Zmiany w ryczałcie ewidencjonowanym w 2022 roku na praktycznych przykładach

Liczne zmiany w ustawach podatkowych nie ominęły ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od osób fizycznych (zwanej dalej ustawą o ryczałcie). Jedna z najgłośniejszych modyfikacji to stosowanie określonej podstawy do ustalania składki zdrowotnej w zależności od progu przychodów osiąganych przez ryczałtowca, zmiana definicji wolnego zawodu, obniżenie niektórych stawek podatkowych ryczałtu, a także wiele innych.

Prawodawca dokonał niełatwych zmian m.in. właśnie w ustawie o ryczałcie. Ich trudność polega na tym, że zastosowanie niektórych przepisów wymaga szerszej analizy samego przepisu, jak i zastanowienia nad istniejącymi okolicznościami gospodarczymi, w których podatnik prowadzi działalność. W niniejszej publikacji zaprezentowano na przykładach liczne przypadki w aspekcie zmiany w ryczałcie ewidencjonowanym, z którymi borykają się podatnicy.

Składka zdrowotna a przychód osiągany z ryczałtu

Podatnicy, którzy w 2022 roku wybrali formę opodatkowania ryczałtem ewidencjonowanym, będą zobowiązani ustalać składkę zdrowotną w zależności od osiąganego przychodu:

1. roczny przychód mniejszy niż 60 000 zł – składka zdrowotna wynosi 335,94 zł;
2. roczny przychód większy niż 60 000 zł i do 300 000 zł – składka zdrowotna wynosi 559,89 zł
3. roczny przychód jest większy niż 300 000 zł – składka zdrowotna wyniesie około 1007,81 zł zł.

Do ustalenia składki zdrowotnej na rok 2022 dla wszystkich trzech progów przychodów w ryczałcie trzeba  użyć przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia za czwarty kwartał 2021 roku, które wynosiło 6221,04 zł.

Składka zdrowotna od 2022 roku nie podlegała odliczeniu od podatku. Natomiast w związku z wdrożeniem Polskiego Ładu 2.0. ustawodawca umożliwił odliczenie składek zdrowotnych zapłaconych w wysokości 50% od osiągniętego w okresie ich odliczenia przychodu.

Warto podkreślić, iż od przychodu podatnik może odliczyć zapłacone składki na ubezpieczenia społeczne zanim przyrówna go do powyższego limitu przychodu.

Przykład 1.

Podatnik prowadzi działalność gospodarczą opodatkowaną podatkiem liniowym. W 2020 roku osiągnął dochód podatkowy w kwocie 46 000 zł. Jednak w roku 2021 roku poniósł stratę w wysokości 26 000 zł.

Z uwagi na niskie przewidywane koszty i nowe zlecenia skutkujące potencjalnymi znaczącymi przychodami w roku 2022 podatnik zdecydował się na zmianę formy opodatkowania na ryczałt ewidencjonowany.

Czy będzie mógł użyć straty z działalności gospodarczej poniesionej w roku 2021 roku, kiedy to stosował jako formę opodatkowania podatek liniowy?

Należy tutaj podkreślić dwie płaszczyzny użycia straty podatkowej:

1. podatnik ma prawo odliczyć stratę podatkową (poniesioną w roku, kiedy jego działalność była opodatkowana podatkiem liniowym) w kolejnym roku podatkowym po zmianie formy opodatkowania na ryczałt od przychodu opodatkowanego ryczałtem oraz
2. podatnik nie ma prawa odliczyć straty podatkowej i pomniejszyć przychód opodatkowany ryczałtem dla celów obliczania składki zdrowotnej.

Zatem podatnik może odliczyć od przychodów z ryczałtu stratę poniesioną z działalności opodatkowanej w poprzednim roku podatkiem liniowym.

Jednak gdy będzie obliczał należną, miesięczną składkę zdrowotną, to poza odjęciem od przychodów zapłaconych składek ZUS nie będzie mógł dodatkowo odliczyć straty podatkowej i dopiero wtedy ustalony przychód porównać do ustawowych limitów.

Przykład 2.

Podatnik prowadzi działalność gospodarczą opodatkowaną skalą podatkową. W 2020 roku poniósł stratę podatkową w wysokości –11 500 zł. W roku 2021 osiągnął dochód podatkowy w kwocie 6500 zł.

W 2022 roku postanowił zmienić formę opodatkowania na ryczałt ewidencjonowany.

Czy będzie mógł użyć straty z działalności gospodarczej poniesionej w roku 2021, kiedy to stosował jako formę opodatkowania skalę podatkową?

1. Podatnik ma prawo odliczyć stratę podatkową (poniesioną w roku, kiedy jego działalność była opodatkowana skalą podatkową) w kolejnym roku podatkowym po zmianie formy opodatkowania na ryczałt od przychodu opodatkowanego ryczałtem.
2. Podatnik nie ma prawa odliczyć straty podatkowej i pomniejszyć przychód opodatkowany ryczałtem dla celów obliczania składki zdrowotnej.

Zatem podatnik może odliczyć od przychodów z ryczałtu stratę poniesioną z działalności opodatkowanej w poprzednim roku skalą podatkowym.

Jednak gdy będzie obliczał należną, miesięczną składkę zdrowotną, wówczas poza odjęciem od przychodów zapłaconych składek ZUS nie będzie mógł dodatkowo odliczyć straty podatkowej i dopiero wtedy porównać ustalony przychód do ustawowych limitów. Zatem nie będzie można poprzez stratę z lat ubiegłych pomniejszyć przychód po to, aby zapłacić mniejszą kwotę składki zdrowotnej (aby nie wejść na wyższy pułap przychodów).

Wciąż aktualna pozostaje natomiast możliwość odliczenia straty podatkowej z lat ubiegłych związana z obniżeniem zryczałtowanego podatku dochodowego. Więc podatnicy śmiało będą mogli w dalszym ciągu dokonywać odliczenia straty.

Zmiana formy opodatkowania na ryczałt a zbycie ruchomych środków trwałych

Wielu podatników prowadzących działalność gospodarczą opodatkowaną podatkiem liniowym albo skalą podatkową posiada na stanie firmy środki trwałe – ruchome składniki majątku, np. pojazdy samochodowe o wciąż znacznej wartości, której zostały całkowicie zamortyzowane.

Niektórzy zastanawiają się, na ile korzystne może być dla nich przejście w 2022 roku na ryczałt ewidencjonowany.

W tym miejscu pojawia się pewna możliwość, gdyż sprzedaż składników majątku, szczególnie tych o większej wartości, może okazać się znacznie bardziej zyskowna po zmianie formy opodatkowania na ryczałt. Oczywiście podatnik musi uwzględnić także przewidywane przyszłe przychody, czyli wziąć pod uwagę wszystkie wielkości ekonomiczne istotnie wpływające na rentowność i opodatkowanie prowadzonej działalności.

Przykład 3.

Podatnik prowadzi działalność gospodarczą opodatkowaną podatkiem liniowym. W grudniu 2019 roku nabył samochód osobowy o wartości 65 000 zł netto. W roku 2022 będzie planował jego sprzedaż za kwotę 20 000 zł. Niezamortyzowana część wartości pojazdu wynosi na 31 grudnia 2021 roku 13 000 zł. Podatnik zastanawia się nad przejściem w 2022 roku na ryczałt ewidencjonowany.

W tych okolicznościach, jeżeli:

1. podatnik w 2022 roku pozostanie na podatku liniowym – wówczas dochód ze sprzedaży samochodu będzie opodatkowany stawką 19%;
2. podatnik w 2022 roku przejdzie na ryczałt – wówczas przychód ze zbycia samochodu będzie opodatkowany stawką 3%.

Wolny zawód w ryczałcie, czyli?

W art. 4 ust. 1 pkt 11 ustawy o ryczałcie zawarto definicję „wolnego zawodu”, którego dotyczy stawka 17% ryczałtu. Jednak od nowego roku niektóre wolne zawody zyskały preferencję w postaci niższej stawki ryczałtu.

W pierwszej kolejności warto przyjrzeć się temu, co z określeniem „wolnego zawodu” uczynił prawodawca. Kompleksowe porównanie zaprezentowano w poniższej tabeli.

Tabela wyraźnie pokazuje, iż z definicji „wolnego zawodu” wyłączono:

1. zawody zaliczane do opieki zdrowotnej;
2. architektów, inżynierów budownictwa, rzeczoznawców budowlanych;
3. nauczycieli, którzy świadczyli usługi edukacyjne polegające na udzielaniu lekcji na godziny.

Jaki skutek wywołała ta zmiana?

Zmiany stawek w ryczałcie w zakresie profesji wyłączonych z wolnego zawodu z kalkulacją

Jak mówi art. 12 ust. 1 pkt 1 ustawy o ryczałcie, ryczałt od przychodów ewidencjonowanych wynosi 17%, jeżeli podatnik osiąga go z tytułu wykonywania wolnego zawodu. Tak było w poprzednim roku i tak jest w 2022.

Wyłączenie niektórych profesji z definicji „wolnego zawodu” spowodowało jednak, iż zawody te od stycznia 2022 roku zostały objęte nowymi stawkami ryczałtu.

Przykładami są tutaj przychody ze świadczenia usług:

1. w zakresie opieki zdrowotnej, które od 2022 roku są opodatkowane zryczałtowaną stawką 14% (PKWiU 86);
2. architektonicznych i inżynierskich; usług badań i analiz technicznych (PKWiU 71), które od 2022 roku są opodatkowane zryczałtowaną stawką 14%.

Co się z kolei stało z wolnym zawodem nauczyciela? Po usunięciu z definicji „wolnego zawodu” nauczyciela właściwa stawka ryczałtu dla świadczenia usług edukacyjnych wynosi 8,5% (PKWiU 85).

Przykład 4.

Podatnik od 10 lat prowadzi samodzielnie działalność gospodarczą rzeczoznawcy budowlanego. Z uwagi na niewielkie koszty ponoszone przez ostatnie lata podatnik zdecydował się na ryczałt jako formę opodatkowania prowadzonej działalności. Stawka ryczałtu do końca 2021 roku wynosiła 17% jako przychodu osiąganego z tzw. wolnego zawodu (powyższa tabela).

Od stycznia 2022 roku rzeczoznawca będzie mógł skorzystać ze stawki 14% wobec świadczonych usług rzeczoznawcy budowlanego.

Przykład 5.

Podatnik prowadzi samodzielnie działalność gospodarczą polegającą na świadczeniu usług fizjoterapii. Do końca roku 2021 stawka ryczałtu wynosiła 17%.

Od stycznia 2022 roku fizjoterapeuta będzie uprawniony do opodatkowania osiąganych z tej profesji przychodów według stawki 14%.

Wyłączenie niektórych profesji z definicji „wolnego zawodu” ma korzystny skutek wobec obniżonych stawek podatkowych. Co więcej, osoby te będą mogły zatrudniać pracowników lub zawierać umowy cywilnoprawne, co nie było możliwe w ramach świadczenia usług z tytułu wykonywanego „wolnego zawodu” zawartego w definicji ustawy o ryczałcie.

Należy zaznaczyć, iż osobiste wykonywanie wolnego zawodu to realizowanie działalności bez zatrudniania na podstawie:

• umów o pracę;
• umów zleceń;
• umów o dzieło;
• innych umów o podobnym charakterze

osób, które wykonują czynności związane z istotą danego zawodu.

Wykonywanie profesji zawartej w definicji „wolnego zawodu” wymaga osobistego realizowania danego zawodu bez możliwości zatrudniania do tego innych osób.

Kolejne stawki ryczałtu do wymiany

Co interesujące, zmiany stawek od 2022 roku na korzyść podatnika można odnotować także w usługach przedstawionych w poniższej tabeli.

Przykład 6.

Podatnik prowadzi działalność gospodarczą polegającą na administrowaniu sieciami klientów. W związku z licznymi wyjazdami jeszcze do końca roku 2019 ponosił znaczne koszty wyjazdów służbowych. Jednak w 2020 roku przeorganizował pracę i ogromną jej część wykonywał zdalnie. W 2020 roku podatnik osiągnął 168 000 zł przychodów i poniósł 23 000 zł kosztów. Jednocześnie od początku 2021 roku przeszedł na ryczałt ewidencjonowany ze stawką 15%. Poziom przychodów i kosztów w roku 2021 jest na zbliżonym poziomie, a plan przychodów i kosztów na 2022 roku jest podobny.

Od stycznia 2022 roku podatnik będzie mógł skorzystać ze stawki 12% wobec świadczonych usług rzeczoznawcy budowlanego, a jak wypada kalkulacja formy opodatkowania, przedstawia poniższa tabela.

⁽¹⁾ Roczne składki ZUS przyjęto w kwocie miesięcznej składki ZUS bez ubezpieczenia chorobowego przypadającej na dany rok razy 12 miesięcy.

⁽²⁾ Do obliczenia składki zdrowotnej użyto przeciętnego miesięczne wynagrodzenie za czwarty kwartał 2021 roku w kwocie 6221,04 zł.

* W wyliczeniu nie zostało uwzględnione możliwe odliczenie składki zdrowotnej, które umożliwił Polski Ład 2.0.

Przykład 7.

Podatnik prowadzi samodzielnie działalność gospodarczą polegającą na świadczeniu usług fizjoterapii. Do końca roku 2021 stawka ryczałtu dla realizacji tych usług wynosiła 17%.

Od stycznia 2022 roku fizjoterapeuta będzie uprawniony do opodatkowania osiąganych z tej profesji przychodów według stawki 14%.

Przychody za 2021 roku wyniosły 68 000 zł. W 2022 roku przewidywane są na podobnym poziomie. Jak na obciążenia podatnika wpłynie stawka ryczałtu w 2021 roku, a jak w 2022?

⁽¹⁾ Roczne składki ZUS przyjęto w kwocie miesięcznej składki ZUS bez ubezpieczenia chorobowego przypadającej na dany rok razy 12 miesięcy.

⁽²⁾ Do obliczenia składki zdrowotnej użyto przeciętnego miesięczne wynagrodzenie za czwarty kwartał 2021 roku w kwocie 6221,04 zł.

*W wyliczeniu nie zostało uwzględnione możliwe odliczenie składki zdrowotnej, które umożliwił Polski Ład 2.0.

Wyłączenie niektórych profesji z definicji „wolnego zawodu” ma korzystny skutek wobec obniżonych stawek podatkowych.

Ponadto osoby te będą mogły zatrudniać pracowników lub zleceniobiorców wykonujących te same czynności, co podatnicy, co nie było możliwe w ramach świadczenia usług z tytułu wykonywanego „wolnego zawodu” zawartego w definicji ustawy o ryczałcie.