50-procentowe koszty podatkowe w ramach działalności gospodarczej

Osoby fizyczne osiągające dochody z praw autorskich mogą skorzystać z uprzywilejowanych kosztów podatkowych, które wynoszą aż 50% kwoty przychodu. Nic nie stoi na przeszkodzie, aby twórcy wykonywali swoje prace w ramach prowadzonej działalności gospodarczej. W związku z tym pojawia się pytanie, czy również w tej formie możliwe są do uwzględnienia 50-procentowe koszty. Problematyka ta będzie przedmiotem niniejszej analizy.

Twórca i 50-procentowe koszty uzyskania przychodów

W przypadku osób fizycznych uzyskujących dochody z praw majątkowych, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 7 ustawy PIT, możliwe jest stosowanie podwyższonych 50-procentowych kosztów uzyskania przychodów.

Wskażmy, że w myśl art. 18 ustawy PIT za przychód z praw majątkowych uważa się w szczególności przychody z praw autorskich i praw pokrewnych w rozumieniu odrębnych przepisów, praw do projektów wynalazczych, praw do topografii układów scalonych, znaków towarowych i wzorów zdobniczych, w tym również z odpłatnego zbycia tych praw. 

Przychody z tytułu korzystania przez twórców z praw autorskich albo rozporządzania tymi prawami występują wówczas, gdy spełnione są dwa warunki. Po pierwsze konieczne jest wystąpienie przedmiotu praw majątkowych w postaci utworu. Po drugie zaś osiągnięty przychód musi być bezpośrednio związany z korzystaniem z określonych praw autorskich lub pokrewnych albo rozporządzaniem nimi, stanowić skutek takiego korzystania lub rozporządzenia w postaci odpowiedniego wynagrodzenia autorskiego lub wykonawczego.

Natomiast interesujące nas zagadnienie zostało opisane w art. 22 ust. 9 pkt 1–3 ustawy PIT, gdzie wskazano, że 50-procentowe koszty określa się z tytułu:

• zapłaty twórcy za przeniesienie prawa własności wynalazku, topografii układu scalonego, wzoru użytkowego, wzoru przemysłowego, znaku towarowego lub wzoru zdobniczego;

• opłaty licencyjnej za przeniesienie prawa stosowania ww. utworów; 

• korzystania przez twórców z praw autorskich i artystów wykonawców z praw pokrewnych, w rozumieniu odrębnych przepisów, lub rozporządzania przez nich tymi prawami.

Jak zatem widać, 50-procentowe koszty są ściśle związane z eksploatacją przysługujących twórcom praw autorskich do danego utworu.

Dodatkowo zwróćmy uwagę, że ustawa PIT określa konkretny katalog przychodów uprawniających do 50-procentowych kosztów. Otóż zgodnie z art. 22 ust. 9b ustawy PIT koszty te mają zastosowanie do przychodów uzyskiwanych z tytułu:

1. działalności twórczej w zakresie architektury, architektury wnętrz, architektury krajobrazu, inżynierii budowlanej, urbanistyki, literatury, sztuk plastycznych, wzornictwa przemysłowego, muzyki, fotografiki, twórczości audialnej i audiowizualnej, programów komputerowych, gier komputerowych, teatru, kostiumografii, scenografii, reżyserii, choreografii, lutnictwa artystycznego, sztuki ludowej oraz dziennikarstwa;

2. działalności artystycznej w dziedzinie sztuki aktorskiej, estradowej, tanecznej i cyrkowej oraz w dziedzinie dyrygentury, wokalistyki i instrumentalistyki;

3. produkcji audialnej i audiowizualnej;

4. działalności publicystycznej;

5. działalności muzealniczej w dziedzinie wystawienniczej, naukowej, popularyzatorskiej, edukacyjnej oraz wydawniczej;

6. działalności konserwatorskiej;

7. prawa zależnego, o którym mowa w art. 2 ust. 2 Ustawy z dnia 4 lutego 1994 roku o prawie autorskim i prawach pokrewnych, do opracowania cudzego utworu w postaci tłumaczenia;

8. działalności badawczo-rozwojowej, naukowej, naukowo-dydaktycznej, badawczej, badawczo-dydaktycznej oraz prowadzonej w uczelni działalności dydaktycznej.

Na marginesie wskażmy, że łączne koszty uzyskania przychodów nie mogą być większe niż 85 528 zł w danym roku podatkowym, chyba że podatnik jest w stanie udowodnić, że były one wyższe. W takim przypadku koszty uzyskania przyjmuje się w wysokości kosztów faktycznie poniesionych wydatków (art. 22 ust. 9a i ust. 10 ustawy PIT).

Prawa autorskie w ramach działalności gospodarczej

Oprócz przychodów z praw autorskich ustawa PIT dopuszcza możliwość uzyskiwania przychodów z pozarolniczej działalności gospodarczej (art. 10 ust. 1 pkt 3 ustawy).

W tym miejscu wskażmy, że zasadniczo przepisy nie wykluczają możliwości osiągania przez twórców przychodów z majątkowych praw autorskich, w tym z tytułu odpłatnego zbycia tych praw, w ramach prowadzonej działalności gospodarczej. Jeśli bowiem przychody te są osiągane w warunkach wskazujących na aktywność podatnika prowadzoną w sposób zorganizowany, ciągły i w celu zarobkowym, to są spełnione podstawowe przesłanki działalności gospodarczej określone w art. 5a pkt 6 ustawy PIT.

Skoro zatem twórca może osiągać przychody w ramach działalności gospodarczej, to sytuacja taka rodzi pytanie o możliwość stosowania w tym zakresie 50-procentowych kosztów uzyskania przychodów.

W odpowiedzi należy przywołać treść art. 22 ust. 12 ustawy PIT, który podaje, że do przychodów, o których mowa w art. 14, nie mają zastosowania koszty uzyskania przychodów określone w ust. 9.

Zgodnie z art. 14 ust. 1 ustawy przychodem z działalności gospodarczej są kwoty należne, choćby nie zostały faktycznie otrzymane, po wyłączeniu wartości zwróconych towarów, udzielonych bonifikat i skont. U podatników dokonujących sprzedaży towarów i usług opodatkowanych podatkiem od towarów i usług za przychód z tej sprzedaży uważa się przychód pomniejszony o należny podatek od towarów i usług.

W świetle zatem powyższej regulacji możliwość rozliczania 50-procentowych kosztów uzyskania przychodów nie dotyczy jednak wszystkich źródeł przychodów. 

Definitywnie możliwość zastosowania normy szacunkowej została wykluczona w przypadku źródła przychodów, jakim jest pozarolnicza działalność gospodarcza. 50-procentowe koszty są zatem stosowane wyłącznie do przychodów uzyskiwanych z praw majątkowych będących osobnym od działalności gospodarczej źródłem przychodów. 

Powyższe nie oznacza oczywiście, że twórca prowadzący działalność gospodarczą nie może w ramach dysponowania prawami autorskimi uwzględnić żadnych kosztów. W tym przypadku znajdzie zastosowanie ogólna zasada przewidziana w art. 22 ust. 1 ustawy PIT, która podaje, że kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 23. 

W rezultacie kosztami będą wszelkie faktycznie poniesione i właściwie udokumentowane wydatki związane z prawami autorskimi w ramach działalności gospodarczej. Przepisy ustawy wyłączają jedynie możliwość stosowania normy szacunkowej określonej w art. 22 ust. 9 ustawy PIT.

Jak słusznie wskazał Dyrektor KIS w interpretacji z 6 lipca 2020 roku (nr 0115-KDIT1.4011.378.2020.1.MK), aby możliwe było zastosowanie 50-procentowych kosztów uzyskania przychodu, warunkiem koniecznym jest, by podatnik wytworzył przedmiot praw majątkowych (autorskich) w postaci utworu lub artystycznego wykonania oraz dokonał rozporządzania prawami albo skorzystał ze swoich praw. Należy uznać, że w zakresie pojęć „korzystanie” i „rozporządzanie” mieści się przeniesienie praw autorskich lub udzielanie licencji na korzystanie z utworów lub przedmiotów praw pokrewnych. 

Powyższe nie dotyczy jednak podatników uzyskujących przychody z tego tytułu w ramach prowadzonej działalności gospodarczej.

Podsumowując zatem powyższe, możemy wskazać, że klasyfikacja przychodów uzyskiwanych przez podatnika z tytułu praw autorskich do źródła, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 3 ww. ustawy, tj. pozarolniczej działalności gospodarczej, w sposób jednoznaczny eliminuje możliwość stosowania 50-procentowych kosztów uzyskania przychodów.