Spółka cywilna stanowi specyficzną formę prowadzenia działalności gospodarczej. Nie posiada ona własnego majątku. W spółce tej właścicielami poszczególnych składników majątku pozostają wspólnicy spółki w ramach współwłasności łącznej. To z kolei rodzi wątpliwości co do tego jak powinno zostać rozliczone wycofanie samochodu ze spółki cywilnej na cele osobiste wspólnika.
Charakterystyka spółki cywilnej
Spółka cywilna została opisana w Kodeksie cywilnym. Jak podaje art. 860 kc przez umowę spółki wspólnicy zobowiązują się dążyć do osiągnięcia wspólnego celu gospodarczego przez działanie w sposób oznaczony, w szczególności przez wniesienie wkładów. Natomiast w myśl art. 863 kc wspólnik nie może rozporządzać udziałem we wspólnym majątku wspólników ani udziałem w poszczególnych składnikach tego majątku.
Taka konstrukcja przepisów powoduje, że w ramach spółki cywilnej mamy do czynienia ze współwłasnością łączną wspólników. Zasadniczo zatem spółka nie posiada odrębnego majątku. Jest to nadal majątek wspólników, jednakże objęty współwłasnością bezudziałową.
Warto również zauważyć, że na gruncie podatku PIT spółka cywilna (tak samo jak każda spółka osobowa) jest transparentna podatkowo. Oznacza to, że podatnikiem tego podatku nie jest spółka, lecz każdy z jej wspólników proporcjonalnie do posiadanego w niej udziału.
Kwestia posiadanego udziału wpływa zarówno na rozliczanie przychodów, jak i kosztów z pozarolniczej działalności gospodarczej przez każdego wspólnika.
Wycofanie składnika majątku ze spółki
Nie jest sprzeczne z prawem działanie polegające na wycofaniu składnika majątku wykorzystywanego do celów firmowych w spółce cywilnej do majątku prywatnego wspólników.
Trzeba jednak mieć na uwadze, że w takim przypadku nie dochodzi do zmiany właściciela. Jak już bowiem wskazaliśmy, właścicielem firmowych składników są wspólnicy spółki, a nie sama spółka. To powoduje, że w momencie wycofania mamy jedynie do czynienia z przekształceniem współwłasności łącznej we współwłasność ułamkową.
To powoduje, że po stronie podatników nie występuje żadne przysporzenie majątkowe, które można by zakwalifikować jako przychód podlegający opodatkowaniu. W konsekwencji samo wycofanie składnika majątku ze spółki do majątku osobistego jest neutralne podatkowo.
Tak też wypowiedział się Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w interpretacji z 26 stycznia 2018 r., nr 0113-KDIPT2-3.4011.341.2017.5.RR. Organ podatkowy stwierdził, że wycofanie „z majątku spółki cywilnej do majątku prywatnego nie będzie nosić w istocie cech zbycia, jak również nie będzie posiadać przymiotu odpłatności, zatem to wycofanie to nie spowoduje powstania przychodu w rozumieniu przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych”.
Przykład 1.
Dwuosobowa spółka cywilna wykorzystuje w zakresie prowadzonej działalności samochód osobowy. Wspólnicy postanowili wycofać samochód z majątku firmowego do swojego majątku prywatnego. Takie wycofanie nie spowoduje powstania przychodu podatkowego.
Wycofanie samochodu ze spółki cywilnej - zniesienie współwłasności samochodu
Na skutek dokonanego wycofania dochodzi do zmiany współwłasności łącznej na współwłasność ułamkową. Często jednak ostatecznym celem wspólników jest, aby wyłącznym właścicielem stał się tylko jeden z nich. Aby tak się stało, konieczne jest dokonanie zniesienia współwłasności.
Ta czynność może już wywołać określone skutki podatkowe. Zależeć to będzie od przyjętego modelu rozliczenia pomiędzy wspólnikami.
Jeżeli wspólnicy zdecydują się znieść współwłasność w sposób odpłatny, to po stronie wspólnika otrzymującego spłatę powstanie konieczność uregulowania podatku od czynności cywilnoprawnych w zakresie otrzymanej spłaty.
Przykład 2.
Z dwuosobowej spółki cywilnej wycofano samochód osobowy. Wspólnicy postanowili odpłatnie znieść współwłasność. Jeden z nich otrzymał od drugiego spłatę w wysokości 10 000 zł. Od otrzymanej kwoty wspólnik zobowiązany jest opłacić podatek PCC w terminie 14 dni. W tym samym terminie należy złożyć zeznanie PCC-3.
Jeżeli wspólnicy zdecydują się na nieodpłatne zniesienie współwłasności, to czynność ta wywoła skutki na gruncie podatku od spadków i darowizn. Zakres przedmiotowy tego podatku obejmuje również nieodpłatne zniesienie współwłasności. W tym jednak przypadku obowiązek podatkowy będzie spoczywał na wspólniku otrzymującym samochód na własność.
Jak podaje art. 7 ust. 6 ustawy o podatku od spadków i darowizn, przy nabyciu w drodze nieodpłatnego zniesienia współwłasności podstawę opodatkowania stanowi wartość rzeczy lub praw majątkowych, w części przekraczającej wartość udziału we współwłasności, który przed jej zniesieniem przysługiwał nabywcy. Stawka podatku uzależniona jest od stopnia pokrewieństwa pomiędzy stronami.
Warto w tym miejscu wspomnieć o zwolnieniu od podatku możliwym do zastosowania w tym przypadku. Jak bowiem podaje art. 4 ust. 1 pkt 15 wspomnianej wyżej ustawy, zwalnia się od podatku nabycie przez osoby zaliczone do I grupy podatkowej własności rzeczy lub praw majątkowych w drodze nieodpłatnego zniesienia współwłasności.
Przykład 3.
Z dwuosobowej spółki cywilnej wycofano samochód osobowy. Wspólnicy postanowili nieodpłatnie znieść współwłasność. Wartość udziału określono na poziomie ceny rynkowej i wynosi ona 10 000 zł. Wspólnicy są braćmi. W tym przypadku czynność ta będzie neutralna podatkowo, ponieważ do nieodpłatnego zniesienia współwłasności zastosowanie znajdzie zwolnienie określone w art. 4 ust. 1 pkt 15 ustawy o podatku od spadków i darowizn.
Sprzedaż wycofanego samochodu
Wspólnik, który otrzymuje wycofany pojazd do swojego majątku prywatnego, może być zainteresowany jego sprzedażą.
W tym zakresie należy pamiętać, że choć jest to sprzedaż majątku prywatnego, to nie znajduje tu zastosowania przepis wskazujący, że po upływie 6 miesięcy od nabycia sprzedaż rzeczy ruchomych nie podlega opodatkowaniu.
Zgodnie z art. 10 ust. 2 pkt 3 ustawy PIT powyższa reguła nie ma zastosowania do odpłatnego zbycia składników majątku wykorzystywanych w prowadzonej działalności, nawet jeżeli przed zbyciem zostały wycofane z działalności gospodarczej, a między pierwszym dniem miesiąca następującego po miesiącu, w którym składniki majątku zostały wycofane z działalności i dniem ich odpłatnego zbycia, nie upłynęło 6 lat.
To powoduje, że dopiero po 6 latach, licząc od pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym miało miejsce wycofanie samochodu ze spółki cywilnej, wspólnik może taki pojazd sprzedać bez podatku. W innym przypadku powstanie przychód z pozarolniczej działalności gospodarczej.
Zagadnienie wycofania samochodu ze spółki cywilnej do majątku prywatnego wspólników jest złożone i może wywoływać skutki w sferze różnych podatków. Warto zatem zdawać sobie sprawę z mogących się pojawić konsekwencji dotyczących poszczególnych czynności związanych z wycofaniem, zniesieniem współwłasności oraz odpłatnym zbyciem samochodu.
