Przeniesienie praw autorskich a działalność nierejestrowana

Działalność nierejestrowana jest korzystną opcją dla podmiotów, które uzyskują niewielki przychód z działalności mającej cechy działalności gospodarczej. W ramach tej formy aktywności możliwe są też przypadki, w których dochodzić może do przenoszenia praw autorskich. W związku z tym pojawia się pytanie o przeniesienie praw autorskich w ramach działalności nierejestrowanej oraz sposób rozliczenia przychodów z tego tytułu.

Różne źródła przychodów w ramach podatku dochodowego PIT

Osoba fizyczna może osiągać przychody z różnych źródeł przychodów określonych w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych. Jednocześnie zaznaczmy, że możliwa jest sytuacja, w której podatnik osiąga w roku podatkowym równolegle przychody z więcej niż jednego źródła.

W kontekście analizowanego zagadnienia wskażmy zatem, że ustawa PIT w art. 10 ust. 1 wyróżnia następujące źródła przychodów:

przychody z pozarolniczej działalności gospodarczej (art. 10 ust. 1 pkt 3 w zw. z art. 5a pkt 6 ustawy PIT);
przychody z praw majątkowych, w tym z przeniesienia praw autorskich na podstawie umowy o dzieło (art. 10 ust. 1 pkt 7 w zw. z art. 18 ustawy PIT);
przychody z innych źródeł (art. 10 ust. 1 pkt 9 w zw. z art. 20 ust. 1ba ustawy PIT).

Rozwijając powyższą kwestię, wskażmy, że zgodnie z art. 18 ustawy PIT za przychód z praw majątkowych uważa się w szczególności przychody z praw autorskich i praw pokrewnych w rozumieniu odrębnych przepisów, praw do projektów wynalazczych, praw do topografii układów scalonych, znaków towarowych i wzorów zdobniczych, w tym również z odpłatnego zbycia tych praw.

W myśl natomiast art. 20 ust. 1ba ustawy PIT za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9, uważa się również przychody osiągane z działalności, o której mowa w art. 5 ust. 1 ustawy – Prawo przedsiębiorców. Przypomnijmy, że zgodnie z tym przepisem nie stanowi działalności gospodarczej działalność wykonywana przez osobę fizyczną, której przychód należny z tej działalności nie przekracza w żadnym miesiącu 75% kwoty minimalnego wynagrodzenia i która w okresie ostatnich 60 miesięcy nie wykonywała działalności gospodarczej.

Warto też dodać, że działalność nierejestrowana ma takie same cechy co działalność gospodarcza, czyli charakteryzuje się ciągłością, zorganizowaniem oraz celem zarobkowym. Jednakże z uwagi na jej niewielki zakres ustawodawca zdecydował się na jej odrębne traktowanie i niezaliczanie do przychodów z działalności gospodarczej. To powoduje, że do przychodów z działalności nierejestrowanej nie będą stosowane reguły ustalania przychodów oraz kosztów właściwe dla pozarolniczej działalności gospodarczej, ponieważ jest to inne źródło przychodów.

Podatek dochodowy od osób fizycznych opiera się na regule samoobliczenia podatku. To oznacza, że podatnik powinien samodzielnie i poprawnie przyporządkować uzyskany przychód do odpowiedniego źródła przychodów i dokonać właściwego rozliczenia podatku.

Zobacz też:

Przychody z praw autorskich na gruncie podatku PIT

Z uwagi na wyróżnienie we wskazanym katalogu osobnego źródła, jakim jest przychód z praw autorskich, pojawia się pytanie, czy w każdym przypadku będzie to autonomiczne źródło, które każdorazowo należy rozliczać osobno.

W tym zakresie zauważmy, że o kwalifikacji do danego źródła przychodów przesądza treść danej umowy, nie natomiast forma zawiązania stosunku prawnego. Gdy przedmiotem umowy są prawa autorskie, to przychody z tego tytułu zalicza się do praw majątkowych, bez względu na podmiot, z którym została zawarta umowa, i na moment jej zawarcia (przed stworzeniem utworu-dzieła czy też po jego powstaniu).

Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych nie definiuje pojęć, takich jak np. „twórca”, „korzystanie przez twórców z praw autorskich” lub pojęć z nimi związanych, jak np. „utwór”, natomiast ustawodawca odsyła w tej sprawie do odrębnych przepisów, przez które należy rozumieć Ustawę z 4 lutego 1994 roku o prawie autorskim i prawach pokrewnych.

Zgodnie z art. 1 ust. 1 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych przedmiotem prawa autorskiego jest każdy przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze, ustalony w jakiejkolwiek postaci, niezależnie od wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażenia (utwór). W myśl art. 1 ust. 4 ochrona przysługuje twórcy niezależnie od spełnienia jakichkolwiek formalności.

W myśl art. 17, jeżeli ustawa nie stanowi inaczej, twórcy przysługuje wyłączne prawo do korzystania z utworu i rozporządzania nim na wszystkich polach eksploatacji oraz do wynagrodzenia za korzystanie z utworu.

Zauważyć także należy, że przychody z tytułu korzystania przez twórców z praw autorskich lub artystów wykonawców z praw pokrewnych albo rozporządzania tymi prawami występują wówczas, gdy spełnione są dwie przesłanki:

konieczne jest wystąpienie przedmiotu praw majątkowych w postaci utworu lub artystycznego wykonania;
osiągnięty przychód musi być bezpośrednio związany z korzystaniem z określonych praw autorskich lub pokrewnych albo rozporządzaniem nimi, stanowić skutek takiego korzystania albo rozporządzenia w postaci odpowiedniego wynagrodzenia autorskiego lub wykonawczego.

W tym miejscu należy przywołać treść interpretacji Dyrektora KIS z 20 kwietnia 2023 roku (nr 0112-KDIL2-2.4011.153.2023.1.MM), gdzie organ podatkowy wskazał, że choć prawa majątkowe zostały wymienione w odrębnym źródle przychodów, nie oznacza to, że przychody z tych praw osiągane przez przedsiębiorcę w ramach prowadzonej działalności gospodarczej nie mogą stanowić przychodów z działalności gospodarczej. Jeżeli umowy, co do których podatnikowi przysługują autorskie prawa majątkowe, są zawierane w ramach prowadzonej przez niego działalności gospodarczej, to przychód uzyskany z tego tytułu, należy zakwalifikować do źródła przychodów „pozarolnicza działalność gospodarcza”.

Jeżeli podatnik uzyskuje przychody z praw autorskich w ramach działalności gospodarczej, to zgodnie z wyjaśnieniami fiskusa powstały w ten sposób przychód należy zaliczyć do przychodu z pozarolniczej działalności gospodarczej.

Przychód a przeniesienie praw autorskich w ramach działalności nierejestrowanej

Przyjmując powyższe zasady, należałoby zatem uznać, że dopuszczalne jest również osiąganie przychodów z praw autorskich w ramach działalności nierejestrowanej. To z kolei oznacza, że osiągnięty z tego tytułu przychód powinien zostać zakwalifikowany do przychodów z innych źródeł (oraz wliczany do miesięcznego limitu przychodu należnego określonego w art. 5 ust. 1 ustawy – Prawo przedsiębiorców).

Przykład 1.

Pani Filip prowadzi działalność nierejestrowaną w zakresie usług projektowych. Dla jednego ze swoich klientów przygotował projekt łazienki i zgodnie z zawartą umową przeniósł prawa autorskie do projektu na zleceniodawcę. Wartość honorarium określono na poziomie 1700 zł. Do jakiego źródła powinien zakwalifikować uzyskany przychód?

Biorąc pod uwagę wyjaśnienia fiskusa oraz literalną i systemową wykładnię przepisów, należy przyjąć, że pan Filip osiągnął w tym przypadku przychód z działalności nierejestrowanej. Kwota 1700 zł powinna zostać wliczona do miesięcznego przychodu należnego zgodnie z art. 5 ust. 1 ustawy – Prawo przedsiębiorców.

W sytuacji, gdy osoba fizyczna prowadząca działalność nierejestrowaną osiąga przychody z tytułu przeniesienia praw autorskich (honorarium), to uznać należy, że mamy do czynienia z przychodem z innych źródeł.

Końcowo należy wskazać, że przedstawione zagadnienie nie zostało wprost uregulowane w przepisach prawa. Obecnie nie ma również interpretacji indywidualnych w analogicznym stanie faktycznym. W związku z tym osoby fizyczne znajdujące się w przedstawionej sytuacji powinny rozważyć złożenie wniosku do Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej o wydanie indywidualnej interpretacji w tym zakresie.

Polecamy:

Trening sztucznej inteligencji (AI) a prawa autorskie