Grunty rolne są co do zasady opodatkowane podatkiem rolnym. Pojawia się jednak wątpliwość, czy taki sam podatek występuje, gdy prowadzona jest działalność gospodarcza na gruncie rolnym. W poniższym artykule zastanowimy się, czy taka działalność wiąże się z koniecznością opłacania podatku rolnego, czy też podatku od nieruchomości.
Zakres przedmiotowy podatku rolnego
Na wstępie wskażmy, że reguła ogólna wskazuje, iż opodatkowaniu podatkiem rolnym podlegają grunty sklasyfikowane w ewidencji gruntów i budynków jako użytki rolne, z wyjątkiem gruntów zajętych na prowadzenie działalności gospodarczej innej niż działalność rolnicza. Reguła ta wynika wprost z treści art. 1 ustawy o podatku rolnym.
Kluczowe w tej sprawie jest także odniesienie się do art. 2 ust. 2 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych, gdzie wprost wskazano, że opodatkowaniu podatkiem od nieruchomości nie podlegają użytki rolne lub lasy, z wyjątkiem zajętych na prowadzenie działalności gospodarczej.
Jak natomiast stanowi art. 2 ust. 1 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych, opodatkowaniu podatkiem od nieruchomości podlegają następujące nieruchomości lub obiekty budowlane:
- grunty,
- budynki lub ich części,
- budowle lub ich części związane z prowadzeniem działalności gospodarczej.
Ponadto zgodnie z definicją zawartą w ustawie o podatkach i opłatach lokalnych grunty, budynki i budowle związane z prowadzeniem działalności gospodarczej to takie, które posiada przedsiębiorca lub inny podmiot prowadzący działalność gospodarczą.
Sklasyfikowanie gruntu w odpowiedniej ewidencji ma pierwotne znaczenie w kontekście prawidłowego wymiaru podatku. Wynika to z treści art. 21 ust. 1 ustawy – Prawo geodezyjne i kartograficzne, zgodnie z którym podstawę wymiaru podatków i świadczeń, oznaczania nieruchomości w księgach wieczystych, statystyki publicznej, gospodarki nieruchomościami oraz ewidencji gospodarstw rolnych stanowią dane zawarte w ewidencji gruntów i budynków.
Równocześnie nie możemy jednak zapominać, że grunty sklasyfikowane jako użytki rolne podlegają opodatkowaniu podatkiem od nieruchomości tylko wówczas, gdy organ podatkowy wykaże w sposób niebudzący wątpliwości, że zostały one zajęte na prowadzenie działalności gospodarczej.
Decydującym kryterium w przedstawionym problemie jest to, czy grunt rolny został wykorzystany na potrzeby prowadzonej działalności gospodarczej. Kluczowe znaczenie ma zatem aspekt faktycznego wykorzystywania, a nie sposób ujęcia czy też klasyfikacji gruntu w danej ewidencji.
Działalność gospodarcza na gruncie rolnym i zmiana jego przeznaczenia
W kontekście przedstawionych informacji bardzo duże znaczenie ma ustalenie, kiedy mamy do czynienia z zajęciem gruntu na prowadzenie działalności gospodarczej.
W orzecznictwie przyjmuje się, że pojęcie to należy rozumieć jako faktyczne wykonywanie konkretnych czynności, działań na gruncie, powodujących dokonanie zamierzonych celów lub osiągnięcie konkretnego rezultatu, związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą.
Zgodnie z wyrokiem WSA w Szczecinie z 12 października 2017 roku (I SA/Sz 670/17) pojęcie to należy rozumieć szeroko, a więc chodzi tu nie tylko o grunt zajęty bezpośrednio pod budynki i budowle związane z działalnością gospodarczą, lecz także wszystkie te grunty, które są funkcjonalnie związane z tą działalnością, choćby tylko służyły, pomagały w jej wykonywaniu.
Oznacza to, że takie okoliczności faktyczne jak np.: podjęcie przez właściciela-przedsiębiorcę czynności zmierzających do zmiany przeznaczenia gruntów w planie przestrzennym, prace melioracyjne, wytyczanie drogi, utwardzenie i ogrodzenie terenu, umożliwiające użytkowanie obiektu zgodnie z przeznaczeniem, tj. w działalności gospodarczej, w efekcie doprowadzi do opodatkowania gruntu rolnego podatkiem od nieruchomości w podwyższonej stawce.
W rezultacie to sposób faktycznego wykorzystywania sklasyfikowanych jako użytki rolne gruntów decyduje o tym, czy będą one objęte podatkiem rolnym, czy też podatkiem od nieruchomości.
Również w wyroku WSA w Gliwicach z 17 stycznia 2018 roku (I SA/Gl 1115/17) możemy przeczytać, że jednoznaczną podstawą do opodatkowania podatkiem od nieruchomości gruntów rolnych będzie fakt ich zajęcia na działalność gospodarczą, czyli rzeczywiste i trwałe wykonywanie na nich czynności składających się na prowadzenie działalności gospodarczej. Co więcej, muszą to być czynności wykonywane w sposób trwały i wykluczający prowadzenie innej działalności, w tym przypadku rolnej. Nie mogą to być czynności incydentalne.
W starszych orzeczeniach możemy jednak dostrzec wskazanie, że nie jest konieczne rzeczywiste i faktycznie wykorzystywanie grunty na potrzeby działalności gospodarczej, ale wystarczające jest już samo posiadanie gruntu przez przedsiębiorcę.
Przykładowo w wyroku z 14 listopada 2014 roku (II FSK 3049/12) NSA podkreślił, że podstawowym kryterium związku z działalnością gospodarczą jest samo posiadanie danej nieruchomości przez podmiot prowadzący działalność gospodarczą. Istotne jest, że związek danej nieruchomości z prowadzeniem działalności gospodarczej oznacza także związek pośredni, służący prowadzonej działalności i nie może być utożsamiany jedynie z działalnością faktyczną.
Tym samym o tym, czy dana nieruchomość pozostaje związana z działalnością gospodarczą, nie przesądza to, czy działalność gospodarcza jest w danym obiekcie rzeczywiście prowadzona, ale to, czy jest w posiadaniu przedsiębiorcy.
Przejściowe niewykorzystywanie przez podmiot gospodarczy części nieruchomości do wykonywania działalności gospodarczej nie daje podstaw do tego, by do wymiaru podatku od nieruchomości nie miały zastosowania stawki przewidziane dla nieruchomości związanych z działalnością gospodarczą.
W kontekście przedstawionych orzeczeń dostrzegamy zatem pewne rozbieżności w interpretacji przypadku zajęcia gruntu rolnego na potrzeby prowadzonej działalności gospodarczej. Z jednej strony obserwujemy bowiem stanowisko, zgodnie z którym konieczne jest faktyczne i rzeczywiste zajęcie na potrzeby firmowe, natomiast na drugim biegunie mamy stanowisko, które wskazuje, że już samo posiadanie gruntu przez przedsiębiorcę jest wystarczającą przesłanką do opodatkowania podatkiem od nieruchomości.
Przechodząc do kwestii formalnych, należy podkreślić, że zgodnie z art. 6 ust. 3 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych, jeżeli w trakcie roku podatkowego zaistniało zdarzenie mające wpływ na wysokość opodatkowania w tym roku, a w szczególności zmiana sposobu wykorzystywania przedmiotu opodatkowania lub jego części, podatek ulega obniżeniu lub podwyższeniu, poczynając od pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym nastąpiło to zdarzenie.
W konsekwencji w przypadku gdy prowadzona jest działalność gospodarcza na gruncie rolnym podatek od nieruchomości powstaje od pierwszego dnia miesiąca następującego po takim zajęciu.
Jeżeli rozpatrujemy przypadek osoby fizycznej, to ma ona obowiązek złożenia informacji IN-1 w terminie 14 dni od dnia wystąpienia ww. zdarzenia. Na podstawie tej informacji organ podatkowy wyda decyzję w zakresie podatku od nieruchomości.
Zajęcie gruntu rolnego na potrzeby prowadzonej działalności gospodarczej powoduje zmianę obowiązku podatkowego. Właściciel nie opłaca w takim przypadku podatku rolnego, lecz podatek od nieruchomości.
