Wycofanie samochodu ze spółki jawnej i przekazanie do prywatnych majątków wspólników może generować określone skutki zarówno w podatku VAT, jak i PIT. Równocześnie może też okazać się, że taka czynność będzie neutralna podatkowo. W poniższym artykule przedstawiamy zatem jej podatkowe konsekwencje.
Wycofanie samochodu ze spółki jawnej do majątku wspólników a podatek VAT
Analizując przedstawiony problem na gruncie podatku VAT, w pierwszej kolejności należy wskazać, że spółka jawna jest odrębnym podatnikiem tego podatku względem wspólników. Nie mamy zatem do czynienia z transparentnością podatkową spółki właściwą dla podatku PIT.
Przypadek nieodpłatnego wycofania pojazdu ze spółki należy analizować przez pryzmat art. 7 ust. 2 ustawy VAT. Przepis ten podaje, że opodatkowaniu podlega przekazanie nieodpłatnie przez podatnika towarów należących do jego przedsiębiorstwa, w szczególności:
- przekazanie lub zużycie towarów na cele osobiste podatnika lub jego pracowników, w tym byłych pracowników, wspólników, udziałowców, akcjonariuszy, członków spółdzielni i ich domowników, członków organów stanowiących osób prawnych, członków stowarzyszenia;
- wszelkie inne darowizny
– jeżeli podatnikowi przysługiwało, w całości lub w części, prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego z tytułu nabycia, importu lub wytworzenia tych towarów lub ich części składowych.
W rezultacie warunkiem wystąpienia obowiązku podatkowego po stronie spółki jest istnienie prawa do odliczenia podatku naliczonego przy nabyciu pojazdu. To oznacza, że jeżeli spółka jawna przy zakupie pojazdu nie miała prawa do odliczenia podatku naliczonego (np. z uwagi na zastosowane zwolnienie podatkowe), to nieodpłatne przekazanie pojazdu do majątku prywatnego wspólników nie będzie podlegać opodatkowaniu VAT.
Natomiast w przypadku, gdy wspomniane prawo do odliczenia występowało, należy kierować się regulacją art. 29a ust. 2 ustawy VAT, który to podaje, że w przypadku dostawy towarów, o której mowa w art. 7 ust. 2, podstawą opodatkowania jest cena nabycia towarów lub towarów podobnych, a gdy nie ma ceny nabycia – koszt wytworzenia, określone w momencie tej dostawy towarów.
Jak wskazał Dyrektor KIS w interpretacji z 31 marca 2021 roku (nr 0113-KDIPT1-3.4012.56.2021.2.JM), podstawą opodatkowania jest cena nabycia lub koszt wytworzenia towaru określone w momencie dostawy towaru, tj. w momencie jego przekazania. Oznacza to, że podstawą opodatkowania jest wprawdzie cena nabycia lub koszt wytworzenia towaru, lecz skorygowana na dzień, w którym dochodzi do nieodpłatnego przekazania przedmiotowego towaru. Zatem w omawianej sytuacji na podstawie art. 29a ust. 2 ustawy podstawą opodatkowania będzie cena nabycia towarów rozumiana jako cena zaktualizowana na moment dokonania nieodpłatnego przekazania towaru, czyli cena, jaką spółka uzyskałaby w razie sprzedaży pojazdu. To powoduje, że należy brać pod uwagę cenę aktualną, a nie historyczną.
Przykład 1.
Spółka jawna w 2020 roku zakupiła samochód osobowy o wartości netto 100 000 zł. Z tytułu zakupu odliczyła podatek VAT. W 2021 roku samochód uległ wypadkowi. W 2024 roku został przekazany do majątku prywatnego wspólników. Rzeczoznawcza ustalił, że na dzień przekazania wartość pojazdu to 70 000 zł. Jak kształtuje się kwestia podatku VAT w tym przypadku?
Nieodpłatne przekazanie będzie generować obowiązek zapłaty podatku należnego VAT po stronie spółki jawnej, ponieważ miała ona prawo do odliczenia podatku naliczonego. Podstawą opodatkowania będzie jednak cena z dnia nieodpłatnego przekazania, czyli 70 000 zł.
Na marginesie warto dodać, że nieodpłatne przekazanie nie podlega dokumentowaniu fakturą VAT. Spółka może w tym zakresie sporządzić dokument wewnętrzny.
Wycofanie samochodu ze spółki jawnej i przekazanie go do majątku wspólników a podatek PIT
Jak zaznaczyliśmy na wstępie, na gruncie podatku PIT spółka jawna jest transparentna podatkowo, co oznacza, że podatnikami tego podatku są wspólnicy, a nie sama spółka. W obrębie podatku dochodowego od osób fizycznych należy wskazać na dwa możliwe scenariusze.
Pierwszy przypadek to wycofanie pojazdu z majątku spółki do majątku wspólników zgodnie z posiadanymi udziałami. W takim przypadku wycofanie pojazdu będzie dla wspólników neutralne podatkowo, co potwierdza treść interpretacji indywidualnej Dyrektora KIS 24 listopada 2022 roku (nr 0114-KDWP.4011.43.2022.1.ŁZ).
Co istotne, po takim wycofaniu pomiędzy wspólnikami dochodzi do powstania współwłasności pojazdu. Aby ostatecznie znalazł się on w majątku tylko jednego ze wspólników, należy dokonać zniesienia współwłasności. Jeśli natomiast takie zniesienie będzie miało charakter nieodpłatny, to taka czynność podlega opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn.
Zgodnie z art. 2 ust. 1 pkt 3 ustawy PIT czynności podlegające opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn nie podlegają opodatkowaniu podatkiem dochodowym, w związku z czym nieodpłatne zniesienie współwłasności nie generuje żadnych obowiązków w podatku PIT.
W tym miejscu warto też dodać, że zgodnie z art. 4 ust. 1 pkt 15 ustawy o podatku od spadków i darowizn zwalnia się od podatku nabycie przez osoby zaliczone do I grupy podatkowej własności rzeczy lub praw majątkowych w drodze nieodpłatnego zniesienia współwłasności.
Przykład 2.
Ojciec oraz syn są udziałowcami w równych częściach w spółce jawnej, która zakupiła samochód osobowy. Został on przekazany z majątku spółki do majątku wspólników w taki sposób, że każdy otrzymał 50% prawa własności. Następnie doszło do nieodpłatnego zniesienia współwłasności, na skutek czego samochód stał się wyłączną własnością syna. Jakie skutki podatkowe powstaną w opisanym przypadku?
Opisane zdarzenia będą w całości neutralne podatkowo. Po pierwsze wycofanie pojazdu do majątku wspólników zgodnie z posiadanymi udziałami nie generuje po stronie wspólników przychodu w rozumieniu ustawy PIT. Następnie czynność nieodpłatnego zniesienia współwłasności pomiędzy ojcem a synem korzysta ze zwolnienia określonego w art. 4 ust. 1 pkt 15 ustawy SD.
Na marginesie warto dodać, że zwolnienie określone w art. 4 ust. 1 pkt 15 ustawy SD jest zwolnieniem ustawowym i przysługuje z mocy prawa. Ustawodawca nie zastrzegł w tym przypadku żadnych dodatkowych warunków, a zatem fakt nieodpłatnego zniesienia współwłasności nie musi być zgłaszany do US.
Neutralne podatkowo na gruncie podatku PIT jest wyłącznie takie wycofanie, które ma charakter ekwiwalentny. Dlatego też drugi przypadek, który należy przeanalizować, dotyczy sytuacji, w której pojazd jest bezpośrednio wycofywany do majątku tylko jednego wspólnika.
Organy podatkowe stoją na stanowisku, że w takim przypadku po stronie wspólnika powstanie przychód z nieodpłatnych świadczeń, o którym mowa w art. 14 ust. 2 pkt 8 ustawy PIT. Przepis ten stanowi, że przychodem z działalności gospodarczej jest wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń, obliczonych zgodnie z art. 11 ust. 2–2b, z zastrzeżeniem ust. 2g i art. 21 ust. 1 pkt 125 i 125a. Kwotą przychodu będzie w takim przypadku wartość nadwyżki pojazdu ponad udział wspólnika w spółce.
Podsumowując, przypadek wycofania samochodu ze spółki jawnej i przekazanie go do majątku wspólników może generować różne konsekwencje podatkowe, zarówno jeżeli weźmiemy pod uwagę podatek VAT, jak i podatek PIT. Co więcej, mogą również pojawić się skutki podatkowe w sferze podatku od spadków i darowizn w sytuacji, gdy do nieodpłatnego zniesienia współwłasności wycofanego pojazdu dochodzi pomiędzy osobami spoza I grupy podatkowej.
