W momencie likwidacji działalności dochodzi do ustania bytu prawnego przedsiębiorcy. Powoduje to, że nie można wykonywać żadnych aktywnych działań gospodarczych, które generowałyby zysk po stronie przedsiębiorcy. W zakresie prawa podatkowego, oprócz przychodów, mamy również do czynienia z kategorią kosztów. W związku z tym powstaje pytanie, czy w przypadku faktury otrzymane po likwidacji działalności przedsiębiorca może ją ująć w rozliczeniu podatkowym?
Czym jest koszt podatkowy?
W pierwszej kolejności zaznaczyć należy, że kosztem podatkowym nie jest jakikolwiek wydatek poniesiony przez przedsiębiorcę. Aby tak się stało, wydatek musi spełniać szereg określonych warunków. Kosztami uzyskania przychodu są wszelkie racjonalne i gospodarczo uzasadnione wydatki związane z prowadzoną działalnością gospodarczą. Poniesiony wydatek w sposób obiektywny może przyczynić się do osiągnięcia przychodów z działalności gospodarczej.
Zgodnie z treścią art. 22 ust. 1 ustawy o PIT: „kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 23”. W konsekwencji tylko takie wydatki, których poniesienie pozostaje w związku przyczynowo-skutkowym z uzyskaniem przychodu z danego źródła bądź też zachowaniem lub zabezpieczeniem źródła przychodów.
Faktury otrzymane po likwidacji działalności - moment powstania kosztu
Kolejną wymagającą ustalenia kwestią jest określenie, kiedy podatnik ponosi koszt podatkowy. Zgodnie z art. 22 ust. 4 ustawy o PIT koszty uzyskania przychodów są potrącane tylko w roku podatkowym, w którym zostały poniesione.
Natomiast w myśl art. 22 ust. 6b ww. ustawy za dzień poniesienia kosztu uzyskania przychodów w przypadku podatników prowadzących podatkowe księgi przychodów i rozchodów, uważa się dzień wystawienia faktury (rachunku) lub innego dowodu stanowiącego podstawę do zaksięgowania (ujęcia) kosztu.
Co do zasady, ponoszone wydatki mogą być zaliczone do kosztów uzyskania przychodów w dacie wystawienia faktury, a nie w dacie zapłaty, czy też dacie otrzymania towaru lub zakończeniu usługi.
„Innymi słowy koszty dotyczące energii elektrycznej za miesiąc listopad i grudzień 2012 r., poświadczone wystawionymi po likwidacji działalności fakturami, są obojętne podatkowo, albowiem w tej dacie nie był to już koszt poniesiony w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów. Co więcej, w przedmiotowej sprawie należy mieć na uwadze fakt, że w przypadku podatników prowadzących podatkowa księgę przychodów i rozchodów za dzień poniesienia kosztu uzyskania przychodu uznaje się dzień wystawienia faktury, natomiast na dzień wystawienia faktur w przedmiotowej sprawie nie istniało już źródło przychodu związane z tymi kosztami.
Reasumując, Wnioskodawczyni nie ma możliwości zaliczenia kosztów wynikających z faktur za energię elektryczną za listopad i grudzień 2012 r. do kosztów uzyskania przychodów na dzień zakończenia działalności gospodarczej męża, tj. na dzień 27 grudnia 2012 r. W przedmiotowej sprawie koszty te nie mogą zostać zaliczone do kosztów uzyskania przychodów w prowadzonej przez męża Wnioskodawczyni działalności gospodarczej”.
Z przytoczonej interpretacji wynika, że skoro faktura dokumentuje wydatek już po likwidacji działalności, to nie można mówić o związku przyczynowo-skutkowym z prowadzoną działalnością gospodarczą. Oznacza to, że tego typu wydatek nie może zostać uznany za koszt uzyskania przychodu.
Przykład 1.
Przedsiębiorca 14 października zakupił usługę. Niestety 31 października musiał zakończyć prowadzenie działalności gospodarczej i dokonał jej likwidacji. Fakturę za zakupioną usługę otrzymał 4 listopada. Zgodnie ze stanowiskiem prezentowanym przez fiskus w takim przypadku brak jest możliwości ujęcia wydatku za usługę w rozliczeniu za październik, ponieważ koszt został poniesiony w listopadzie, kiedy przedsiębiorca już nie prowadził działalności.
Trzeba jednak wskazać pewną niekonsekwencję ze strony organów podatkowych. Otóż urzędy skarbowe na ogół nie kwestionują faktu, że podatnik może osiągać przychód po zakończeniu działalności gospodarczej. Taki efekt wynika bezpośrednio z treści przepisów. Przykładowo, zgodnie z treścią art. 14 ust. 2 pkt 17 ustawy o PIT, za przychody z działalności gospodarczej uznaje się przychody z odpłatnego zbycia składników majątku pozostałych na dzień likwidacji działalności gospodarczej lub działów specjalnych produkcji rolnej, prowadzonych samodzielnie.
Skoro zatem po likwidacji działalności mogą powstać przychody podatkowe, to dlaczego nie stosować tej zasady również w odniesieniu do kosztów podatkowych, tym bardziej w kontekście zasady rozpatrywania wątpliwości na korzyść podatnika.
Nie można również nie zauważyć, że choć udokumentowanie kosztów faktycznie odbywa się już po likwidacji działalności, to związek takiego wydatku z prowadzoną działalnością jest bezsporny. W rezultacie spełniony jest elementarny warunek umożliwiający kwalifikację danego wydatku jako koszt uzyskania przychodu.
