W przypadku nieruchomości, które mają status środków trwałych używanych, istnieje możliwość skorzystania z indywidualnych stawek amortyzacyjnych, co pozwala na szybszą amortyzację oraz dokonywanie wyższych odpisów amortyzacyjnych. Z uwagi jednak na pewne niepokojące zjawiska ustawodawca zdecydował się na wprowadzenie zmiany w amortyzacji używanych środków trwałych, w tym także nieruchomości.
Indywidualne stawki amortyzacyjne
Środki trwałe podlegają amortyzacji od ich wartości początkowej. W ten sposób ich wartość ujmowana jest w kosztach proporcjonalnie.
Zasadniczo podstawowe stawki amortyzacyjne są określone w załączniku do ustawy PIT. Dla nieruchomości jest to stawka 1,5% w skali roku. Odpisów amortyzacyjnych od środków trwałych można dokonywać miesięcznie, kwartalnie lub raz do roku.
Trzeba jednak zaznaczyć, że w pewnych okolicznościach istnieje możliwość skorzystania z indywidualnych stawek amortyzacyjnych.
Jak bowiem czytamy w art. 22j ust. 1 ustawy PIT, podatnicy, z zastrzeżeniem art. 22l, mogą indywidualnie ustalić stawki amortyzacyjne dla używanych lub ulepszonych środków trwałych po raz pierwszy wprowadzonych do ewidencji danego podatnika, z tym że okres amortyzacji nie może być krótszy niż:
1. dla środków trwałych zaliczonych do grupy 3–6 i 8 Klasyfikacji:
a) 24 miesiące – gdy ich wartość początkowa nie przekracza 25 000 zł,
b) 36 miesięcy – gdy ich wartość początkowa jest wyższa od 25 000 zł i nie przekracza 50 000 zł,
c) 60 miesięcy – w pozostałych przypadkach;
2. dla środków transportu, w tym samochodów osobowych – 30 miesięcy;
3. dla budynków (lokali) i budowli, innych niż wymienione w pkt 4 – 10 lat, z wyjątkiem:
a) trwale związanych z gruntem budynków handlowo-usługowych wymienionych w rodzaju 103 Klasyfikacji i innych budynków niemieszkalnych wymienionych w rodzaju 109 Klasyfikacji, trwale związanych z gruntem,
b) kiosków towarowych o kubaturze poniżej 500 m3, domków kempingowych i budynków zastępczych
– dla których okres amortyzacji nie może być krótszy niż 3 lata;
4. dla budynków (lokali) niemieszkalnych, dla których stawka amortyzacyjna z Wykazu stawek amortyzacyjnych wynosi 2,5% – 40 lat pomniejszone o pełną liczbę lat, które upłynęły od dnia ich oddania po raz pierwszy do używania do dnia wprowadzenia do ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych prowadzonej przez podatnika, z tym że okres amortyzacji nie może być krótszy niż 10 lat.
W rezultacie, jeżeli mówimy o nieruchomościach mieszkalnych, to indywidualna stawka amortyzacyjna wzrasta z 1,5% do 10%. Pozwala przedsiębiorcy na generowanie większych kosztów podatkowych w ramach działalności, co w dalszej kolejności obniża dochód podlegający opodatkowaniu.
Warunki stosowania indywidualnych stawek amortyzacyjnych
Z przedstawionych przepisów wynika, że możliwość korzystania z indywidualnych stawek warunkowana jest odpowiednimi właściwościami środków trwałych. Stawki te są bowiem przewidziane dla używanych lub ulepszonych środków trwałych.
Podatnicy mogą indywidualnie ustalić stawki amortyzacyjne dla używanych środków trwałych po raz pierwszy wprowadzonych do ewidencji danego podatnika, przy czym stawki te są wyższe niż w przypadku stawek amortyzacyjnych obowiązujących podatników nabywających nowe środki trwałe, które następnie są wykorzystywane przez tych podatników w prowadzonej działalności.
Zgodnie z art. 22j ust. 3 ustawy PIT środki trwałe, o których mowa w ust. 1 pkt 3, uznaje się za:
-
używane – jeżeli podatnik wykaże, że przed ich nabyciem były wykorzystywane przez podmiot inny niż podatnik co najmniej przez okres 60 miesięcy, lub
-
ulepszone – jeżeli przed wprowadzeniem do ewidencji wydatki poniesione przez podatnika na ulepszenie stanowiły co najmniej 30% wartości początkowej.
Zaprezentowana treść przepisu obowiązuje od 1 stycznia 2021 roku.
W poprzednim brzmieniu nie było zwrotu „przez podmiot inny niż podatnik”. Fragment ten został dodany w 2021 roku. Jak się okazuje, nowelizacja przepisów miała na celu przeciwdziałanie praktykom związanym z optymalizacją podatkową.
Uzasadnienie wprowadzenia zmiany w amortyzacji używanych środków trwałych
Jak możemy przeczytać w uzasadnieniu do ustawy nowelizującej, dodanie wspomnianego fragmentu do definicji używanego środka trwałego miało przede wszystkim na celu zapobieżenia działaniom optymalizacyjnym, w których podatnik początkowo leasinguje jako korzystający nowy środek trwały (np. nieruchomość), po to aby uzyskał on status „używanego” w świetle ww. przepisu, a następnie wykupuje z firmy leasingowej i amortyzuje go już przy wykorzystaniu wyższej stawki amortyzacyjnej albo wręcz nabyty nowy środek trwały – przed jego wprowadzeniem do ewidencji środków trwałych – odsprzedaje firmie leasingowej, a następnie ponownie go nabywa (tzw. leasing zwrotny) po okresie kwalifikującym dany środek trwały do uznania go za używany.
Z uwagi na coraz częstsze występowanie powyższego zjawiska ustawodawca zdecydował doprecyzować przepis i uszczegółowić poprzez wskazanie, że za używany środek trwały będzie można uznać środek trwały tylko wówczas, kiedy będzie on przed pierwszym jego wprowadzeniem do ewidencji danego podatnika używanym przez wskazany w ustawie okres przez inne niż podatnik podmioty.
Powyższe powoduje, że w aktualnym stanie prawnym podatnika, który korzysta z nowego środka trwałego na podstawie umowy leasingowej, a następnie środek ten wykupuje i wprowadza do prowadzonej przez siebie ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych, podatnik taki nie będzie uprawniony do stosowania podwyższonych indywidualnych stawek amortyzacyjnych.
Przypomnijmy, że amortyzacji podlega wyłącznie taki środek trwały, który stanowi własność lub współwłasność podatnika. Jeżeli zatem mamy do czynienia z leasingiem operacyjnym, to tego rodzaju składnik majątku nie podlega amortyzacji. Jedynie opłacana przez leasingobiorcę rata leasingu stanowi koszt uzyskania przychodu w działalności gospodarczej.
Sama amortyzacja, zgodnie z art. 22h ust. 1 pkt 1 ustawy PIT, dokonywana jest, począwszy od pierwszego miesiąca następującego po miesiącu, w którym ten środek lub wartość wprowadzono do ewidencji (wykazu), do końca tego miesiąca, w którym następuje zrównanie sumy odpisów amortyzacyjnych z ich wartością początkową lub w którym postawiono je w stan likwidacji, zbyto lub stwierdzono ich niedobór. Jeżeli chodzi natomiast o wpis do ewidencji ŚT, to zgodnie z art. 22n ust. 4 ustawy PIT zapisów dotyczących środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych dokonuje się w ewidencji najpóźniej w miesiącu przekazania ich do używania.
Przykład 1.
Przedsiębiorca wziął środek trwały w leasing operacyjny. Po 5 latach wykupił ten środek. Dopiero z momentem nabycia podatnik mógł ująć go w swojej ewidencji ŚT i rozpocząć amortyzację. W świetle aktualnie obowiązujących przepisów składnik ten nie może być uznany za używany, ponieważ był uprzednio użytkowany przez tego samego podatnika. Indywidualna stawka amortyzacyjna nie przysługuje.
Przechodząc do podsumowania, należy wskazać, że na skutek dokonanej nowelizacji przepisów mamy do czynienia z nowymi regułami amortyzacji używanych środków trwałych. Obecnie nie w każdym przypadku możliwe będzie skorzystanie z indywidualnych stawek amortyzacyjnych.
