miesiące od stycznia do grudnia wynoszą:

za miesiące, w których dochód podatnika uzyskany od początku roku w tym zakładzie pracy nie przekroczył kwoty stanowiącej górną granicę pierwszego przedziału skali podatkowej – 12% dochodu uzyskanego w danym miesiącu;
za miesiąc, w którym dochód podatnika uzyskany od początku roku w tym zakładzie pracy przekroczył kwotę stanowiącą górną granicę pierwszego przedziału skali podatkowej – 12% od tej części dochodu uzyskanego w tym miesiącu, która nie przekroczyła tej kwoty, i 32% od nadwyżki ponad kwotę stanowiącą górną granicę pierwszego przedziału skali;
za miesiące następujące po miesiącu, o którym mowa w pkt 2 – 32% dochodu uzyskanego w danym miesiącu.

Inne szczegółowe regulacje dotyczące zaliczek podatku, w tym przy opodatkowaniu dochodów łącznie z małżonkiem, zawarto w art. 32 ustawy o PIT.

W myśl art. 30 ust. 1 Ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 roku Ordynacja podatkowa płatnik, który nie dokonał obliczenia i pobrania od podatnika podatku i wpłacenia go we właściwym terminie organowi podatkowemu, odpowiada za podatek niepobrany lub podatek pobrany, a niewpłacony całym swoim majątkiem. Jeżeli w postępowaniu podatkowym organ podatkowy stwierdzi taką okoliczność, wydaje decyzję o odpowiedzialności podatkowej płatnika, w której określa wysokość należności z tytułu niepobranego lub pobranego, a niewpłaconego podatku.

Zobacz też:

Osoby prawne oraz jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej, będące płatnikami lub inkasentami, są obowiązane wyznaczyć osoby, do których obowiązków należy obliczanie i pobieranie podatków oraz terminowe wpłacanie organowi podatkowemu pobranych kwot, a także zgłosić właściwemu miejscowo organowi podatkowemu imiona, nazwiska i adresy tych osób. Zgłoszenia trzeba dokonać w terminie wyznaczonym do dokonania pierwszej wpłaty, a w razie zmiany osoby wyznaczonej – w terminie 14 dni od dnia, w którym wyznaczono inną osobę.

Ponadto zgodnie z art. 78 Ustawy z dnia 10 września 1999 roku Kodeks karny skarbowy płatnik, który nie pobiera podatku albo pobiera go w kwocie niższej od należnej, podlega karze grzywny do 720 stawek dziennych albo karze pozbawienia wolności do lat 2, albo obu tym karom łącznie. Jeżeli kwota niepobranego podatku jest małej wartości, sprawca czynu zabronionego podlega karze grzywny do 720 stawek dziennych. Jeżeli kwota niepobranego podatku nie przekracza ustawowego progu, sprawca czynu zabronionego podlega karze grzywny za wykroczenie skarbowe.

Natomiast w myśl art. 79 kks płatnik, który nie wyznacza w wymaganym terminie osoby, do której obowiązków należy obliczanie i pobieranie podatków oraz terminowe wpłacanie organowi podatkowemu pobranych kwot, lub nie zgłasza właściwemu miejscowo organowi podatkowemu wymaganych danych takiej osoby, podlega karze grzywny za wykroczenie skarbowe. Tej samej karze podlega płatnik, który nie składa w terminie deklaracji.

Odpowiedzialność pracodawcy za pobieranie składek ZUS

Pracodawca jest płatnikiem składek na ubezpieczenia społeczne w odniesieniu do zatrudnionych u niego pracowników.

Do podstawowych obowiązków płatników składek ZUS należą:

dokonanie zgłoszenia osoby ubezpieczonej do ubezpieczeń społecznych,
wyrejestrowanie – w przypadku ustania tytułu ubezpieczeń,
comiesięczne rozliczanie i opłacanie należnych składek w odpowiednich terminach.

Odpowiedzialność za wykroczenia przeciwko przepisom ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych określono w art. 98 tej ustawy. Zgodnie ze wspomnianym przepisem, kto, jako płatnik składek albo osoba obowiązana do działania w imieniu płatnika:

nie dopełnia obowiązku opłacania składek na ubezpieczenia społeczne w przewidzianym przepisami terminie;
nie zgłasza wymaganych ustawą danych lub zgłasza nieprawdziwe dane, lub udziela w tych sprawach nieprawdziwych wyjaśnień, lub odmawia ich udzielenia;
udaremnia lub utrudnia przeprowadzenie kontroli;
nie dopełnia obowiązku wypłacania świadczeń z ubezpieczeń społecznych i zasiłków finansowanych z budżetu państwa albo wypłaca je nienależnie;
nie prowadzi dokumentacji związanej z obliczaniem składek oraz z wypłatą świadczeń z ubezpieczeń społecznych;
nie dopełnia obowiązku przesyłania deklaracji rozliczeniowych oraz imiennych raportów miesięcznych w przewidzianym terminie;
nie dopełnia obowiązku przekazywania dokumentów związanych z ubezpieczeniami społecznymi i ubezpieczeniem zdrowotnym w formie określonej w art. 47a ust. 1 i 2 ustawy (tj. w formie odpowiedniego dokumentu elektronicznego, ewentualnie – w określonych przypadkach – w formie dokumentu pisemnego według ustalonego wzoru albo w formie wydruku z oprogramowania)

– podlega karze grzywny do 5000 złotych.

Ponadto zgodnie z art. 219 Kodeksu karnego, kto narusza przepisy prawa o ubezpieczeniach społecznych, nie zgłaszając, nawet za zgodą zainteresowanego, wymaganych danych albo zgłaszając nieprawdziwe dane mające wpływ na prawo do świadczeń lub ich wysokość, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.

Odpowiedzialność pracodawcy za pobieranie wpłat PPK

Zgodnie z art. 2 ust. 1 pkt 20 Ustawy z dnia 4 października 2018 roku o pracowniczych planach pracodawca, jako płatnik składek na ubezpieczenia społeczne w odniesieniu do swoich pracowników, ma również status podmiotu zatrudniającego - płatnika wpłat do PPK.

Pracodawca-podmiot zatrudniający:

zawiera umowę o zarządzanie PPK, jeżeli zatrudnia co najmniej 1 osobę zatrudnioną, w której imieniu jest obowiązany zawrzeć umowę o prowadzenie PPK;
zawiera w imieniu i na rzecz osób zatrudnionych w podmiocie zatrudniającym umowę o prowadzenie PPK;
finansuje wpłaty podstawowe do PPK z własnych środków, wraz z pracownikiem-uczestnikiem PPK;
może zadeklarować finansowanie wpłat dodatkowych do PPK;
oblicza i dokonuje wpłat do wybranej instytucji finansowej finansowanych przez siebie;
oblicza, pobiera od pracownika-uczestnika PPK i dokonuje do wybranej instytucji finansowej wpłat finansowanych przez pracownika-uczestnika PPK (art. 7 ust. 1, art. 14 ust. 1 i art. 28 ust. 2 ustawy o PPK).

Przepisy karne dotyczące niedopełnienia obowiązków pracodawcy-podmiotu zatrudniającego zawarto w art. 106-108 ustawy o PPK, w których przewidziano odpowiedzialność za niżej scharakteryzowane czyny.

Kto, jako podmiot zatrudniający albo osoba obowiązana do działania w imieniu podmiotu zatrudniającego, nie dopełnia obowiązku zawarcia umowy o zarządzanie PPK w przewidzianym przepisami terminie, podlega karze grzywny w wysokości do 1,5% funduszu wynagrodzeń u danego podmiotu zatrudniającego w roku obrotowym poprzedzającym popełnienie czynu zabronionego.

Kto, jako podmiot zatrudniający albo osoba obowiązana do działania w imieniu podmiotu zatrudniającego:

nie dopełnia obowiązku zawarcia w imieniu i na rzecz osoby zatrudnionej umowy o prowadzenie PPK w przewidzianym terminie;
nie dopełnia obowiązku dokonywania wpłat do PPK w przewidzianym przepisami terminie;
nie zgłasza wymaganych ustawą danych lub zgłasza nieprawdziwe dane albo udziela w tych sprawach nieprawdziwych wyjaśnień, lub odmawia ich udzielenia;
nie prowadzi dokumentacji związanej z obliczaniem wpłat do PPK

– podlega karze grzywny w wysokości od 1000 zł do 1 000 000 zł.

Kto, jako podmiot zatrudniający albo osoba upoważniona do działania w imieniu podmiotu zatrudniającego lub działająca z inicjatywy tego podmiotu, nakłania osobę zatrudnioną lub uczestnika PPK do rezygnacji z oszczędzania w PPK, podlega karze grzywny w wysokości do 1,5% funduszu wynagrodzeń u danego podmiotu zatrudniającego w roku obrotowym poprzedzającym popełnienie czynu zabronionego.

Przedstawione zasady odpowiedzialności pracodawcy, jako płatnika podatku PIT, składek ZUS i wpłat do PPK, pozwalają stosować wobec podmiotów naruszających odnośne przepisy dotkliwe sankcje, zarówno w aspekcie ekonomicznym (finansowym), jak i karnym.

Polecamy:

Arkusz spis z natury - wzór z omówieniem