W przypadku wystąpienia wspólnika ze spółki, spółka jest zobowiązana do wypłaty mu wartości jego udziału kapitałowego. Jeśli spółka nie posiada wystarczających środków własnych, może zaciągnąć kredyt na ten cel. W takiej sytuacji powstaje pytanie, czy odsetki i prowizja od kredytu na spłatę udziału kapitałowego mogą zostać zaliczone do kosztów uzyskania przychodów.
Koszty uzyskania przychodów - definicja
Zgodnie z art. 22 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 23. Trzeba mieć na uwadze, że poniesienie wydatku, który nie został wyłączony w art. 23 ustawy o PIT, nie oznacza, że taki wydatek automatycznie będzie uznany za koszt uzyskania przychodów. Aby zaliczyć dany wydatek do kosztów podatkowych, należy bowiem wykazać istnienie związku przyczynowo-skutkowego, tzn. poniesienie wydatku ma lub może mieć wpływ na powstanie lub zwiększenie tego przychodu bądź funkcjonowanie tego źródła. Każdorazowy wydatek poniesiony przez podatnika powinien zatem podlegać indywidualnej analizie w celu dokonania jego kwalifikacji prawnej, chyba że ustawa o PIT wyraźnie wskazuje jego przynależność do kategorii kosztów uzyskania przychodów lub wyłącza możliwość zaliczenia go do tego rodzaju kosztów.
Aby zatem dany wydatek mógł zostać zaliczony do kosztów uzyskania przychodu, musi spełniać łącznie następujące warunki:
- został poniesiony przez podatnika,
- jest definitywny, a więc bezzwrotny,
- pozostaje w związku z prowadzoną przez podatnika działalnością gospodarczą,
- poniesiony został w celu uzyskania przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów,
- nie jest kosztem wymienionym w art. 23 ust. 1 ustawy o PIT,
- został właściwie udokumentowany.
Odsetki i prowizja od kredytu na spłatę udziału kapitałowego a koszt podatkowy
W zakresie odsetek i prowizji od kredytów w art. 23 ust. 1 pkt 23 i 33 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych znajdziemy wyłączenia z kosztów podatkowych dotyczące:
- naliczonych, lecz niezapłaconych albo umorzonych odsetek od zobowiązań, w tym również od pożyczek (kredytów), oraz
- odsetek, prowizji i różnic kursowych od pożyczek (kredytów) zwiększających koszty inwestycji w okresie realizacji tych inwestycji.
Przepisy ustawy o PIT nie uzależniają możliwości zaliczania do kosztów uzyskania przychodów wydatków poniesionych na spłatę odsetek od kredytów przeznaczonych na sfinansowanie kosztów prowadzonej działalności gospodarczej od klasyfikacji czy nazwy kredytów stosowanych przez instytucje finansowe, jak również od rodzaju zaciągniętego kredytu lub pożyczki. Decydujące znaczenie dla ustalenia możliwości zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów ma faktyczne przeznaczenie kredytu, a nie treść umowy kredytowej zawartej z bankiem. Istotne dla oceny jest, czy ponoszone wydatki spełniają kryterium związku z uzyskiwanym przychodem z działalności gospodarczej. W katalogu wydatków niestanowiących kosztów uzyskania przychodów nie wymieniono odsetek i prowizji od kredytu przeznaczonego na spłatę udziału kapitałowego wspólnika występującego ze spółki. Nie stwarza to jednak domniemania, że wszystkie pozostałe koszty, które nie są wymienione w art. 23 ustawy o PIT, zostają z mocy samego prawa uznane za koszty podatkowe.
Odsetki czy prowizja od kredytu mogą stanowić koszt podatkowy pod warunkiem, że zaciągnięty kredyt pozostaje w związku z uzyskiwanymi przez podatnika z tego źródła przychodami i jest racjonalnym i gospodarczo uzasadnionym wydatkiem związanym z prowadzoną działalnością gospodarczą, którego zaciągnięcie ma na celu osiągnięcie przychodów, zabezpieczenie lub zachowanie źródła przychodów.
W konsekwencji odsetki i prowizja od kredytu na spłatę udziału kapitałowego występującego wspólnika nie spełniają definicji zawartej w art. 23 ustawy o PIT, a tym samym nie stanowią kosztu uzyskania przychodów w spółce. Takie stanowisko potwierdzone zostało w interpretacji indywidualnej (sygn. 0115-KDIT3.4011.585.2023.1.AD) z 11 października 2023 roku wydanej przez Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej. „[…] wydatki z tytułu opłat, prowizji i odsetek z tytułu otrzymanego kredytu zaciągniętego przez Panią na spłatę udziału kapitałowego występującego wspólnika nie mogą stanowić dla Pani kosztu podatkowego, ponieważ nie spełniają przesłanek ogólnych zaliczania wydatków do kosztów uzyskania przychodów, wynikających z art. 22 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Celem pozyskania kredytu było rozliczenie występującego wspólnika. W takiej sytuacji kredyt finansujący spłatę udziałów występującego ze spółki jawnej wspólnika nie ma związku z przychodem tej spółki, względnie zachowaniem lub zabezpieczeniem źródła takich przychodów. Tym samym również prowizje i odsetki od takiego kredytu nie pozostają w związku z przychodem spółki. W świetle postanowień art. 22 ww. ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych kosztami uzyskania przychodów mogłyby być jedynie prowizje i odsetki od kredytów wykorzystywanych w działalności spółki jako podmiotu gospodarczego. Mając zatem na uwadze powyżej przedstawione uregulowania prawne, w niniejszej sprawie brak jest podstaw prawnych do zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów prowizji i odsetek od kredytu, którego celem było pozyskanie środków na spłatę występującego ze spółki wspólnika”.
