Podatnicy prowadzący działalność gospodarczą muszą umieć przewidywać niekorzystne okoliczności na rynku, które mogą zaszkodzić ich firmie. Niekiedy jednak w toku prowadzenia działalności występują zdarzenia trudne do przewidzenia, a podatnik musi znaleźć korzystne wyjście z sytuacji. Niektóre z tych zdarzeń mogą skutkować koniecznością dokonania korekty zmieniającej pierwotny obraz zdarzenia. Jakimi zdarzeniami szczególnymi może być spowodowana korekta zeznania rocznego?
Korekta zeznania rocznego w sytuacji uprawdopodobnienia nieściągalności wierzytelności
Podatnik prowadził działalność gospodarczą do końca 2015 r. Posiadał niezapłacone faktury za swoje usługi od kontrahenta Z na kwotę 15 500 zł. Należności były zarachowane jako przychody należne jeszcze w okresie, kiedy podatnik prowadził działalność gospodarczą. Podatnik wówczas złożył wniosek do sądu celem wyegzekwowania zapłaty należności. Sąd wydał nakaz zapłaty w lipcu 2015 r., który uprawomocnił się w maju 2016 r., a więc w okresie kiedy firma podatnika została już zamknięta. Kontrahent Z złożył w międzyczasie wniosek o ogłoszenie upadłości, jednak sąd ani nie oddalił wniosku, ani nie umorzył postępowania upadłościowego. Zasądzone wierzytelności zostały skierowane do egzekucji komorniczej. Natomiast komornik prowadzący sprawę wydał postanowienie o ich nieściągalności.
Z uwagi na to, że nakaz zapłaty uprawomocnił się po tym, jak podatnik zamknął działalność, nie mógł on spisać w koszty należności uprzednio zarachowanych jako przychody należne. Zatem postanowił skorygować przychody, jednak ma wątpliwości, czy postępuje prawidłowo.
Podatnik ma prawo zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów wierzytelność nieściągalną, pod warunkiem że:
- nie jest ona przedawniona,
- w momencie powstania wierzytelności była ona zarachowana jako przychód należny,
- nieściągalność tej wierzytelności została udokumentowana:
- postanowieniem o nieściągalności, uznanym przez wierzyciela jako odpowiadające stanowi faktycznemu, wydanym przez właściwy organ postępowania egzekucyjnego, albo
- postanowieniem sądu o:
- oddaleniu wniosku o ogłoszenie upadłości obejmującej likwidację majątku, gdy majątek niewypłacalnego dłużnika nie wystarcza na zaspokojenie kosztów postępowania lub
- umorzeniu postępowania upadłościowego obejmującego likwidację majątku, gdy zachodzi okoliczność lub
- ukończeniu postępowania upadłościowego obejmującego likwidację majątku albo
- protokołem sporządzonym przez podatnika, stwierdzającym, że przewidywane koszty procesowe i egzekucyjne związane z dochodzeniem wierzytelności byłyby równe albo wyższe od jej kwoty.
Podatnik póki co nie dysponuje choćby jednym z ww. dokumentów, zatem nie może zaliczyć przedmiotowych wierzytelności do kosztów uzyskania przychodu. Jednak poza udokumentowaniem nieściągalności wierzytelności podatnik musi dokonać odpisu aktualizacyjnego (bez względu na rodzaj ksiąg jaki prowadzi) będącego podstawą zaliczenia wierzytelności będącej uprzednio przychodem w koszty firmy, przy czym wierzytelności te powinny:
- być odpisami aktualizującymi wartość należności zgodnie z ustawą o rachunkowości,
- zostać dokonane od należności bądź części należności uprzednio zaliczonej do przychodów należnych,
- nieściągalność należności została uprawdopodobniona,
- dotyczyć należności (wierzytelności) nieprzedawnionych.
Nieściągalność wierzytelności uznaje się za uprawdopodobnioną, w szczególności gdy:
- dłużnik został wykreślony z ewidencji działalności gospodarczej, postawiony w stan likwidacji lub została ogłoszona jego upadłość obejmująca likwidację majątku albo
- zostało wszczęte postępowanie upadłościowe z możliwością zawarcia układu w rozumieniu przepisów prawa upadłościowego i naprawczego lub na wniosek dłużnika zostało wszczęte postępowanie ugodowe w rozumieniu przepisów o restrukturyzacji finansowej przedsiębiorstw i banków, albo
- wierzytelność została zasądzona prawomocnym orzeczeniem sądu i skierowana na drogę postępowania egzekucyjnego, albo
- wierzytelność jest kwestionowana przez dłużnika, na drodze powództwa sądowego.
W tej sytuacji podatnik:
- powinien dysponować dokumentem potwierdzających nieściągalność wierzytelności,
- powinien dokonać odpisu aktualizacyjnego w koszty firmy w wartości nieściągalnej wierzytelności,
- złożyć korektę zeznania rocznego za 2015 r.
Korekta zeznania rocznego w aspekcie dochodów zagranicznych
Podatnik pracuje w Holandii na umowę o pracę od lipca 2015 r., natomiast w Polsce nie osiąga żadnych dochodów. Głównym ośrodkiem interesów życiowych, jak i miejscem zamieszkania jest Polska. W 2016 r. osiągnął przychody w kwocie 420 tys. zł, a jednocześnie zapłacił w Holandii podatek w wysokości 170 tys. zł. Podatnik złożył zeznanie roczne w Polsce (PIT-36), w którym kwota podatku holenderskiego, jaką miał prawo odliczyć w Polsce, wyniosła 115 tys. zł. Podatnik nie korzystał z ulgi abolicyjnej za 2016 r. Z kolei w momencie, gdy podatnik rozliczył się z holenderskim urzędem skarbowym za 2016 r., otrzymał w 2017 r. zwrot zapłaconego holenderskiego podatku w kwocie 120 tys. zł. Podatnik zastanawia się, czy konieczna jest korekta zeznania rocznego za 2016 r. z uwagi na zwrot podatku z Holandii.
W tym przypadku należy w pierwszej kolejności podkreślić, iż podatnik uzyskujący dochody z pracy za granicą w państwie, z którym Polska ma podpisaną umowę o unikaniu podwójnego opodatkowania (z zastosowaniem metody proporcjonalnego odliczania, a tak jest w przypadku Holandii), ma obowiązek ustalić kwotę rocznego podatku z uwzględnieniem:
- od podatku obliczonego od łącznej sumy dochodów odlicza się kwotę równą podatkowi dochodowemu zapłaconemu w obcym państwie,
- w następnej kolejności od tak obliczonego podatku podatnik ma prawo odliczyć ulgę abolicyjną.
Z kolei ulga abolicyjna umożliwia podatnikowi dokonanie odliczenia od podatku obliczonego zgodnie z powyższymi zasadami (pomniejszonego o kwotę składki na ubezpieczenie zdrowotne) kwoty stanowiącej różnicę między podatkiem obliczonym przy zastosowaniu metody odliczenia proporcjonalnego a kwotą podatku obliczonego przy zastosowaniu metody wyłączenia z progresją.
Ulgę podatnik powinien obliczyć w taki sposób, że podatek według skali podatkowej oblicza od łącznej sumy dochodów podlegających opodatkowaniu w Polsce, a następnie dokonuje odliczenia podatku dochodowego zapłaconego w obcym państwie.
Należy podkreślić, iż polski podatnik w tej sytuacji jest zobligowany do obliczenia w ramach proporcji podatku zapłaconego w danym roku podatkowym w innym państwie niż Polska.
Ponadto, podatnik w rozliczeniu za rok podatkowy w tym wypadku 2017 r., w którym otrzymał zwrot podatku z Holandii, powinien zwrot doliczyć do podatku, skoro w rozliczeniu za 2016 r. dokonał odliczenia. Natomiast doliczenia w 2017 r. powinien dokonać w kwocie stanowiącej różnicę pomiędzy:
- kwotą podatku uprzednio odliczonego w zeznaniu za 2016 r.
- kwotą podatku faktycznie zapłaconego w Holandii (uwzględniając zwrot).
