Zajęcie pensji pracownika przez komornika powoduje, że pracodawca ma dodatkowe obowiązki. Trzeba nie tylko prawidłowo wyliczyć i wpłacać zajętą kwotę, ale też w ciągu tygodnia podać komornikowi żądanie przez niego informacje. Jeśli pracownik zmieni pracę, dokumenty dotyczące zajęcia należy przekazać nowemu pracodawcy. Za naruszenie obowiązków grozi grzywna i ryzyko płacenia odszkodowania.
Zajęcie pensji - czego nie można wypłacić pracownikowi?
Zajęcie pensji pracownika jest dokonane z chwilą otrzymania przez pracodawcę zawiadomienia od komornika o zajęciu. Jeśli więc np. zawiadomienie przyjdzie dzień przed wypłatami, trzeba będzie natychmiast podjąć działania celem zapobiegnięcia wypłacenia pracownikowi pełnego wynagrodzenia.
Zajęcie pensji (wynagrodzenia za pracę) dotyczy:
- periodycznego wynagrodzenia za pracę i wynagrodzenia za prace zlecone
- nagród i premii przysługujących dłużnikowi za okres jego zatrudnienia
- związanego ze stosunkiem pracy zysku lub udziału w funduszu zakładowym oraz wszelkich innych funduszach, pozostających w związku ze stosunkiem pracy.
W zajęciu podana jest wysokość zadłużenia - aż do jej całkowitej spłaty zajęcie pensji będzie obowiązywało. Trzeba przy tym pamiętać o obowiązujących limitach potrąceń.
- w razie egzekucji świadczeń alimentacyjnych - do wysokości trzech piątych wynagrodzenia (60%);
- w razie egzekucji innych należności lub potrącania zaliczek pieniężnych - do wysokości połowy wynagrodzenia (50%);
- dla nierozliczonych zaliczek pieniężnych - do wysokości połowy wynagrodzenia (50%);
- dla kar pieniężnych (za jedno przekroczenie) - dzienne wynagrodzenie netto, a łącznie – jedna dziesiąta wynagrodzenia przypadającego do wypłaty po potrąceniu obowiązkowych potrąceń;
- nagroda z zakładowego funduszu nagród, dodatkowe wynagrodzenie roczne oraz należności przysługujące pracownikom z tytułu udziału w zysku lub w nadwyżce bilansowej podlegają egzekucji na zaspokojenie świadczeń alimentacyjnych do pełnej wysokości;
- jeśli ściągane są długi inne niż alimenty, to obowiązuje dodatkowo kwota wolna od potrąceń (którą należy pozostawić pracownikowi), w wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę, po odliczeniu składek na ubezpieczenia społeczne oraz zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych; jeżeli pracownik jest zatrudniony w niepełnym wymiarze czasu pracy, kwota wolna ulega zmniejszeniu proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy.
Przy zbiegu tytułów potrąceń pracodawca zobowiązany jest stosować maksymalne dopuszczalne kwoty potrąceń:
- przy zbiegu alimentów i innych świadczeń – trzy piąte wynagrodzenia netto (60%),
- przy zbiegu innych świadczeń niealimentacyjnych i udzielonej zaliczki pieniężnej – do połowy wynagrodzenia netto (50%),
Obowiązki w terminie tygodnia od zajęcia
Komornik dokonując zajęcia wynagrodzenia za pracę, wzywa równocześnie pracodawcę, aby ten w terminie 7 dni:
- przedstawił za okres trzech miesięcy poprzedzających zajęcie, za każdy miesiąc oddzielnie, zestawienie periodycznego wynagrodzenia dłużnika za pracę oraz oddzielnie jego dochodu z wszelkich innych tytułów;
- podał, w jakiej kwocie i w jakich terminach zajęte wynagrodzenie będzie przekazywane wierzycielowi;
- w razie istnienia przeszkód do wypłacenia wynagrodzenia za pracę złożył oświadczenie o rodzaju tych przeszkód, a w szczególności podał, czy inne osoby roszczą sobie prawa, czy i w jakim sądzie toczy się sprawa o zajęte wynagrodzenie i czy oraz o jakie roszczenia została skierowana do zajętego wynagrodzenia egzekucja przez innych wierzycieli.
O każdej zmianie tych okoliczności pracodawca będzie musiał w przyszłości niezwłocznie poinformować komornika.
Żeby wywiązać się z obowiązku w terminie, wystarczy nadać ostatniego dnia odpowiedź listem, za pośrednictwem Poczty Polskiej.
Nowa umowa z tym samym pracownikiem
Podpisanie przez pracodawcę z pracownikiem nowej umowy o pracę lub zlecenie nie powoduje, że zajęcie pensji przestaje obowiązywać. Zajęcie komornicze w takiej sytuacji obowiązuje nadal. Dotyczy to też sytuacji, gdy zakład pracy przeszedł na inną osobę, jeżeli osoba ta o zajęciu wiedziała.
O zmianach należy zawiadomić komornika. Nie mają one jednak wpływu na dalsze przekazywanie zajętych kwot. Pracodawca nie może uznać, że zajęcie pensji przestało obowiązywać i czekać, aż komornik wyśle nowe zajęcie.
Wzmianka o zajęciu na świadectwie pracy
Pracodawca ma obowiązek w wydanym pracownikowi świadectwie pracy zamieścić wzmiankę o zajęciu należności, zawierającą oznaczenie komornika, który zajął należność, numer sprawy egzekucyjnej, wysokość potrąconych już kwot.
Dzięki temu nowy pracodawca będzie wiedział, że miało miejsce zajęcie pensji u poprzedniego pracodawcy. Po otrzymaniu takiego świadectwa pracy, nowy pracodawca powinien zawiadomić o zatrudnieniu u siebie:
- pracodawcę, który wydał świadectwo pracy,
- komornika wskazanego w świadectwie pracy.
Dotychczasowy pracodawca przesyła wtedy nowemu pracodawcy dokumenty związane z zajęciem. Piszemy o tym w dalszej części.
Przekazanie dokumentów nowemu pracodawcy
To, że pracownik, którego wynagrodzenie było zajęte, przestał pracować u pracodawcy, nie oznacza końca obowiązków związanych z zajęciem.
O zakończeniu umowy o pracę, a tym samym o zaprzestaniu dalszego przekazywania zajętego wynagrodzenia, pracodawca powinien poinformować komornika. Wynika to z art. 882 § 2 Kodeksu postępowania cywilnego.
Jeżeli dotychczasowy pracodawca wie, gdzie zatrudnił się dłużnik, to ma obowiązek przesłać nowemu pracodawcy zawiadomienie komornika i dokumenty dotyczące zajęcia wynagrodzenia. Powinien też powiadomić o tym komornika i dłużnika, przeciwko któremu toczy się postępowanie egzekucyjne. Przesłanie nowemu pracodawcy zawiadomienia komornika jest traktowane tak, jakby to zawiadomienie przesłał sam komornik. Od tego momentu następuje zajęcie pensji u nowego pracodawcy.
Podobnie wygląda sytuacja, gdy to nowy pracodawca dowiedział się, gdzie wcześniej pracował jego pracownik, i skontaktował się z dotychczasowym pracodawcą. Wtedy również należy przesłać nowemu pracodawcy dokumenty dotyczące zajęcia wynagrodzenia.
Co więcej, nawet, jeśli pracownik nie przedstawił nowemu pracodawcy świadectwa pracy, a nowy pracodawca dowie się, gdzie pracownik był przedtem zatrudniony, to nowy pracodawca ma obowiązek zawiadomić poprzedniego pracodawcę o zatrudnieniu pracownika. Powinien to zrobić po to, żeby upewnić się, czy nie miało miejsce zajęcie pensji. Nie musi tego robić tylko wtedy, gdy pracownik przedstawił zaświadczenie dotychczasowego pracodawcy stwierdzające, że jego należności nie były zajęte.
Za co pracodawcy grozi grzywna od komornika?
Pracodawca może zostać ukarany przez komornika grzywną, jeśli:
- nie przekazał zajętego wynagrodzenia komornikowi lub wierzycielowi (w zależności od tego, jaki sposób był określony w otrzymanym od komornika wezwaniu) - naruszenie obowiązków z art. 881 § 3 i 4 K.p.c.;
- nie złożył komornikowi w terminie tygodniowym oświadczenia zawierającego zestawienie wynagrodzenia pracownika za poprzednie trzy miesiące, informację, w jakiej kwocie i w jakich terminach zajęte wynagrodzenie będzie przekazywane, a w razie istnienia przeszkód do wypłacenia wynagrodzenia za pracę - oświadczenie o rodzaju tych przeszkód (czy została już skierowana egzekucja przez innych wierzycieli, czy toczy się w sądzie sprawa o wynagrodzenie, czy inne osoby roszczą sobie do niego prawa) - naruszenie obowiązków z art. 882 K.p.c.
- zaniedbał przesłania dokumentów zajęcia wynagrodzenia nowemu pracodawcy dłużnika - naruszenie obowiązków z art. 884 § 2 i 3 K.p.c.
Grzywna może zostać powtórzona, jeżeli pracodawca nadal uchyla się od wykonania obowiązków w dodatkowo wyznaczonym terminie.
Na kogo u pracodawcy komornik może nałożyć grzywnę?
Zajęcie pensji powoduje szereg obowiązków. Jeśli pracodawcą jest osoba fizyczna, komornik za niewykonanie wskazanych wcześniej obowiązków nałoży grzywnę bezpośrednio na pracodawcę.
Jeśli pracodawcą nie jest osoba fizyczna, grzywnie podlega:
- pracownik lub wspólnik odpowiedzialny za wykonanie takiej czynności - jeśli do jej wykonania został wyznaczony;
- osoby uprawnione do reprezentowania pracodawcy - jeżeli nie wyznaczono pracownika odpowiedzialnego za wykonanie danej czynności lub brak możliwości ustalenia takiego pracownika.
Jeżeli pracodawcą jest spółka cywilna, grzywnie podlega którykolwiek ze wspólników.
Odszkodowanie od pracodawcy za niewykonanie obowiązków
Jeśli nastąpi zajęcie pensji, pracodawca powinien poważnie potraktować związane z tym obowiązki nie tylko dlatego, że za ich naruszenie grozi mu grzywna. Jeśli w wyniku naruszenia przez pracodawcę obowiązków wynikających z zajęcia wynagrodzenia za pracę wierzyciel poniesie szkodę, to pracodawca może zostać zmuszony do zapłacenia wierzycielowi odszkodowania. Pozwala na to art. 886 § 3 Kodeksu postępowania cywilnego.
Żądanie zapłaty odszkodowania odbywa się na ogólnych zasadach, więc wierzyciel musi udowodnić, że doszło do naruszenia obowiązków oraz że w związku z tym poniósł szkodę w określonej wysokości. Jeśli pracodawca dobrowolnie nie zapłaci odszkodowania, wierzyciel może złożyć przeciw niemu pozew o zapłatę do sądu.
Przykład 1.
Po zajęciu wynagrodzenia za pracę, pracownik wypowiedział pracodawcy umowę o pracę i zatrudnił się w innej firmie. Pracodawca na wydanym pracownikowi świadectwie pracy zapomniał zamieścić informację, że wynagrodzenie za pracę zostało zajęte przez komornika. W rezultacie pracownik przez dwa miesiące otrzymywał u nowego pracodawcy pełne wynagrodzenie, bo nowy pracodawca nie wiedział o obowiązującym zajęciu. Przez to do wierzyciela nie trafiło 3 700 zł, które otrzymałby, gdyby nowy pracodawca przekazał pieniądze komornikowi. Jeśli wierzyciel nie odzyskał tej kwoty, to może domagać się odszkodowania od poprzedniego pracodawcy, który zaniedbał swoich obowiązków, powodując tym szkodę.
Podsumowując, pracodawca ma szereg obowiązków związanych z zajęciem wynagrodzenia przez komornika. Jeśli się z nich nie wywiąże, to nie tylko grozi mu grzywna - dodatkowo może zostać zobligowany do zapłaty odszkodowania na rzecz wierzyciela. Warto zatem dopilnować, aby dopełnić wszelkich formalności zaraz po otrzymaniu pisma z od organu egzekucyjnego.
